انواع استیبل کوین ها

استیبل کوین ها رمزارزهایی هستند که ارزش آن ها به دارایی های باثبات تر مانند دلار آمریکا، طلا یا سایر ارزهای فیات وابسته است و هدف اصلی آن ها کاهش نوسانات شدید بازار ارزهای دیجیتال است.

دنیای ارزهای دیجیتال با نوسانات بالای خود شناخته می شود؛ جایی که قیمت یک دارایی می تواند در مدت زمان کوتاهی به شدت تغییر کند. این ویژگی، در حالی که برای معامله گران کوتاه مدت جذابیت دارد، برای بسیاری از سرمایه گذاران و کاربران عادی، یک چالش بزرگ محسوب می شود. در چنین بازاری، نیاز به ابزاری پایدار که بتواند ارزش دارایی را حفظ کند و از شوک های ناگهانی در امان بماند، به شدت احساس می شد. این نیاز، زمینه را برای ظهور استیبل کوین ها (Stablecoins) فراهم کرد.

استیبل کوین ها پلی میان دنیای پرنوسان کریپتو و ثبات نسبی ارزهای سنتی (فیات) هستند. هدف اصلی آن ها حفظ ارزش ثابت یا نزدیک به ثابت نسبت به یک دارایی مشخص است. این ثبات، استیبل کوین ها را به ابزاری حیاتی برای حفظ سرمایه، انجام معاملات با ریسک کمتر، و ورود و خروج آسان تر از بازار رمزارزها تبدیل کرده است. در این مقاله، به بررسی جامع انواع استیبل کوین ها بر اساس مکانیزم های پشتوانه و طبقه بندی آن ها خواهیم پرداخت تا به شما در درک عمیق تر این ابزارهای مالی نوین و انتخاب آگاهانه کمک کنیم.

درک پایه استیبل کوین ها

استیبل کوین ها در بازار پرچالش ارزهای دیجیتال، راهکاری برای غلبه بر نوسانات شدید قیمت ارائه می دهند. این رمزارزها با مکانیزم های خاص خود، تلاش می کنند تا ارزشی ثابت را حفظ کنند و بدین ترتیب، پایداری لازم را برای انجام معاملات و حفظ سرمایه فراهم آورند. شناخت دلایل نیاز به استیبل کوین ها و مکانیزم حفظ ارزش آن ها، قدم اول برای درک عمیق تر این دسته از دارایی های دیجیتال است.

استیبل کوین (Stablecoin) چیست؟

استیبل کوین به معنای واقعی کلمه، «سکه پایدار» است. این نوع از ارزهای دیجیتال، برخلاف بیت کوین یا اتریوم که نوسانات قیمتی شدید را تجربه می کنند، طراحی شده اند تا ارزشی ثابت یا بسیار نزدیک به ثابت داشته باشند. این ثبات معمولاً با پشتوانه سازی ارزش آن ها به یک دارایی خارجی حاصل می شود. این دارایی می تواند یک ارز فیات (مانند دلار آمریکا، یورو یا پوند)، یک کالای فیزیکی (مانند طلا یا نقره) یا حتی سبدی از سایر رمزارزها باشد. هدف اصلی استیبل کوین ها، فراهم آوردن یک پناهگاه امن در بازار پرنوسان رمزارزها است تا کاربران بتوانند دارایی های خود را بدون نگرانی از کاهش ارزش ناگهانی، نگهداری کرده یا به سرعت منتقل کنند.

چرا به استیبل کوین ها نیاز داریم؟

بازار ارزهای دیجیتال با نوسان (Volatility) شناخته می شود؛ به این معنا که قیمت ها می توانند در بازه های زمانی کوتاه، تغییرات چشمگیری داشته باشند. این تغییرات شدید، اگرچه فرصت های سودآوری بالایی را ایجاد می کند، اما با ریسک قابل توجهی نیز همراه است و می تواند برای سرمایه گذاران تازه وارد یا حتی باتجربه، نگران کننده باشد. دلایل اصلی این نوسانات بالا در بازار رمزارزها شامل موارد زیر است:

• نقدینگی کم: در مقایسه با بازارهای مالی سنتی، بازار رمزارزها هنوز نقدینگی کمتری دارد. حجم پایین معاملات در برخی از کوین ها می تواند باعث شود که حتی سفارش های بزرگ نیز تاثیر قابل توجهی بر قیمت داشته باشند.
• اخبار و احساسات بازار: بازار رمزارزها به شدت تحت تاثیر اخبار (مثبت یا منفی)، گمانه زنی ها و احساسات عمومی (Fear, Uncertainty, Doubt – FUD و Fear Of Missing Out – FOMO) قرار می گیرد. یک خبر کوچک می تواند باعث هجوم سرمایه گذاران برای خرید یا فروش شده و نوسانات بزرگی ایجاد کند.
• فقدان رگولاتوری جامع: عدم وجود قوانین و مقررات شفاف و یکپارچه در بسیاری از کشورها، به بازار رمزارزها جنبه ای تا حدودی غیرقابل پیش بینی می دهد که می تواند به نوسانات دامن بزند.
• تمرکز مالکیت: در بسیاری از رمزارزها، بخش قابل توجهی از عرضه در دست تعداد کمی از نهنگ ها یا کیف پول های بزرگ است. تصمیمات این افراد می تواند تاثیر زیادی بر بازار داشته باشد.

استیبل کوین ها در پاسخ به این نوسانات پدید آمدند تا به کاربران اجازه دهند ارزش دارایی خود را حفظ کنند، بدون اینکه نیاز به تبدیل آن به پول فیات در بانک ها (که زمان بر و پرهزینه است) داشته باشند. آن ها به عنوان یک وسیله مبادله پایدار در اکوسیستم کریپتو عمل می کنند.

