سهم مادر از ارث فرزند

در قوانین مدنی ایران، سهم مادر از ارث فرزند بسته به وجود وراث دیگر مانند پدر، همسر و فرزندان متوفی متفاوت است. به طور کلی، سهم مادر می تواند از تمام ترکه (در صورت عدم وجود سایر وراث) تا یک ششم ترکه (در صورت وجود فرزند یا اخوه حاجب) متغیر باشد.

فقدان فرزند، برای هر مادری رنجی عظیم به همراه دارد و در کنار این غم بزرگ، پیچیدگی های حقوقی تقسیم ارث نیز ممکن است باری مضاعف بر دوش او بگذارد. قوانین مربوط به ارث، به ویژه سهم مادر از ترکه فرزند فوت شده، دارای جزئیات و ظرایف خاصی است که درک صحیح آن ها برای مادران داغدیده، سایر وراث و افراد درگیر در مراحل انحصار وراثت ضروری است. این موضوع نه تنها به دلیل اهمیت جایگاه مادر در خانواده، بلکه به خاطر تاثیر مستقیم آن بر وضعیت مالی و حقوقی وراث، حائز اهمیت فراوان است. این مقاله به صورت گام به گام و با ذکر مثال های متعدد، به تشریح دقیق سهم مادر از ارث فرزند متوفی در سناریوهای مختلف می پردازد تا ابهامات موجود را برطرف سازد و به عنوان راهنمایی جامع در این مسیر پیچیده عمل کند.

ارث و جایگاه مادر در نظام حقوقی ایران

مسئله ارث یکی از کهن ترین و اساسی ترین مباحث حقوقی است که با فوت شخص آغاز می شود. با مرگ هر فرد، تمام دارایی ها و تعهدات مالی او که به ترکه یا ماترک معروف است، به وراث قانونی او منتقل می شود. این انتقال بر اساس یک سلسله مراتب و قواعد مشخصی صورت می گیرد که هدف آن، رعایت حقوق همه بازماندگان و جلوگیری از هرگونه نزاع و اختلاف است.

تعریف ارث و معرفی طبقات وراث

ارث در لغت به معنای میراث و در اصطلاح حقوقی به اموال و حقوق مالی اطلاق می شود که پس از فوت شخص، به ورثه او انتقال می یابد. قانون مدنی ایران، وراث را بر اساس رابطه نسبی (خونی) یا سببی (ازدواج) با متوفی، به سه طبقه اصلی تقسیم کرده است:

1. طبقه اول: پدر، مادر، فرزندان و نوادگان متوفی. این طبقه نزدیک ترین خویشاوندان متوفی را شامل می شود.
2. طبقه دوم: اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ)، خواهران، برادران و فرزندان آن ها. در صورتی که هیچ وارثی از طبقه اول وجود نداشته باشد، نوبت به این طبقه می رسد.
3. طبقه سوم: عموها، عمه ها، دایی ها، خاله ها و فرزندان آن ها. این طبقه تنها در صورت عدم وجود هیچ وارثی از طبقات اول و دوم، ارث می برند.

علاوه بر خویشاوندان نسبی، همسر متوفی (زوج یا زوجه) نیز همواره و در کنار وراث نسبی از هر طبقه ای که باشند، ارث می برد و سهم او ثابت است.

جایگاه مادر در طبقه اول ارث

مادر، به دلیل ارتباط نسبی نزدیک با فرزند خود، در بالاترین و اولین طبقه از وراث قرار می گیرد. این بدان معناست که تا زمانی که مادر در قید حیات باشد، نوبت به وراث طبقات بعدی (مانند اجداد، خواهران و برادران) برای ارث بری نمی رسد. این جایگاه ویژه، اهمیت درک دقیق میزان ارث مادر از فرزند را دوچندان می کند.

شرایط اساسی ارث بری مادر از فرزند

برای اینکه مادر بتواند از فرزند خود ارث ببرد، دو شرط اساسی باید محقق شود:

1. زنده بودن مادر در زمان فوت فرزند: طبق ماده ۸۷۵ قانون مدنی، یکی از شرایط اصلی ارث بری، زنده بودن وارث در زمان فوت مورث است. اگر مادر پیش از فرزند خود فوت کرده باشد، نمی تواند از او ارث ببرد.
2. عدم وجود موانع ارث: موانعی مانند قتل مورث توسط وارث، کفر (در برخی مذاهب)، یا لعان (انکار فرزند توسط پدر در فقه اسلامی) می توانند مانع از ارث بری شوند که البته در مورد مادر کمتر پیش می آید.

