نمونه دادخواست صدور اجرائیه چک صیادی

برای وصول سریع وجه چک صیادی برگشتی، می توانید از طریق ارائه دادخواست صدور اجرائیه مستقیم اقدام کنید. این روش، مبتنی بر ماده ۲۳ قانون صدور چک اصلاحی سال ۱۳۹۷، به دارنده چک این امکان را می دهد که بدون نیاز به طی کردن مراحل طولانی دعوای حقوقی، مستقیماً از دادگاه درخواست صدور حکم اجرایی را نماید. این فرآیند با رعایت شرایط قانونی و تهیه مدارک لازم، مسیر کوتاه تر و مؤثرتری را برای استیفای حقوق شما فراهم می آورد.

چک صیادی به عنوان ابزاری مهم در معاملات مالی روزمره، نقش حیاتی در تسهیل مبادلات اقتصادی ایفا می کند. با این حال، بروز مشکلاتی نظیر برگشت خوردن چک به دلیل عدم موجودی، می تواند برای دارنده آن دغدغه های جدی ایجاد کند. در چنین شرایطی، آگاهی از راه های قانونی و سریع برای وصول مطالبات، از اهمیت بالایی برخوردار است. قانون گذار با اصلاح قانون صدور چک در سال ۱۳۹۷، سازوکار ویژه ای برای چک های صیادی پیش بینی کرده است که امکان صدور اجرائیه مستقیم را از طریق دادگاه فراهم می آورد. این رویکرد جدید، به منظور افزایش سرعت و کارایی در رسیدگی به پرونده های چک برگشتی و کاهش بار دادرسی طراحی شده است. استفاده صحیح و دقیق از این ظرفیت قانونی، می تواند به دارندگان چک کمک کند تا در کمترین زمان ممکن به حق خود دست یابند. در این مقاله، گام به گام شما را با نحوه تنظیم و ثبت دادخواست صدور اجرائیه چک صیادی، مدارک مورد نیاز و نکات حقوقی مهم آن آشنا خواهیم کرد.

ماده ۲۳ قانون صدور چک: شمشیر دولبه سرعت و دقت

ماده ۲۳ قانون صدور چک، اصلاحی سال ۱۳۹۷، نقطه عطفی در فرآیند وصول مطالبات ناشی از چک های برگشتی، به ویژه چک های صیادی، محسوب می شود. این ماده به دارنده چک اختیار می دهد که با در دست داشتن گواهینامه عدم پرداخت (برگشتی) از بانک، مستقیماً از دادگاه درخواست صدور اجرائیه نماید. فلسفه وجودی این ماده، تسریع در روند وصول وجه چک و کاهش پرونده های قضایی مربوط به چک است. در واقع، قانون گذار تلاش کرده است تا با اعطای قدرت اجرایی بیشتر به چک صیادی، اطمینان و اعتبار آن را در جامعه افزایش دهد و از سوء استفاده از این سند جلوگیری کند.

این سرعت و سهولت در اجرا، همچون شمشیری دولبه عمل می کند؛ از یک سو دارنده چک را در رسیدن به حق خود یاری می رساند و از سوی دیگر، صادرکننده چک را با ضمانت اجرای قوی تری مواجه می سازد که می تواند به مسئولیت پذیری بیشتر در صدور چک منجر شود. البته این سرعت عمل مشروط به رعایت دقیق شرایط و ضوابطی است که در ادامه به تفصیل به آن ها خواهیم پرداخت. نادیده گرفتن هر یک از این شرایط، می تواند به رد دادخواست و طولانی شدن روند دادرسی منجر گردد.

تفاوت کلیدی: صدور اجرائیه مستقیم (ماده ۲۳) در برابر طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک

دارنده چک برگشتی برای وصول مطالبات خود، معمولاً دو مسیر اصلی پیش رو دارد: یکی طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک و دیگری، استفاده از سازوکار صدور اجرائیه مستقیم بر اساس ماده ۲۳ قانون صدور چک. هر یک از این روش ها مزایا و محدودیت های خاص خود را دارند که شناخت آن ها برای انتخاب بهترین راهکار ضروری است. جدول زیر به مقایسه این دو روش می پردازد:

ویژگی	صدور اجرائیه مستقیم (ماده ۲۳)	طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک
سرعت رسیدگی	بسیار سریع تر، بدون نیاز به تشکیل جلسه دادرسی	کندتر، مستلزم طی مراحل دادرسی (جلسات، دفاعیات)
پیچیدگی فرآیند	ساده تر، صرفاً با ارائه دادخواست و مدارک	پیچیده تر، نیاز به تنظیم لوایح دفاعیه و حضور در جلسات
مدارک مورد نیاز	اصل چک و گواهی عدم پرداخت	اصل چک و گواهی عدم پرداخت + سایر ادله (در صورت لزوم)
امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه	در این مرحله امکان پذیر نیست	امکان پذیر است (با ارائه دادخواست جداگانه یا ضمن دادخواست)
هزینه دادرسی	کمتر (مبلغ ثابت برای اجرائیه)	بیشتر (بر اساس مبلغ چک و مرحله رسیدگی)
قابلیت اعتراض	صادرکننده می تواند ادعای مشروط بودن یا تضمین را مطرح کند که منجر به توقف عملیات اجرایی با شرایط خاص می شود.	فرجام خواهی، واخواهی، تجدیدنظرخواهی

انتخاب هر یک از این روش ها بستگی به شرایط خاص پرونده، میزان فوریت وصول وجه و تمایل دارنده چک به مطالبه خسارات جانبی دارد. اگر اولویت شما سرعت و سادگی است و مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در اولویت نیست، روش اجرائیه مستقیم گزینه مناسب تری خواهد بود. اما اگر به دنبال مطالبه تمام خسارات وارده هستید، طرح دعوای حقوقی ممکن است راهکار کامل تری باشد.

شرایط لازم و حیاتی برای درخواست اجرائیه

موفقیت در درخواست صدور اجرائیه چک صیادی بر اساس ماده ۲۳ قانون صدور چک، منوط به رعایت دقیق شرایطی است که قانون گذار تعیین کرده است. عدم وجود هر یک از این شرایط، می تواند منجر به رد درخواست شما از سوی دادگاه شود. این شرایط حیاتی عبارتند از:

1. عدم مشروط بودن وصول وجه چک: چک صیادی باید به صورت مطلق و بدون هیچ شرطی صادر شده باشد. به این معنا که وصول مبلغ چک نباید به انجام یا عدم انجام امری منوط شده باشد. در صورت وجود هر گونه شرط در متن چک، این روش قابل استفاده نخواهد بود و باید از طریق طرح دعوای حقوقی اقدام کرد.

2. عدم قید چک بابت تضمین: در متن چک نباید قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی صادر گردیده است. چک های تضمینی ماهیت متفاوتی دارند و نمی توان مستقیماً برای آن ها درخواست اجرائیه صادر کرد. این موضوع به دلیل جلوگیری از سوء استفاده از چک های تضمینی و اطمینان از ماهیت واقعی چک به عنوان ابزار پرداخت است.

3. صدور گواهی عدم پرداخت به دلیل کافی نبودن موجودی: گواهی عدم پرداخت (برگشتی) از بانک محال علیه باید صرفاً به دلیل کافی نبودن موجودی حساب صادرکننده یا کسری موجودی باشد. اگر گواهی عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت (ماده ۱۴ قانون صدور چک) یا سایر دلایل صادر شده باشد، امکان استفاده از ماده ۲۳ برای صدور اجرائیه وجود ندارد. دستور عدم پرداخت معمولاً در مواردی مانند سرقت، جعل یا مفقودی چک صادر می شود که نیاز به بررسی قضایی عمیق تر دارد.

توجه: رعایت دقیق این سه شرط، اساس و پایه درخواست موفقیت آمیز اجرائیه مستقیم چک صیادی است. هر گونه مغایرت با این موارد، روند پیگیری شما را به سمت دعوای حقوقی سوق خواهد داد که زمان برتر و پیچیده تر است.

چک لیست مدارک مورد نیاز برای تنظیم و ثبت دادخواست اجرائیه

آماده سازی دقیق و کامل مدارک مورد نیاز، اولین قدم اساسی در فرآیند تنظیم و ثبت دادخواست صدور اجرائیه چک صیادی است. نقص مدارک می تواند به تأخیر در رسیدگی و حتی رد دادخواست منجر شود. مدارکی که برای این منظور باید تهیه و ضمیمه دادخواست شوند، به شرح زیر است:

1. اصل و کپی واضح چک صیادی برگشت خورده: حتماً باید اصل چک را در زمان مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی همراه داشته باشید تا احراز هویت چک انجام شود. کپی واضح از تمام صفحات چک (رو و پشت) نیز برای ضمیمه کردن به دادخواست ضروری است. اطمینان حاصل کنید که شماره سریال چک، تاریخ، مبلغ، نام صادرکننده و گیرنده، و مهر و امضای بانک به وضوح در کپی مشخص باشد.