چگونه استیبل کوین ها ارزش خود را حفظ می کنند (مکانیزم Peg)؟

مکانیزم حفظ ارزش در استیبل کوین ها که به آن «پگ» (Peg) می گویند، روشی است که یک استیبل کوین قیمت خود را به یک دارایی مرجع (معمولاً دلار آمریکا) گره می زند و ثبات آن را تضمین می کند. این مکانیزم بسته به نوع استیبل کوین، متفاوت است:

• پشتوانه مستقیم: بسیاری از استیبل کوین ها با نگهداری معادل ارزش خود به صورت دارایی های فیات (مانند دلار در حساب بانکی) یا کالا (مانند طلا در خزانه ها) کار می کنند.
• وثیقه گذاری رمزارز: برخی دیگر از استیبل کوین ها با وثیقه گذاری رمزارزهای دیگر (مثل اتریوم) به صورت بیش از حد (over-collateralized) ایجاد می شوند تا نوسانات رمزارز وثیقه، تاثیر کمتری بر ارزش استیبل کوین داشته باشد.
• الگوریتم های عرضه و تقاضا: دسته ای دیگر نیز از الگوریتم های پیچیده برای کنترل عرضه و تقاضا استفاده می کنند؛ به طوری که در صورت افزایش قیمت، توکن های جدید ضرب می شوند و در صورت کاهش قیمت، توکن ها سوزانده می شوند تا ارزش ثابت بماند.

این مکانیزم ها، علیرغم تفاوت هایشان، همگی در تلاشند تا استیبل کوین ها بتوانند نوسانات بازار را پشت سر بگذارند و به عنوان یک پل مطمئن در دنیای ارزهای دیجیتال عمل کنند.

طبقه بندی اصلی: استیبل کوین متمرکز در برابر غیرمتمرکز

یکی از مهم ترین تقسیم بندی ها در دنیای استیبل کوین ها، تفاوت میان انواع متمرکز و غیرمتمرکز است. این تفاوت نه تنها بر نحوه عملکرد و پشتوانه گذاری آن ها تاثیر می گذارد، بلکه پیامدهای مهمی برای شفافیت، امنیت و مقاومت در برابر سانسور نیز دارد.

استیبل کوین های متمرکز (Centralized Stablecoins)

استیبل کوین های متمرکز توسط یک نهاد مرکزی (معمولاً یک شرکت یا موسسه مالی) کنترل و مدیریت می شوند. در این مدل، نهاد صادرکننده مسئول نگهداری دارایی های پشتوانه استیبل کوین است. این دارایی ها معمولاً ارزهای فیات (مثل دلار آمریکا) هستند که در حساب های بانکی نگهداری می شوند. برای هر واحد استیبل کوین منتشر شده، مقدار معادل از دارایی پشتوانه در خزانه نگهداری می شود و این نهاد مرکزی، مسئولیت تضمین بازخرید توکن ها را بر عهده دارد.

نحوه کار

فرض کنید شما قصد خرید یک واحد استیبل کوین متمرکز با پشتوانه دلار را دارید. شما یک دلار آمریکا به حساب بانکی شرکت صادرکننده واریز می کنید و در ازای آن، شرکت یک واحد استیبل کوین به کیف پول دیجیتال شما ارسال می کند. زمانی که قصد فروش آن را دارید، توکن به شرکت بازگردانده شده و یک دلار از حساب پشتوانه به شما پرداخت می شود. این فرآیند «ضرب» (Minting) و «سوزاندن» (Burning) توکن ها به حفظ پگ ۱:۱ کمک می کند.

مزایا

• نقدشوندگی بالا: اغلب استیبل کوین های متمرکز، به ویژه تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC)، دارای حجم معاملات بسیار بالا و نقدشوندگی فوق العاده ای در اکثر صرافی ها هستند.
• سادگی استفاده: مکانیزم آن ها برای کاربران نسبتاً ساده و قابل فهم است.
• پذیرش گسترده: به دلیل قدمت بیشتر و حجم بازار بالا، در تعداد زیادی از پلتفرم ها، صرافی ها و پروتکل های دیفای (DeFi) پذیرفته شده اند.

معایب

• نیاز به اعتماد (Trust): کاربران باید به نهاد مرکزی اعتماد کنند که دارایی های پشتوانه را به صورت کامل و شفاف نگهداری می کند و در صورت نیاز، آن ها را بازخرید می کند. عدم شفافیت کامل در مورد ذخایر پشتوانه، یکی از انتقادات اصلی به این نوع استیبل کوین ها است.
• ریسک سانسور و مسدودسازی دارایی: از آنجا که یک نهاد مرکزی بر آن ها کنترل دارد، در صورت نیاز یا تحت فشار رگولاتوری، می توانند آدرس های خاصی را مسدود کرده یا تراکنش ها را سانسور کنند. این موضوع به ویژه برای کاربران در مناطق تحریمی مانند ایران اهمیت دارد.
• عدم شفافیت کامل پشتوانه: با وجود تلاش برخی از این نهادها برای ارائه گزارش های حسابرسی، هنوز هم نگرانی هایی در مورد شفافیت و کیفیت کامل دارایی های پشتوانه وجود دارد.

مثال های برجسته

• تتر (USDT): با اختلاف، محبوب ترین و بزرگ ترین استیبل کوین متمرکز با پشتوانه دلار آمریکا است.
• یو اس دی کوین (USDC): دومین استیبل کوین بزرگ بازار، که به دلیل شفافیت بیشتر و نظارت رگولاتوری بالاتر، محبوبیت زیادی کسب کرده است.
• بایننس یو اس دی (BUSD): استیبل کوین صرافی بایننس که به دلار آمریکا پگ شده بود، اما به دلیل فشارهای نظارتی، عرضه آن متوقف شد.
• TrueUSD (TUSD), Gemini Dollar (GUSD), Pax Dollar (USDP/PAX): سایر استیبل کوین های متمرکز با پشتوانه دلار که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند.