مفهوم فرض و رد نیز در سهم الارث مادر نقش مهمی دارد. فرض سهم معینی از ترکه است که در قانون برای برخی وراث تعیین شده (مانند یک سوم یا یک ششم). رد به معنای بازگشت اضافه ترکه به وراثی است که سهم فرضی برده اند، در صورتی که وارث دیگری برای بردن آن مازاد نباشد. مادر در برخی حالات، علاوه بر فرض خود، از طریق رد نیز می تواند سهم بیشتری از ترکه ببرد.

سهم مادر از ارث فرزند در حالات مختلف (با مثال های کاربردی)

میزان سهم الارث مادر از فرزند متوفی، بسته به حضور یا عدم حضور سایر وراث قانونی، تفاوت های چشمگیری دارد. در این بخش به بررسی دقیق این سناریوها با ذکر مثال های روشن می پردازیم تا درک این موضوع برای همگان آسان تر شود.

سهم مادر از ارث فرزند در صورت فوت فرزند مجرد

زمانی که فرزند فوت شده مجرد باشد (یعنی همسر و اولاد نداشته باشد)، سناریوهای مختلفی برای تقسیم ارث مادر از فرزند مجرد متصور است:

اگر مادر تنها وارث باشد

در صورتی که متوفی مجرد باشد و تنها وارث او مادرش باشد، تمام ترکه به مادر تعلق می گیرد. در این حالت، یک سوم ترکه به عنوان فرض به مادر می رسد و دو سوم باقیمانده نیز از طریق رد به او بازمی گردد.

مثال: اگر فرزند مجردی فوت کند و تنها وارث او مادرش باشد و دارایی متوفی ۶۰۰ میلیون تومان باشد، تمام ۶۰۰ میلیون تومان به مادر خواهد رسید.

حضور مادر و پدر در میان وراث

اگر متوفی مجرد باشد و وراث او فقط مادر و پدرش باشند، سهم مادر از ارث فرزند یک سوم از کل ترکه است و دو سوم باقی مانده به پدر تعلق می گیرد.

مثال: فرض کنید فرزند مجردی فوت کرده و ۶۰۰ میلیون تومان دارایی از خود بر جای گذاشته است. اگر تنها پدر و مادرش زنده باشند، ۲۰۰ میلیون تومان (یک سوم) به مادر و ۴۰۰ میلیون تومان (دو سوم) به پدر می رسد.

نقش اخوه حاجب در کاهش سهم مادر

یکی از مهمترین نکات در تعیین سهم الارث مادر از فرزند، بحث اخوه حاجب است. اخوه حاجب به معنای وجود خواهران و برادران متوفی است که حتی اگر خودشان به دلیل وجود وراث نزدیک تر (مانند پدر) مستقیماً ارث نبرند، می توانند باعث کاهش سهم مادر از یک سوم به یک ششم شوند. این حالت را حجب نقصانی می نامند.

برای اینکه اخوه حاجب بتوانند سهم مادر را کاهش دهند، سه شرط باید همزمان وجود داشته باشد:

1. تعداد اخوه: حداقل دو برادر یا یک برادر و دو خواهر، یا چهار خواهر از متوفی زنده باشند.
2. حضور پدر: پدر متوفی در قید حیات باشد.
3. عدم ممنوعیت از ارث: خواهران و برادران از ارث ممنوع نباشند (مثلاً به دلیل قتل متوفی).

اگر هر سه شرط فوق محقق شود، سهم مادر از ارث فرزند از یک سوم به یک ششم کاهش پیدا می کند، حتی اگر خود اخوه (خواهران و برادران) به دلیل وجود پدر، از ترکه سهمی نبرند.

مثال: فرزند مجردی فوت کرده و ۶۰۰ میلیون تومان دارایی دارد. پدر و مادرش زنده هستند و او دارای دو برادر تنی و یک خواهر تنی نیز هست. در این حالت، به دلیل وجود اخوه حاجب (دو برادر و یک خواهر)، سهم مادر از ۲۰۰ میلیون (یک سوم) به ۱۰۰ میلیون تومان (یک ششم) کاهش می یابد. ۴۰۰ میلیون تومان (دو سوم) به پدر می رسد و اخوه سهمی نمی برند.