2. اصل و کپی گواهی عدم پرداخت (برگشتی) از بانک محال علیه: این گواهی که توسط بانک صادر می شود، باید دارای کد رهگیری باشد. کد رهگیری نشان دهنده ثبت رسمی برگشتی چک در سامانه بانک مرکزی است و یکی از الزامات اساسی برای پذیرش دادخواست شما محسوب می شود. در این گواهی باید علت برگشت خوردن چک (مانند کافی نبودن موجودی) به صراحت ذکر شده باشد.

3. کارت ملی (یا سایر مدارک هویتی) دارنده چک (خواهان): ارائه تصویر کارت ملی یا شناسنامه دارنده چک (شخص حقیقی) الزامی است. اگر دارنده چک یک شخص حقوقی (شرکت) باشد، کپی آگهی تأسیس، آگهی آخرین تغییرات و معرفی نامه نماینده قانونی شرکت به همراه کپی مدارک شناسایی نماینده، مورد نیاز خواهد بود.

4. در صورت حضور وکیل: وکالت نامه رسمی و کارت ملی وکیل: اگر فرآیند از طریق وکیل انجام می شود، علاوه بر مدارک ذکر شده، اصل و کپی وکالت نامه رسمی که در آن صراحتاً اجازه طرح این گونه دعاوی به وکیل داده شده باشد، به همراه کپی کارت ملی وکیل، باید ضمیمه گردد.

نکته مهم: بر اساس رویه قضایی و نص صریح ماده ۲۳ قانون صدور چک، برای دادخواست اولیه صدور اجرائیه، هیچ مدرک دیگری به جز موارد فوق نیاز نیست. تلاش برای ارائه مدارک اضافی یا نامرتبط، ممکن است فرآیند را کند کرده و ایجاد ابهام نماید. بنابراین، بر این چک لیست تأکید شود و از ارائه مدارک غیرضروری خودداری گردد.

راهنمای گام به گام تنظیم دادخواست صدور اجرائیه چک صیادی

تنظیم صحیح و دقیق دادخواست، کلید موفقیت در فرآیند صدور اجرائیه است. هر قسمت از دادخواست باید با اطلاعات صحیح و بر اساس قالب های قانونی تکمیل شود. در ادامه، مراحل گام به گام تنظیم دادخواست را شرح می دهیم:

گام ۱: مشخصات خواهان و خوانده (و وکیل)

این بخش شامل اطلاعات هویتی و آدرس دقیق طرفین دعوا و در صورت لزوم، وکیل آن هاست. دقت در درج این اطلاعات برای ابلاغ صحیح اوراق قضایی و ادامه روند دادرسی حیاتی است.

• خواهان (دارنده چک):

  • نام و نام خانوادگی کامل
  • کد ملی
  • شماره شناسنامه
  • نام پدر
  • تاریخ تولد
  • شغل
  • آدرس دقیق پستی به همراه کد پستی (برای ابلاغ اوراق)
  • شماره تلفن همراه و ثابت

  در صورت شخص حقوقی بودن خواهان، اطلاعات شرکت (نام ثبتی، شماره ثبت، آدرس) و مشخصات نماینده قانونی آن (مدیرعامل) درج می شود.

• خوانده (صادرکننده چک):

  • نام و نام خانوادگی کامل
  • کد ملی (در صورت امکان)
  • آدرس دقیق پستی به همراه کد پستی

  شناسایی صادرکننده چک و صاحب حساب بانکی از طریق مشخصات مندرج در چک صیادی و همچنین گواهی عدم پرداخت امکان پذیر است. سعی کنید دقیق ترین آدرس موجود از خوانده را ارائه دهید تا ابلاغ اجرائیه با مشکل مواجه نشود. اگر صادرکننده و صاحب حساب متفاوت باشند، هر دو باید به عنوان خوانده در دادخواست قید شوند.