استیبل کوین های غیرمتمرکز (Decentralized Stablecoins)

استیبل کوین های غیرمتمرکز، نقطه مقابل انواع متمرکز هستند. این رمزارزها برای حفظ ارزش ثابت خود به هیچ نهاد مرکزی وابسته نیستند و مدیریت و پایداری آن ها توسط قراردادهای هوشمند و پروتکل های بلاکچینی انجام می شود. هدف اصلی آن ها، ارائه ی ثبات قیمت بدون نیاز به اعتماد به یک واسطه انسانی است.

نحوه کار

عمده استیبل کوین های غیرمتمرکز بر پایه وثیقه گذاری رمزارزی عمل می کنند. در این مدل، کاربران با قفل کردن مقدار مشخصی از یک رمزارز دیگر (مانند اتریوم یا بیت کوین) در یک قرارداد هوشمند، استیبل کوین جدیدی را ضرب می کنند. برای اطمینان از پایداری، معمولاً از مکانیزم «وثیقه گذاری بیش از حد» (Over-collateralization) استفاده می شود. به این معنی که ارزش رمزارز وثیقه شده، همیشه بیشتر از ارزش استیبل کوین ضرب شده است. این حاشیه امن، کمک می کند تا در صورت نوسانات قیمت رمزارز وثیقه، استیبل کوین دچار دی-پگ (de-peg) یا از دست دادن پگ خود نشود. در صورت افت شدید قیمت وثیقه، سیستم به طور خودکار بخشی از وثیقه را لیکویید (فروش اجباری) می کند تا پگ حفظ شود.

مزایا

• مقاومت در برابر سانسور: از آنجا که هیچ نهاد مرکزی برای کنترل آن ها وجود ندارد، امکان مسدود کردن دارایی ها یا سانسور تراکنش ها وجود ندارد.
• شفافیت بالا: تمام تراکنش ها و مکانیزم های پشتوانه در بلاکچین قابل مشاهده و بررسی هستند، که شفافیت بی نظیری را فراهم می کند.
• عدم نیاز به اعتماد به یک نهاد: کاربران نیازی به اعتماد به یک شرکت برای نگهداری دارایی های پشتوانه ندارند و همه چیز توسط کد و قراردادهای هوشمند مدیریت می شود.

معایب

• پیچیدگی فنی بیشتر: درک مکانیزم های پشتوانه گذاری و ریسک های مربوط به لیکوییدیشن برای کاربران تازه وارد می تواند دشوار باشد.
• ریسک های خاص: بسته به نوع مکانیزم، ممکن است ریسک های جدیدی مانند باگ های قرارداد هوشمند یا ضعف در مدل وثیقه گذاری وجود داشته باشد.
• نقدشوندگی پایین تر: در مقایسه با برخی استیبل کوین های متمرکز، نقدشوندگی آن ها ممکن است کمتر باشد، اگرچه این موضوع به مرور زمان در حال بهبود است.

مثال های برجسته

• دای (DAI): شناخته شده ترین استیبل کوین غیرمتمرکز که توسط پروتکل MakerDAO و با وثیقه گذاری رمزارزهای مختلف (مانند اتریوم) پگ خود را به دلار آمریکا حفظ می کند.

انواع استیبل کوین ها بر اساس مکانیزم پشتوانه (۴ نوع اصلی)

استیبل کوین ها را می توان بر اساس نوع دارایی یا مکانیزمی که برای حفظ ارزش خود استفاده می کنند، به چهار دسته اصلی تقسیم کرد. این طبقه بندی، درک عمیق تری از نحوه کار، مزایا و معایب هر استیبل کوین ارائه می دهد.

۱. استیبل کوین های با پشتوانه فیات (Fiat-Collateralized Stablecoins)

این دسته از استیبل کوین ها رایج ترین و شناخته شده ترین نوع در بازار هستند. ارزش هر توکن آن ها به طور مستقیم توسط مقدار معادل از یک ارز فیات (مانند دلار آمریکا، یورو، پوند یا یوان) در ذخایر بانکی پشتیبانی می شود. به عبارت دیگر، برای هر واحد از استیبل کوین که در گردش است، نهاد صادرکننده باید یک واحد از ارز فیات متناظر را در حساب های خود نگهداری کند.

توضیح تفصیلی عملکرد

فرآیند کار این استیبل کوین ها نسبتاً ساده است:
۱. ضرب (Minting): زمانی که یک کاربر قصد خرید استیبل کوین را دارد، مقدار مشخصی از ارز فیات (مثلاً دلار آمریکا) را به حساب بانکی شرکت صادرکننده واریز می کند. پس از تأیید واریز، شرکت به همان مقدار، توکن استیبل کوین را ایجاد (ضرب) کرده و به کیف پول کاربر انتقال می دهد.
۲. سوزاندن (Burning) و بازخرید: هنگامی که کاربر قصد فروش استیبل کوین و دریافت ارز فیات را دارد، توکن های خود را به شرکت صادرکننده برمی گرداند. شرکت پس از دریافت توکن ها، آن ها را از بین می برد (می سوزاند) و معادل ارزش فیات آن را به حساب بانکی کاربر واریز می کند.
این فرآیند دوطرفه، تضمین می کند که تعداد توکن های در گردش همیشه با میزان دارایی فیات در ذخایر شرکت همخوانی داشته باشد و پگ ۱:۱ حفظ شود.