سهم مادر از ارث فرزند در صورت فوت فرزند متاهل

زمانی که فرزند فوت شده متاهل باشد، علاوه بر پدر و مادر، همسر و فرزندان متوفی نیز در میان وراث قرار می گیرند. این امر پیچیدگی هایی را در نحوه تقسیم ارث مادر از فرزند ایجاد می کند.

مادر، همسر و عدم وجود فرزند (متوفی اولاد ندارد)

اگر فرزند متاهلی بدون داشتن فرزند فوت کند و وراث او شامل مادر و همسر باشند، ابتدا سهم همسر تعیین می شود:

• اگر متوفی مرد باشد: همسر یک چهارم از کل ترکه را به عنوان فرض می برد.
• اگر متوفی زن باشد: شوهر یک دوم از کل ترکه را به عنوان فرض می برد.

پس از کسر سهم همسر، از باقیمانده ترکه، سهم مادر یک سوم خواهد بود و دو سوم باقیمانده از این قسمت نیز به پدر (در صورت وجود) می رسد. اگر پدر نباشد، مادر می تواند سهم بیشتری از طریق رد ببرد.

مثال: مردی متاهل و بدون فرزند فوت می کند و دارایی او ۶۰۰ میلیون تومان است. وراث او شامل مادر و همسر هستند. ابتدا همسر یک چهارم (۱۵۰ میلیون تومان) را می برد. از ۴۵۰ میلیون تومان باقیمانده، یک سوم (۱۵۰ میلیون تومان) به مادر می رسد و دو سوم (۳۰۰ میلیون تومان) به پدر (اگر زنده باشد).

مادر، همسر و وجود فرزند (متوفی اولاد دارد)

اگر فرزند متاهلی که دارای فرزند (اعم از پسر، دختر یا هر دو) فوت کند، سهم همسر و مادر متفاوت خواهد بود:

• اگر متوفی مرد باشد: همسر یک هشتم از کل ترکه را به عنوان فرض می برد.
• اگر متوفی زن باشد: شوهر یک چهارم از کل ترکه را به عنوان فرض می برد.

در این حالت، سهم مادر به صورت ثابت یک ششم از ترکه خواهد بود. باقیمانده ترکه پس از کسر سهم همسر و مادر، میان فرزندان متوفی تقسیم می شود (پسر دو برابر دختر ارث می برد).

مثال: مردی متاهل با دو فرزند (یک پسر و یک دختر) فوت می کند و دارایی او ۸۰۰ میلیون تومان است. همسر یک هشتم (۱۰۰ میلیون تومان) می برد. مادر یک ششم (حدود ۱۳۳.۳ میلیون تومان) می برد. باقیمانده ترکه (حدود ۵۶۶.۷ میلیون تومان) بین فرزندان تقسیم می شود به طوری که پسر دو برابر دختر ارث ببرد.

سناریوهای خاص: مادر، پدر و فرزندان

در صورتی که متوفی هم مادر و پدر و هم فرزندان داشته باشد، تقسیم ارث کمی پیچیده تر می شود:

مادر، پدر و یک فرزند دختر

سهم مادر یک ششم و سهم پدر نیز یک ششم از ترکه است. سهم یک فرزند دختر، یک دوم (نصف) ترکه است. در این حالت، ممکن است پس از کسر این سهام (که مجموعاً 5/6 ترکه می شود)، مازاد بر فرض وجود داشته باشد. این مازاد به نسبت سهام فرضی بین وراث (به جز زوج یا زوجه) رد می شود.

مثال: فرزند فوت کرده و دارای مادر، پدر و یک فرزند دختر است. اگر ترکه ۶۰۰ میلیون تومان باشد: مادر ۱۰۰ میلیون (۱/۶)، پدر ۱۰۰ میلیون (۱/۶)، دختر ۳۰۰ میلیون (۱/۲) می برد. ۱۰۰ میلیون تومان باقیمانده (۱/۶ ترکه) به نسبت سهام فرضی بین پدر و دختر رد می شود (مادر سهمی از رد نمی برد چون اخوه حاجب محسوب می شود که در متن بالا شرح داده شده و در این مثال، اخوه حاجب وجود ندارد؛ اما در فرض وجود فرزند، سهم مادر ثابت ۱/۶ باقی می ماند). در اینجا سهم پدر و دختر افزایش می یابد.

مادر، پدر و چند فرزند دختر

سهم مادر یک ششم و سهم پدر نیز یک ششم است. سهم چند فرزند دختر (دو یا بیشتر)، دو سوم (۲/۳) از ترکه است که بین آن ها به تساوی تقسیم می شود. در این حالت، معمولاً چیزی برای رد باقی نمی ماند و سهام فرض تکمیل می شود.