• وکیل (در صورت وجود):

  • نام و نام خانوادگی کامل وکیل
  • شماره پروانه وکالت
  • آدرس دفتر وکیل
  • شماره تلفن تماس

گام ۲: تعیین خواسته (بسیار مهم)

این بخش، قلب دادخواست شماست و باید به صورت کاملاً دقیق و قانونی نگارش شود. خواسته باید صریحاً صدور اجرائیه نسبت به وجه یک فقره چک صیادی باشد.

نحوه نگارش صحیح خواسته: صدور اجرائیه نسبت به وجه یک فقره چک صیادی به شماره استعلام صیادی [شماره استعلام صیادی] و شماره سریال [شماره سریال چک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال و مطالبه کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی.

نکته حیاتی و تصحیح ابهام رایج: چرا مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در این مرحله امکان پذیر نیست؟

یکی از اشتباهات رایج در تنظیم این نوع دادخواست، درخواست مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در کنار صدور اجرائیه است. طبق نظریه مشورتی قوه قضائیه و رویه دادگاه ها، ماده ۲۳ قانون صدور چک، صرفاً امکان صدور اجرائیه برای وجه چک و خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل) را فراهم می کند و شامل خسارت تأخیر تأدیه نمی شود. فلسفه این موضوع، سرعت بخشیدن به فرآیند وصول اصل طلب و جلوگیری از ورود دادگاه به ماهیت دعوا و محاسبه خسارات است که نیازمند رسیدگی قضایی عمیق تر است.

اگر دارنده چک قصد مطالبه خسارت تأخیر تأدیه را داشته باشد، باید دادخواست جداگانه ای را تحت عنوان مطالبه وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه به دادگاه صالح ارائه دهد و از مسیر عادی دادرسی حقوقی اقدام کند. بنابراین، در دادخواست صدور اجرائیه مستقیم، از ذکر خسارت تأخیر تأدیه خودداری نمایید تا از رد خواسته جزئی یا کل دادخواست جلوگیری شود.

مهم ترین تفاوت اجرائیه مستقیم و دعوای حقوقی مطالبه چک در قابلیت مطالبه خسارت تأخیر تأدیه است. در اجرائیه مستقیم، سرعت وصول اصل وجه چک اولویت دارد و خسارت تأخیر تأدیه باید در دعوای جداگانه پیگیری شود.

گام ۳: دلایل و منضمات

در این بخش باید مدارکی را که برای اثبات خواسته خود ارائه کرده اید، به صورت دقیق لیست کنید. این بخش، به عنوان تأییدکننده مستندات شما عمل می کند.

• رونوشت (کپی) چک صیادی به شماره استعلام صیادی [شماره استعلام صیادی] و شماره سریال [شماره سریال چک]
• رونوشت (کپی) گواهی عدم پرداخت صادره از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] و کد رهگیری [کد رهگیری]
• رونوشت (کپی) کارت ملی خواهان
• وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل)

گام ۴: شرح دادخواست

در این قسمت، شما باید به صورت مختصر و مفید، واقعیت های مربوط به چک و درخواست خود را شرح دهید. رعایت ایجاز، وضوح و استناد به مواد قانونی در این بخش بسیار مهم است. از زیاده گویی پرهیز کرده و تنها به نکات اصلی اشاره کنید.

نکات نگارش متن شرح دادخواست:

• شروع با سلام و احترام خطاب به ریاست محترم دادگاه.
• ذکر مشخصات کامل چک: شماره استعلام صیادی، شماره سریال، تاریخ سررسید، مبلغ، نام بانک و شعبه، و نام صادرکننده.
• توضیح علت برگشت خوردن چک (مثلاً: به علت کافی نبودن موجودی حساب بانکی صادرکننده).
• تاریخ مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت.
• استناد صریح به ماده ۲۳ قانون صدور چک اصلاحی سال ۱۳۹۷ به عنوان مبنای قانونی درخواست.
• درخواست صدور اجرائیه علیه خوانده (صادرکننده/صاحب حساب) نسبت به وجه چک.
• درخواست مطالبه کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل).
• درخواست توقیف اموال همزمان با ابلاغ اجرائیه: می توانید صراحتاً از دادگاه بخواهید که در صورت عدم پرداخت بدهی در مهلت مقرر قانونی (۱۰ روز پس از ابلاغ اجرائیه)، نسبت به توقیف اموال صادرکننده معادل وجه چک اقدام شود.