مثال های مهم

• تتر (USDT): بزرگترین و پرکاربردترین استیبل کوین با پشتوانه دلار آمریکا. با وجود حجم عظیم معاملات و محبوبیت، تتر در گذشته با چالش هایی در خصوص شفافیت و حسابرسی ذخایر خود مواجه بوده است.
• یو اس دی کوین (USDC): دومین استیبل کوین بزرگ و رقیب اصلی تتر، که توسط کنسرسیوم سنتر (Centre Consortium) پشتیبانی می شود. USDC به دلیل شفافیت بالاتر در گزارش های حسابرسی و رعایت قوانین نظارتی، شهرت خوبی دارد.
• بایننس یو اس دی (BUSD): استیبل کوینی که توسط بایننس و شرکت پاکسوس (Paxos) ایجاد شده بود و به دلار آمریکا پگ شده بود. هرچند که پشتیبانی از آن به دلیل فشارهای نظارتی در سال ۲۰۲۳ متوقف شد.
• TrueUSD (TUSD): یکی از استیبل کوین هایی که تلاش می کند شفافیت بیشتری را از طریق حسابرسی های زنده و مستقل ارائه دهد.
• Gemini Dollar (GUSD): استیبل کوین صرافی جمینی که تحت نظارت اداره خدمات مالی ایالت نیویورک (NYDFS) قرار دارد و به دلیل رعایت دقیق مقررات، شناخته شده است.
• Pax Dollar (USDP/PAX): استیبل کوین دیگری که توسط پاکسوس منتشر می شود و نیز تحت نظارت NYDFS است.

ریسک ها

• ریسک نظارتی: به دلیل متمرکز بودن، این استیبل کوین ها به شدت تحت تاثیر قوانین و مقررات دولتی قرار دارند و ممکن است در آینده با محدودیت ها یا تغییرات اجباری مواجه شوند.
• ریسک عدم کفایت پشتوانه: نگرانی هایی در مورد اینکه آیا شرکت های صادرکننده واقعاً به اندازه کافی دارایی پشتوانه دارند یا خیر، همیشه وجود داشته است.
• ریسک متمرکز بودن: احتمال سانسور، مسدودسازی حساب ها یا حتی توقف فعالیت در صورت فشارهای قانونی یا مشکلات مالی نهاد مرکزی.

۲. استیبل کوین های با پشتوانه کالا (Commodity-Collateralized Stablecoins)

این نوع از استیبل کوین ها، ارزش خود را به کالاهای فیزیکی (معمولاً فلزات گرانبها مانند طلا یا نقره، یا حتی نفت) گره می زنند. هر توکن، نمایانگر مالکیت کسری از آن کالای فیزیکی است که در انبارهای امن نگهداری می شود.

توضیح تفصیلی عملکرد

مفهوم این استیبل کوین ها مشابه پشتوانه فیات است، با این تفاوت که دارایی پشتوانه، یک کالای فیزیکی است.
۱. نگهداری کالا: شرکت صادرکننده، مقدار مشخصی از کالا (مثلاً طلا) را در یک خزانه امن نگهداری می کند.
۲. ضرب توکن: هر توکن جدید که ضرب می شود، نشان دهنده مالکیت کسری از آن کالاست (مثلاً ۱ توکن PAXG معادل ۱ اونس طلای فیزیکی).
۳. حسابرسی و شفافیت: برای جلب اعتماد، شرکت ها معمولاً گزارش های حسابرسی منظم و عمومی را ارائه می دهند که صحت و موجودیت ذخایر کالا را تأیید می کند. برخی از آن ها حتی امکان بازخرید فیزیکی کالا را نیز فراهم می کنند.

مثال های مهم

• تتر گلد (XAUT): استیبل کوین با پشتوانه طلا که توسط شرکت تتر منتشر می شود. هر توکن XAUT نمایانگر مالکیت یک اونس تروا طلا در خزانه های امن سوئیس است.
• دیجیکس گلد توکن (DGX): یکی دیگر از استیبل کوین های با پشتوانه طلا، که توسط DigixDAO ایجاد شده است. این توکن نیز به طلا در خزانه های سنگاپور پگ شده است.
• پاکسوس گلد (PAXG): استیبل کوین طلا از شرکت Paxos، که مانند GUSD و USDP تحت نظارت NYDFS است. این توکن قابلیت بازخرید طلا به صورت فیزیکی یا تبدیل آن به پول فیات را دارد.

ریسک ها

• هزینه های نگهداری کالا: نگهداری فیزیکی کالاها (مانند طلا) هزینه های بیمه، انبارداری و امنیتی بالایی دارد که می تواند بر ارزش نهایی توکن تاثیر بگذارد.
• نقدشوندگی کمتر: در مقایسه با استیبل کوین های فیات، نقدشوندگی آن ها کمتر است، زیرا حجم معاملات آن ها پایین تر است.
• چالش های لجستیکی: بازخرید فیزیکی کالا می تواند شامل چالش های لجستیکی و حمل ونقل باشد.

۳. استیبل کوین های با پشتوانه رمزارز (Crypto-Collateralized Stablecoins)

این دسته از استیبل کوین ها، برای حفظ پگ خود، به جای ارزهای فیات یا کالا، از رمزارزهای دیگر به عنوان وثیقه استفاده می کنند. ویژگی اصلی آن ها، «غیرمتمرکز» بودنشان است، به این معنی که توسط قراردادهای هوشمند بر روی بلاکچین مدیریت می شوند و به یک نهاد مرکزی نیاز ندارند.