مثال: فرزند فوت کرده و دارای مادر، پدر و دو فرزند دختر است. اگر ترکه ۶۰۰ میلیون تومان باشد: مادر ۱۰۰ میلیون (۱/۶)، پدر ۱۰۰ میلیون (۱/۶). دو دختر هر کدام ۲۰۰ میلیون تومان (مجموعاً ۴۰۰ میلیون یا ۲/۳). در این حالت، سهم ها دقیقاً توزیع شده و چیزی برای رد باقی نمی ماند.

مادر، پدر و فرزند/فرزندان پسر (یا ترکیبی از پسر و دختر)

سهم مادر یک ششم و سهم پدر نیز یک ششم از ترکه است. باقیمانده ترکه پس از کسر سهم پدر و مادر، میان فرزندان تقسیم می شود؛ به این صورت که سهم پسر دو برابر سهم دختر خواهد بود.

مثال: فرزند فوت کرده و دارای مادر، پدر و یک فرزند پسر است. اگر ترکه ۶۰۰ میلیون تومان باشد: مادر ۱۰۰ میلیون (۱/۶)، پدر ۱۰۰ میلیون (۱/۶). ۴۰۰ میلیون تومان باقیمانده (۲/۳) تماماً به فرزند پسر می رسد.

جدول خلاصه سهم مادر از ارث فرزند در سناریوهای پرکاربرد

حالت وراث	سهم مادر	توضیحات
مادر تنها وارث (فرزند مجرد)	تمام ترکه	یک سوم به فرض، مابقی به رد
مادر و پدر (فرزند مجرد)	۱/۳	پدر ۲/۳
مادر، پدر و اخوه حاجب (فرزند مجرد)	۱/۶	سهم مادر کاهش می یابد
مادر و همسر (متوفی بدون فرزند)	۱/۳ از باقیمانده پس از سهم همسر	سهم همسر: ۱/۴ (اگر متوفی مرد) یا ۱/۲ (اگر متوفی زن)
مادر، همسر و فرزندان (متوفی اولاد دارد)	۱/۶	سهم همسر: ۱/۸ (اگر متوفی مرد) یا ۱/۴ (اگر متوفی زن)
مادر، پدر و فرزند/فرزندان	۱/۶	پدر نیز ۱/۶. باقیمانده به فرزندان (پسر ۲ برابر دختر)

موانع ارث و وضعیت های خاص در ارث مادر

قوانین ارث علاوه بر حالات رایج، وضعیت های خاصی را نیز پیش بینی کرده اند که می تواند بر سهم الارث مادر تأثیر بگذارد. در این بخش به بررسی این موارد می پردازیم.

فوت مادر قبل یا بعد از فرزند

یکی از مهمترین شرایط ارث بری، زنده بودن وارث در زمان فوت مورث است. این اصل، تأثیر بسزایی در تعیین تکلیف سهم مادر از ارث فرزند دارد.

فوت مادر قبل از فرزند

اگر مادر پیش از فرزند خود فوت کند، مطابق ماده ۸۷۵ قانون مدنی، شرط اساسی ارث بری (یعنی زنده بودن در حین فوت مورث) را از دست می دهد. در نتیجه، هیچ ارثی از فرزند به مادر تعلق نمی گیرد. در چنین حالتی، وراث طبقات بعدی متوفی (مانند اجداد و خواهر و برادر متوفی) یا سایر وراث از طبقه اول که در قید حیات هستند، به ترتیب اولویت ارث می برند.

مثال: مادری در سال ۱۳۹۰ فوت می کند. فرزند او در سال ۱۴۰۰ فوت می کند. در این حالت، چون مادر در زمان فوت فرزندش در قید حیات نبوده، سهمی از ترکه او نمی برد و ماترک فرزند بین سایر وراث او تقسیم می شود.

فوت مادر بعد از فرزند (پیش از تقسیم ارث)

اگر مادر در زمان فوت فرزندش در قید حیات باشد، حتی اگر پس از آن و پیش از تقسیم واقعی ترکه فوت کند، سهم الارث مادر از فرزند فوت شده به او تعلق می گیرد. در این سناریو، سهم الارث مادر به عنوان بخشی از دارایی های خودش محسوب شده و پس از فوت مادر، این سهم بین وراث قانونی خود مادر تقسیم خواهد شد.