نمونه دادخواست صدور اجرائیه چک صیادی (فرم کامل و قابل ویرایش)

بسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
تاریخ تولد: [تاریخ تولد خواهان]
شغل: [شغل خواهان]
اقامتگاه: [آدرس کامل و دقیق خواهان به همراه کد پستی]
شماره تماس: [شماره تلفن همراه خواهان]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده (در صورت اطلاع)]
اقامتگاه: [آدرس کامل و دقیق خوانده به همراه کد پستی]
شماره تماس: [شماره تلفن همراه خوانده (در صورت اطلاع)]

(در صورت وجود وکیل) وکیل خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل]
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه وکالت]
آدرس دفتر: [آدرس دفتر وکیل]
شماره تماس: [شماره تلفن وکیل]

خواسته و بهای آن:
صدور اجرائیه نسبت به وجه یک فقره چک صیادی به شماره استعلام صیادی [شماره استعلام صیادی] و شماره سریال [شماره سریال چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ([مبلغ چک به حروف]) ریال و مطالبه کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی.

دلایل و منضمات:
۱. رونوشت (کپی) چک صیادی به شماره استعلام صیادی [شماره استعلام صیادی] و شماره سریال [شماره سریال چک]
۲. رونوشت (کپی) گواهی عدم پرداخت صادره از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] مورخ [تاریخ گواهی عدم پرداخت] و با کد رهگیری [کد رهگیری]
۳. رونوشت (کپی) کارت ملی خواهان
۴. وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل)

شرح دادخواست:

احتراماً به استحضار می رساند؛
خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، اقدام به صدور یک فقره چک صیادی به شماره استعلام صیادی [شماره استعلام صیادی] و شماره سریال [شماره سریال چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ([مبلغ چک به حروف]) ریال به عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] در وجه اینجانب/موکل (خواهان) صادر نموده است.
متأسفانه با مراجعه اینجانب/موکل به بانک محال علیه در تاریخ [تاریخ مراجعه به بانک] و به علت فاقد موجودی بودن حساب بانکی صادرکننده، گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] مورخ [تاریخ گواهی عدم پرداخت] و با کد رهگیری [کد رهگیری] از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] صادر گردید.
با عنایت به مراتب فوق و با توجه به اینکه خوانده محترم تاکنون نسبت به ادای دین خود اقدام ننموده است، همچنین به استناد ماده ۲۳ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۳۹۷)، تقاضای صدور اجرائیه علیه خوانده نسبت به وجه چک و کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل مورد درخواست است.
ضمناً، در صورت عدم انجام تعهد از سوی خوانده در ظرف مهلت مقرر قانونی پس از ابلاغ اجرائیه، تقاضای توقیف اموال نامبرده معادل وجه چک همزمان با ابلاغ اجرائیه و شروع عملیات اجرایی، طبق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل وی]
[امضاء]

مراحل پس از تنظیم دادخواست: از ثبت تا اجرای اجرائیه

پس از تنظیم دقیق دادخواست صدور اجرائیه چک صیادی و آماده سازی تمامی مدارک، نوبت به طی کردن مراحل اداری و قضایی برای به جریان افتادن درخواست می رسد. این مراحل به شرح زیر هستند:

ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

اولین گام، ثبت دادخواست تنظیم شده در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. در این مرحله، مدارک شما بررسی شده و دادخواست به صورت الکترونیکی در سامانه قضایی ثبت می شود. این مرحله شامل:

• پرداخت هزینه دادرسی: هزینه دادرسی برای این نوع دادخواست، مطابق تعرفه قانونی تعیین می شود که باید در زمان ثبت دادخواست پرداخت گردد. این هزینه معمولاً بر اساس مبلغ خواسته محاسبه می شود و برای پرونده های اجرائیه مستقیم مبلغ ثابتی است.
• ارجاع به دادگاه صالح: پس از ثبت، دادخواست به صورت سیستمی به دادگاه عمومی حقوقی صالح (معمولاً دادگاه محل صدور چک یا محل اقامت خوانده) ارجاع داده می شود.