توضیح تفصیلی عملکرد

برای ایجاد این استیبل کوین ها، کاربران مقدار مشخصی از رمزارزهای پایه (مانند اتریوم، بیت کوین بسته بندی شده یا سایر آلت کوین ها) را در یک قرارداد هوشمند قفل می کنند.
۱. وثیقه گذاری بیش از حد (Over-collateralization): برای مقابله با نوسانات شدید رمزارز وثیقه، معمولاً ارزش وثیقه گذاری شده بسیار بیشتر از ارزش استیبل کوین ضرب شده است. مثلاً برای ضرب ۱۰۰ دلار استیبل کوین، ۲۰۰ دلار اتریوم وثیقه می شود. این نسبت وثیقه به استیبل کوین، حاشیه امنی برای حفظ پگ ایجاد می کند.
۲. سیستم های وام دهی/ CDP (Collateralized Debt Position): این استیبل کوین ها اغلب از طریق یک سیستم وام دهی غیرمتمرکز عمل می کنند. کاربران وثیقه را قفل کرده و در ازای آن استیبل کوین (در واقع یک وام) دریافت می کنند. برای بازپس گیری وثیقه خود، باید استیبل کوین ها را بازگردانده و سود مربوطه را پرداخت کنند.
۳. لیکوییدیشن (Liquidation): اگر ارزش رمزارز وثیقه به دلیل افت قیمت بازار به زیر یک آستانه خاص برسد (مثلاً نسبت وثیقه گذاری از ۱۵۰٪ به ۱۲۵٪ کاهش یابد)، سیستم به طور خودکار بخشی از وثیقه را به فروش می رساند (لیکویید می کند) تا اطمینان حاصل شود که ارزش استیبل کوین های ضرب شده همچنان به طور کامل پوشش داده شده است. این مکانیزم برای حفظ پگ حیاتی است.

مثال مهم

• دای (DAI): شناخته شده ترین و موفق ترین استیبل کوین با پشتوانه رمزارز. پروتکل MakerDAO به کاربران اجازه می دهد تا با وثیقه گذاری رمزارزهای مختلف (عمدتاً اتریوم و USDC)، دای (DAI) را ضرب کنند. DAI تلاش می کند تا ارزش خود را به دلار آمریکا حفظ کند و به دلیل غیرمتمرکز بودن، مقاومت بالایی در برابر سانسور دارد.

ریسک ها

• ریسک نوسان رمزارز پشتوانه: با وجود وثیقه گذاری بیش از حد، سقوط شدید و ناگهانی قیمت رمزارز وثیقه می تواند باعث مشکل در حفظ پگ شود.
• ریسک لیکوییدیشن: در بازارهای نزولی شدید، وثیقه کاربران ممکن است به صورت اجباری و با ضرر لیکویید شود.
• پیچیدگی مدیریت وثیقه: کاربران باید به طور فعال نسبت وثیقه خود را رصد کنند و در صورت لزوم، وثیقه بیشتری اضافه کنند تا از لیکویید شدن جلوگیری کنند.
• ریسک قرارداد هوشمند: هرچند این پروتکل ها به دقت مورد ممیزی قرار می گیرند، اما همیشه خطر وجود باگ یا آسیب پذیری در قراردادهای هوشمند وجود دارد.

استیبل کوین های با پشتوانه رمزارز، با وجود پیچیدگی بیشتر، مزیت مهم غیرمتمرکز بودن و مقاومت در برابر سانسور را ارائه می دهند که آن ها را به گزینه ای جذاب برای جامعه دیفای تبدیل کرده است.

۴. استیبل کوین های الگوریتمی (Algorithmic Stablecoins)

این دسته از استیبل کوین ها، پیچیده ترین و در عین حال پرریسک ترین نوع هستند. آن ها برخلاف سایر استیبل کوین ها، پشتوانه مستقیمی از دارایی های خارجی (مانند فیات، کالا یا حتی رمزارزهای دیگر) ندارند. در عوض، ارزش خود را از طریق الگوریتم ها و مدل های ریاضی که عرضه و تقاضای توکن را تنظیم می کنند، حفظ می کنند.

توضیح تفصیلی عملکرد

مکانیزم استیبل کوین های الگوریتمی بر پایه اصولی شبیه به عملیات بازار باز بانک های مرکزی استوار است.
۱. تنظیم عرضه خودکار: هنگامی که قیمت استیبل کوین از پگ مورد نظر (مثلاً ۱ دلار) بالاتر می رود، الگوریتم به طور خودکار توکن های جدیدی را ضرب می کند (افزایش عرضه) تا قیمت به سمت پگ بازگردد.
۲. سوزاندن توکن: در مقابل، هنگامی که قیمت استیبل کوین به زیر پگ کاهش می یابد، الگوریتم توکن ها را می سوزاند (کاهش عرضه) یا کاربران را به قفل کردن توکن هایشان تشویق می کند تا قیمت افزایش یابد. این کار اغلب با استفاده از توکن های ثانویه (seigniorage shares) انجام می شود که به نوعی به عنوان سهم درآمد آینده پروتکل عمل می کنند.
۳. نقش آربیتراژ: معامله گران آربیتراژگر نقش حیاتی در حفظ پگ دارند. آن ها با خرید و فروش استیبل کوین در زمان هایی که قیمت از پگ فاصله می گیرد، به بازگشت آن به ارزش هدف کمک می کنند و از این نوسانات سود می برند.