مثال: مردی در فروردین ماه ۱۴۰۲ فوت می کند و مادرش در آن زمان در قید حیات است. در اردیبهشت ماه ۱۴۰۲، مادر نیز فوت می کند، در حالی که هنوز ارث فرزندش تقسیم نشده است. در این حالت، سهم مادر از ارث فرزندش محاسبه شده و سپس این سهم به عنوان بخشی از ماترک مادر، بین وراث خودش (مثلاً پدر متوفی، سایر فرزندان مادر، و غیره) تقسیم خواهد شد.

سهم مادر از مستمری (حقوق) فرزند فوت شده

ارث مادر از حقوق فرزند متوفی (مستمری) با سهم مادر از ارث فرزند از اموال و دارایی ها متفاوت است. مستمری، جزو ترکه متوفی محسوب نمی شود و تابع قوانین خاص خود، به ویژه قانون تأمین اجتماعی است.

تفاوت مستمری با ترکه و شرایط دریافت آن

برخلاف ماترک که شامل تمام دارایی های منقول و غیرمنقول متوفی است، مستمری (مانند حقوق بازنشستگی یا از کار افتادگی) به منظور حمایت از بازماندگان تحت شرایط خاصی پرداخت می شود و به معنای ارث نیست. شرایطی که مادر می تواند مستمری فرزندش را دریافت کند، عبارتند از:

• تحت تکفل بودن: مادر باید در زمان فوت فرزند، تحت تکفل او بوده باشد.
• سن یا از کار افتادگی: مادر باید بالای ۵۵ سال باشد یا به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان تأمین اجتماعی، از کار افتاده محسوب شود.
• عدم دریافت مستمری دیگر: مادر نباید خودش مستمری دیگری (مانند مستمری همسر فوت شده) دریافت کند.

میزان سهم مادر از مستمری فرزند

در صورتی که فرزند بیمه شده بر اثر حادثه ناشی از کار، بیماری حرفه ای یا پس از بازنشستگی یا از کار افتادگی فوت کند و مادر شرایط فوق را داشته باشد، می تواند از مستمری او بهره مند شود. میزان سهم هر یک از پدر و مادر متوفی از مستمری، ۲۰ درصد از مستمری متعلقه است. مجموع سهم وراث دیگر (همسر و فرزندان متوفی) نیز بر اساس قانون تأمین اجتماعی تعیین می شود. این تقسیم بندی دقیقاً طبق قانون ارث نیست و قواعد خاص خود را دارد.

نکته مهم: حتی اگر مادر از لحاظ قانونی سهم مادر از ارث فرزند را از ماترک (دارایی های) فرزندش ببرد، الزامی نیست که بتواند مستمری او را نیز دریافت کند، مگر اینکه شرایط خاص قانون تأمین اجتماعی را داشته باشد. این دو مقوله کاملاً از هم مجزا هستند.

نکات حقوقی مهم و ابهامات رایج درباره ارث مادر

موضوع ارث و تقسیم آن، به دلیل جزئیات فراوان و مسائل جانبی، همواره با ابهامات و پرسش های متعددی همراه است. در این بخش به برخی از نکات مهم و ابهامات رایج در خصوص سهم الارث مادر از فرزند می پردازیم.

تأثیر وصیت نامه بر سهم الارث مادر

متوفی می تواند تا یک سوم از اموال خود را از طریق وصیت نامه برای هر شخصی (اعم از وارث یا غیر وارث) وصیت کند. این وصیت تا یک سوم نافذ و لازم الاجرا است. اگر وصیت نامه بیش از یک سوم اموال باشد، تنفیذ آن منوط به رضایت سایر وراث است.

سهم مادر از ارث فرزند، که به صورت قانونی تعیین شده است (فرض و رد)، پس از اجرای وصیت نامه (در حدود یک سوم) و پرداخت دیون متوفی محاسبه می شود. به عبارت دیگر، وصیت نامه نمی تواند حق قانونی و فرضی مادر را از بین ببرد، اما ممکن است میزان باقیمانده ترکه را که مادر از آن سهم می برد، کاهش دهد.

نقش مهریه همسر متوفی و سایر دیون

قبل از تقسیم ارث بین وراث (شامل مادر)، تمامی دیون و بدهی های متوفی باید از ترکه پرداخت شود. مهریه همسر متوفی نیز از جمله دیونی است که بر ترکه تعلق می گیرد و باید قبل از تقسیم ارث به همسر پرداخت شود. این بدان معناست که اگر مهریه همسر زیاد باشد و بخش عمده ای از دارایی متوفی را شامل شود، ممکن است میزان ترکه قابل تقسیم بین سایر وراث، از جمله مادر، به شدت کاهش یابد.