مثال های مهم (با احتیاط)

• آمپل فورث (AMPL): یکی از اولین استیبل کوین های الگوریتمی که از مکانیزم «ری بیس» (Rebase) استفاده می کند. در این مکانیزم، میزان توکن های AMPL در کیف پول کاربران به صورت خودکار و روزانه بر اساس قیمت بازار تنظیم می شود تا ارزش کل دارایی ثابت بماند.
• فراکس (FRAX): خود را به عنوان یک استیبل کوین الگوریتمی کسری (Fractional-Algorithmic Stablecoin) معرفی می کند. این بدان معناست که بخشی از پشتوانه آن توسط وثیقه (مانند USDC) و بخشی دیگر توسط الگوریتم ها (از طریق توکن FRAX Shares یا FXS) پشتیبانی می شود.
• اشاره به ریسک های تاریخی: مهم ترین و دردناک ترین نمونه از شکست یک استیبل کوین الگوریتمی، سقوط UST (TerraUSD) و توکن حاکمیتی آن، Luna، در سال ۲۰۲۲ بود. UST که در اوج خود به ارزش بازار بیش از ۱۸ میلیارد دلار رسیده بود، به دلیل ضعف در مکانیزم الگوریتمی خود و فشار فروش شدید، پگ خود را از دست داد و به طور کامل سقوط کرد. این رویداد به عنوان یک درس مهم از ریسک های بالای استیبل کوین های الگوریتمی بدون پشتوانه کافی شناخته می شود و نشان می دهد که این مدل ها تا چه حد به اعتماد و شرایط پایدار بازار وابسته هستند.

ریسک ها

• ریسک بالای بی ثباتی (de-peg): در شرایط بحرانی و پرنوسان بازار (مانند بازار نزولی شدید)، این استیبل کوین ها به شدت در معرض خطر از دست دادن پگ خود هستند، زیرا مکانیزم های الگوریتمی ممکن است نتوانند به سرعت و به اندازه کافی به تغییرات شدید تقاضا واکنش نشان دهند.
• وابستگی شدید به مدل های ریاضی و اعتماد جامعه: پایداری آن ها به صحت مدل ریاضی و همچنین اعتماد و رفتار جامعه کاربران (به ویژه آربیتراژگرها) بستگی دارد. در صورت از بین رفتن اعتماد، ممکن است با یک «چرخه مرگ» (Death Spiral) روبرو شوند.
• پیچیدگی بالا: درک کامل عملکرد این استیبل کوین ها برای بسیاری از کاربران بسیار دشوار است.

مقایسه جامع انواع استیبل کوین ها

برای انتخاب یک استیبل کوین مناسب، آگاهی از تفاوت های کلیدی بین انواع مختلف آن ها ضروری است. جدول زیر، مقایسه ای جامع بین چهار نوع اصلی استیبل کوین ها را بر اساس معیارهای مهم ارائه می دهد:

معیار	پشتوانه فیات	پشتوانه کالا	پشتوانه رمزارز	الگوریتمی
نوع پشتوانه	ارزهای فیات (USD, EUR)	کالاهای فیزیکی (طلا، نقره)	رمزارزهای دیگر (ETH, BTC)	بدون پشتوانه مستقیم؛ مکانیزم های عرضه/تقاضا
متمرکز / غیرمتمرکز	متمرکز	متمرکز	غیرمتمرکز	غیرمتمرکز
سطح ریسک پگ (de-peg)	متوسط (ریسک نظارتی/حسابرسی)	متوسط (هزینه های نگهداری، نقدینگی)	متوسط (ریسک نوسان وثیقه، لیکوییدیشن)	بالا (ریسک بحران بازار، نقص مدل)
سطح شفافیت	متوسط (وابسته به گزارش حسابرسی)	متوسط (وابسته به گزارش حسابرسی)	بالا (تمام تراکنش ها روی بلاکچین)	بالا (مکانیزم روی بلاکچین قابل مشاهده است)
نقدشوندگی	بسیار بالا	متوسط تا پایین	متوسط تا بالا	متوسط تا پایین
پیچیدگی فنی	پایین	پایین	بالا	بسیار بالا
قابلیت مقیاس پذیری	بالا (وابسته به شرکت)	متوسط (وابسته به ذخایر کالا)	متوسط (محدودیت های وثیقه گذاری)	بالا (وابسته به مکانیزم)
مثال های برجسته	USDT, USDC, TUSD, GUSD	XAUT, PAXG, DGX	DAI	AMPL, FRAX (UST یک شکست بود)

این جدول خلاصه ای از ویژگی های اصلی هر دسته را ارائه می دهد و به شما کمک می کند تا بر اساس نیازها و تحمل ریسک خود، بهترین استیبل کوین را انتخاب کنید. به یاد داشته باشید که هر نوع استیبل کوین، با وجود ثبات ظاهری، ریسک ها و چالش های خاص خود را دارد.

کاربردها و مزایای کلی استیبل کوین ها

استیبل کوین ها صرفاً ابزاری برای معامله گران نیستند؛ بلکه کاربردهای گسترده ای در اکوسیستم مالی دیجیتال و حتی فراتر از آن پیدا کرده اند. مزایای آن ها به ثبات قیمت محدود نمی شود و ابعاد مختلفی از سرعت تراکنش تا تسهیل نوآوری های مالی را در بر می گیرد.

کاربردهای استیبل کوین ها

۱. حفظ ارزش و سرمایه در برابر نوسانات (پناهگاه امن): این مهم ترین کاربرد استیبل کوین هاست. در زمان نوسانات شدید بازار کریپتو، سرمایه گذاران می توانند دارایی های خود را به سرعت به استیبل کوین ها تبدیل کنند تا از کاهش ارزش جلوگیری کرده و در واقع یک پناهگاه امن دیجیتالی برای سرمایه خود داشته باشند، بدون نیاز به خروج از اکوسیستم ارزهای دیجیتال.

۲. انتقال سریع و ارزان پول (حواله های بین المللی): استیبل کوین ها امکان انتقال پول به سراسر جهان را با سرعت بالا و کارمزدهای بسیار کمتر از سیستم های بانکی سنتی فراهم می کنند. این ویژگی برای حواله های بین المللی و پرداخت های فرامرزی بسیار جذاب است.

۳. ورود و خروج به بازار کریپتو (On-ramp/Off-ramp): استیبل کوین ها به عنوان یک واسطه پایدار، فرآیند ورود پول فیات به بازار ارزهای دیجیتال (On-ramp) و تبدیل رمزارز به پول فیات (Off-ramp) را آسان تر می کنند، به ویژه در صرافی هایی که امکان مبادله مستقیم با پول فیات را ندارند.

۴. نقش کلیدی در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): استیبل کوین ها ستون فقرات بسیاری از پروتکل های دیفای هستند. آن ها در فعالیت هایی مانند وام دهی (Lending)، استیکینگ (Staking)، ییلد فارمینگ (Yield Farming) و تامین نقدینگی در صرافی های غیرمتمرکز (DEX) به طور گسترده استفاده می شوند، زیرا ثبات آن ها امکان محاسبه سود و ریسک را فراهم می کند.

۵. ابزار معاملاتی در صرافی ها: در بسیاری از صرافی های ارز دیجیتال، جفت ارزهای معاملاتی با استیبل کوین ها (مثلاً BTC/USDT) رایج ترین نوع معاملات هستند. این امر به معامله گران اجازه می دهد تا بدون نیاز به تبدیل به پول فیات، میان رمزارزهای مختلف نوسان گیری کنند.

۶. پرداخت های روزمره: با افزایش پذیرش، استیبل کوین ها می توانند به عنوان یک وسیله پرداخت دیجیتال برای خرید کالا و خدمات در زندگی روزمره استفاده شوند.

استیبل کوین ها فراتر از ابزارهای معاملاتی، نقش کلیدی در توسعه و پایداری اکوسیستم مالی غیرمتمرکز ایفا می کنند و پتانسیل تحول در پرداخت های جهانی را دارند.

مزایای کلی استیبل کوین ها

• ثبات قیمت: مهم ترین مزیت، قابلیت حفظ ارزش در برابر نوسانات بازار رمزارزها است که امنیت خاطر بیشتری را برای کاربران فراهم می کند.
• سرعت و کارمزد پایین تراکنش: تراکنش با استیبل کوین ها معمولاً سریع تر و با کارمزد کمتری نسبت به انتقال پول از طریق بانک های سنتی انجام می شود.
• شفافیت (در برخی انواع): استیبل کوین های غیرمتمرکز، به دلیل ثبت تراکنش ها روی بلاکچین، شفافیت بالایی دارند. حتی برخی از انواع متمرکز نیز تلاش می کنند تا با گزارش های حسابرسی منظم، شفافیت خود را افزایش دهند.
• دسترسی جهانی: امکان استفاده از آن ها بدون محدودیت های جغرافیایی و زمانی، به ویژه برای افرادی که به خدمات بانکی سنتی دسترسی ندارند، بسیار مهم است.
• فراگیر بودن: به دلیل پذیرش گسترده در صرافی ها و پلتفرم های مختلف، استفاده از استیبل کوین ها آسان است.

معایب و چالش های کلی استیبل کوین ها

با وجود مزایای فراوان، استیبل کوین ها نیز مانند هر فناوری مالی دیگری، با معایب و چالش هایی روبرو هستند که درک آن ها برای هر کاربر و سرمایه گذار ضروری است. این چالش ها عمدتاً به مدل پشتوانه سازی، متمرکز یا غیرمتمرکز بودن، و تاثیرات رگولاتوری مربوط می شوند.

معایب استیبل کوین ها

۱. ریسک های نظارتی (Regulations): این یکی از بزرگترین چالش های پیش روی استیبل کوین ها است. دولت ها و نهادهای نظارتی در سراسر جهان در حال بررسی چگونگی قانون گذاری استیبل کوین ها هستند. این قوانین ممکن است شامل الزامات شفافیت ذخایر، مجوزهای عملیاتی، و حتی محدودیت هایی برای نوع دارایی های پشتوانه باشد. تغییرات ناگهانی در رگولاتوری می تواند تاثیر منفی بر قیمت و پذیرش استیبل کوین ها بگذارد.

۲. نیاز به اعتماد در انواع متمرکز: در استیبل کوین های متمرکز، کاربران باید به نهاد صادرکننده اعتماد کنند که دارایی های پشتوانه را به صورت کامل و ایمن نگهداری می کند. عدم شفافیت کامل در مورد این ذخایر می تواند منجر به از بین رفتن اعتماد و در نتیجه بی ثباتی (de-peg) شود. نمونه هایی از این دست، نگرانی ها در مورد شفافیت پشتوانه تتر در سال های گذشته بوده است.

۳. ریسک کفایت و کیفیت پشتوانه: حتی در صورت وجود پشتوانه، کیفیت دارایی های پشتوانه اهمیت دارد. اگر پشتوانه شامل دارایی های پرریسک یا غیرنقدشونده باشد، ممکن است در زمان بحران بازار نتواند به اندازه کافی نقدینگی فراهم کند. این موضوع می تواند منجر به دی-پگ شدن و عدم توانایی بازخرید توکن ها شود.

۴. پیچیدگی فنی و آسیب پذیری های الگوریتمی: استیبل کوین های الگوریتمی، با وجود نوآوری، به شدت پیچیده هستند و به مدل های ریاضی متکی اند. هرگونه نقص در طراحی الگوریتم یا بروز شرایط غیرمنتظره در بازار می تواند منجر به شکست کامل و از دست رفتن ارزش شود. سقوط UST یکی از تلخ ترین درس ها در این زمینه بود که نشان داد چگونه یک نقص الگوریتمی می تواند به فاجعه منجر شود.

۵. چالش های حفظ پگ در شرایط بازار شدید: حتی استیبل کوین های با پشتوانه فیات نیز در شرایط نوسان شدید بازار، ممکن است برای مدت کوتاهی پگ خود را از دست بدهند (مثلاً قیمت به ۰.۹۸ دلار یا ۱.۰۲ دلار برسد) و پس از مدتی دوباره به ۱ دلار بازگردند. این پدیده، هرچند موقتی، می تواند برای معامله گران نگران کننده باشد.