سایر دیون مانند بدهی بانکی، مالیات، و هزینه های کفن و دفن نیز از جمله مواردی هستند که پیش از تقسیم ارث باید پرداخت شوند و بر میزان ارث مادر از فرزند تأثیر می گذارند.

سهم مادر از سهام عدالت و سایر دارایی های خاص

سهام عدالت و سایر دارایی های مشابه (مانند حساب های بانکی، فیش حج و اوراق بهادار) نیز بخشی از ترکه متوفی محسوب می شوند و مشمول قوانین ارث خواهند بود. سهم مادر از سهام عدالت فرزند و سایر این دارایی ها، دقیقاً بر اساس همان نسبت هایی که در مورد سایر اموال (منقول و غیرمنقول) تعیین شده است، محاسبه و پرداخت می گردد. برای انتقال اینگونه دارایی ها، اخذ گواهی انحصار وراثت و طی کردن مراحل قانونی مربوطه ضروری است.

اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی در دعاوی ارث و انحصار وراثت

با توجه به پیچیدگی های قوانین ارث و سناریوهای متعددی که ممکن است پیش بیاید، مراجعه به یک وکیل متخصص یا مشاور حقوقی در زمینه ارث از اهمیت بالایی برخوردار است. یک وکیل می تواند به وراث در تمامی مراحل از جمله جمع آوری مدارک، اخذ گواهی انحصار وراثت، محاسبه دقیق سهم هر وارث، پرداخت دیون و مالیات و در نهایت تقسیم ترکه کمک کند. حضور یک متخصص حقوقی می تواند از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری کرده و روند تقسیم ارث را تسریع بخشد.

تأثیر انتقال اموال پیش از فوت بر سهم مادر

اگر متوفی در زمان حیات خود، برخی از اموالش را از طریق روش های قانونی مانند هبه (بخشش)، صلح عمری، یا فروش به اشخاص دیگر منتقل کرده باشد، این اموال دیگر جزو ترکه او محسوب نمی شوند و در زمان فوت، بین وراث تقسیم نمی گردند. بنابراین، انتقال اموال پیش از فوت می تواند بر سهم مادر از ارث فرزند تأثیرگذار باشد، چرا که حجم کلی ماترک را کاهش می دهد. البته اگر این انتقالات به قصد فرار از دین یا به شیوه ای غیرقانونی صورت گرفته باشند، ممکن است از طریق مراجع قانونی قابل پیگیری باشند.

نتیجه گیری

همانطور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، سهم مادر از ارث فرزند متوفی یکی از بخش های مهم و حساس در قوانین مدنی ایران است که با ظرافت های خاصی همراه است. جایگاه مادر به عنوان یکی از وراث طبقه اول، همواره محترم و محفوظ است، اما میزان ارث مادر از فرزند بر اساس حضور یا عدم حضور سایر وراث مانند پدر، همسر، فرزندان دیگر و حتی اخوه حاجب (خواهران و برادران متوفی) متغیر خواهد بود. از تمام ترکه (در صورت انفراد) تا یک سوم و یک ششم (در صورت وجود پدر، فرزندان یا اخوه حاجب)، دامنه ای است که سهم مادر می تواند در آن قرار گیرد.

درک دقیق این قواعد و محاسبه صحیح نحوه تقسیم ارث مادر از فرزند در سناریوهای مختلف، نه تنها به مادران داغدیده کمک می کند تا حقوق قانونی خود را بشناسند، بلکه از بروز اختلافات و سوءتفاهمات میان سایر وراث نیز جلوگیری می کند. همچنین، آگاهی از وضعیت های خاص مانند فوت مادر قبل یا بعد از فرزند و تفاوت مستمری با ترکه، برای تصمیم گیری های آگاهانه ضروری است. با توجه به پیچیدگی های حقوقی و لزوم رعایت تمامی جوانب قانونی، توصیه می شود که در تمامی مراحل مربوط به انحصار وراثت و تقسیم ترکه، حتماً از مشاوره کارشناسان حقوقی و وکلای متخصص بهره مند شوید. این اقدام می تواند از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری کرده و روند را به درستی و عدالت پیش ببرد.