۶. متمرکز بودن برخی جنبه ها در انواع غیرمتمرکز: با وجود ادعای غیرمتمرکز بودن، برخی استیبل کوین های با پشتوانه رمزارز نیز ممکن است در عمل به دلیل وابستگی به وثیقه های متمرکز (مانند USDC که توسط پروتکل MakerDAO به عنوان وثیقه برای DAI استفاده می شود) یا حاکمیت متمرکز، دارای نقاط ضعف باشند.

آینده استیبل کوین ها

آینده استیبل کوین ها در دنیای مالی دیجیتال بسیار روشن به نظر می رسد، اما با چالش ها و تحولات قابل توجهی نیز همراه خواهد بود. این رمزارزهای پایدار به دلیل قابلیت های منحصر به فرد خود، پتانسیل ایجاد انقلابی در پرداخت ها، تجارت و امور مالی بین المللی را دارند.

۱. روند رشد و پذیرش جهانی: پیش بینی می شود که حجم بازار و پذیرش استیبل کوین ها به طور پیوسته رشد کند. با افزایش نیاز به ابزارهای مالی پایدار و کارآمد در بازارهای نوظهور و همچنین در حوزه امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، تقاضا برای استیبل کوین ها افزایش خواهد یافت. شرکت های بزرگ مالی و حتی نهادهای دولتی نیز به این حوزه علاقه مند شده اند.

۲. تاثیر رگولاتوری ها و قانون گذاری های آتی: قانون گذاری، مهم ترین عامل تاثیرگذار بر آینده استیبل کوین ها خواهد بود. با توجه به نگرانی دولت ها در مورد ثبات مالی، پولشویی و حمایت از مصرف کننده، انتظار می رود قوانین سخت گیرانه تری در این زمینه وضع شود. این قوانین می تواند شامل الزامات شفافیت بیشتر برای ذخایر پشتوانه، اعطای مجوز به صادرکنندگان و حتی طبقه بندی استیبل کوین ها به عنوان اوراق بهادار باشد. رگولاتوری شفاف و جامع می تواند اعتماد عمومی را افزایش داده و راه را برای پذیرش گسترده تر هموار کند.

۳. رابطه با ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) و رقابت یا همزیستی: بسیاری از بانک های مرکزی در حال بررسی یا توسعه ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) خود هستند. CBDCها نیز به نوعی استیبل کوین های متمرکز دولتی محسوب می شوند. سوال این است که آیا CBDCها جای استیبل کوین های خصوصی را خواهند گرفت یا با آن ها همزیستی خواهند کرد. به نظر می رسد احتمال همزیستی بیشتر باشد، زیرا استیبل کوین های خصوصی می توانند نوآوری های بیشتری را در فضای دیفای و پرداخت های فرامرزی ارائه دهند که CBDCها ممکن است به دلیل ماهیت دولتی شان از آن ها فاصله بگیرند.

۴. نوآوری های آینده در حوزه استیبل کوین ها: انتظار می رود که نوآوری در مکانیزم های پشتوانه گذاری و حفظ پگ ادامه یابد. شاید شاهد ظهور استیبل کوین های هیبریدی (ترکیبی از پشتوانه های مختلف)، استیبل کوین های با پشتوانه سبد دارایی ها (Basket-backed stablecoins) برای کاهش ریسک تمرکز، یا استیبل کوین هایی با قابلیت حریم خصوصی بالاتر باشیم. همچنین، کاربردهای جدیدی در فضای متاورس، بازی ها (GameFi) و توکن های غیرمثلی (NFTs) برای استیبل کوین ها پدیدار خواهد شد.

در نهایت، آینده استیبل کوین ها به تعادل میان نوآوری تکنولوژیک، پذیرش بازار و چارچوب های نظارتی بستگی دارد. با این حال، نیاز به ثبات در یک اکوسیستم مالی دیجیتال پرنوسان، تضمین می کند که استیبل کوین ها نقشی محوری در آینده ایفا خواهند کرد.

نتیجه گیری

استیبل کوین ها به عنوان پلی حیاتی بین دنیای سنتی مالی و اکوسیستم پرنوسان ارزهای دیجیتال ظاهر شده اند. آن ها با ارائه ثبات قیمت، راهکاری مهم برای حفظ ارزش دارایی، تسهیل معاملات و پرداخت های بین المللی، و توسعه امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) فراهم می کنند. از انواع متمرکز با پشتوانه فیات که سادگی و نقدشوندگی بالایی دارند تا انواع غیرمتمرکز با پشتوانه رمزارز که مقاومت در برابر سانسور را به ارمغان می آورند، و حتی استیبل کوین های الگوریتمی نوآورانه (اما پرریسک)، هر کدام ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند.

درک عمیق انواع استیبل کوین ها و مکانیزم های پشتوانه آن ها، به کاربران کمک می کند تا تصمیم گیری آگاهانه ای برای سرمایه گذاری یا استفاده از آن ها داشته باشند. با وجود چالش هایی مانند ریسک های نظارتی، نیاز به اعتماد در برخی انواع، و پیچیدگی های فنی، آینده استیبل کوین ها امیدوارکننده به نظر می رسد. با رشد پذیرش جهانی و نوآوری های مستمر، این رمزارزهای پایدار نقش فزاینده ای در تحول سیستم مالی جهانی ایفا خواهند کرد.

همواره پیش از هرگونه سرمایه گذاری یا استفاده از استیبل کوین ها، ضروری است که تحقیقات کافی انجام داده و از تمامی مزایا، معایب، و ریسک های مرتبط با هر نوع آگاه باشید.