رسیدگی دادگاه و صدور اجرائیه

پس از ارجاع دادخواست به دادگاه، قاضی بدون تشکیل جلسه دادرسی و صرفاً با بررسی مدارک و محتویات پرونده، شرایط لازم برای صدور اجرائیه طبق ماده ۲۳ قانون صدور چک را احراز می کند. این بررسی شامل موارد زیر است:

• احراز اصالت چک و گواهی عدم پرداخت.
• بررسی عدم مشروط بودن چک.
• اطمینان از عدم تضمینی بودن چک.
• تأیید علت برگشت خوردن چک (کافی نبودن موجودی).

در صورت احراز تمامی شرایط، دادگاه دستور صدور اجرائیه را صادر می کند. مدت زمان تقریبی برای صدور اجرائیه در این مرحله معمولاً کوتاه است و می تواند از چند روز تا چند هفته متغیر باشد.

ابلاغ اجرائیه به صادرکننده

پس از صدور اجرائیه، این سند از طریق سامانه های ابلاغ الکترونیک (سامانه ثنا) به صادرکننده چک (خوانده) ابلاغ می شود. از تاریخ ابلاغ، صادرکننده مهلت ۱۰ روزه برای انجام یکی از اقدامات زیر را دارد:

• پرداخت بدهی خود.
• توافق با دارنده چک برای پرداخت بدهی.
• معرفی مالی که اجرای حکم را میسر کند (مانند معرفی حساب بانکی، ملک، خودرو و…).

اجرای اجرائیه

در صورتی که صادرکننده چک در مهلت ۱۰ روزه پس از ابلاغ اجرائیه، به تعهدات خود عمل نکند، دارنده چک می تواند با مراجعه به اجرای احکام دادگستری، درخواست اجرای اجرائیه و توقیف اموال صادرکننده را مطرح کند. نحوه درخواست توقیف اموال و استیفای طلب به شرح زیر است:

• درخواست توقیف اموال: دارنده چک می تواند با معرفی اموال صادرکننده (مانند موجودی حساب بانکی، ملک، خودرو، حقوق و…)، از اجرای احکام درخواست توقیف آن اموال را داشته باشد.
• محدودیت ها: مستثنیات دین: طبق قانون، برخی از اموال صادرکننده به عنوان مستثنیات دین شناخته می شوند و قابل توقیف نیستند. این موارد شامل منزل مسکونی مورد نیاز، اثاثیه ضروری زندگی، ابزار کار، و… است.
• اشاره به ماده ۱۴ قانون صدور چک و توقف عملیات اجرایی: اگر صادرکننده یا قائم مقام قانونی او ادعا کند که چک مشروط یا بابت تضمین بوده، یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت به دست آمده، می تواند با طرح دعوای جداگانه در مراجع قضایی، درخواست توقف عملیات اجرایی را بنماید. دادگاه در صورت ظن قوی یا ورود ضرر جبران ناپذیر، می تواند با اخذ تأمین مناسب، قرار توقف عملیات اجرایی را صادر کند. اگر دلیل ارائه شده مستند به سند رسمی باشد یا صادرکننده مدعی مفقود شدن چک باشد و دلایل قابل قبول ارائه کند، توقف عملیات اجرایی بدون اخذ تأمین نیز امکان پذیر است.

توقیف اموال و مزایده آن ها طبق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی انجام شده و وجه حاصل از آن به دارنده چک پرداخت می شود. این فرآیند، قاطعیت و ضمانت اجرای قوی این روش را نشان می دهد.

متن کامل و دقیق ماده ۲۳ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۳۹۷)

برای درک کامل چارچوب قانونی و بهره مندی صحیح از مزایای صدور اجرائیه مستقیم، مطالعه متن کامل ماده ۲۳ قانون صدور چک، با اصلاحات سال ۱۳۹۷، ضروری است. این ماده به وضوح شرایط، فرآیند و ضمانت اجراهای مربوطه را تبیین می کند:

ماده ۲۳: (اصلاحی ۱۳۹۷)

دارنده چک می تواند با ارائه گواهینامه عدم پرداخت، از دادگاه صالح صدور اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی را درخواست نماید. دادگاه مکلف است در صورت وجود شرایط زیر حسب مورد علیه صاحب حساب، صادرکننده یا هر دو اجرائیه صادر نماید:

1. در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی نشده باشد؛
2. در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است؛
3. گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت طبق ماده (۱۴) این قانون و تبصره های آن صادر نشده باشد.

صادرکننده مکلف است ظرف مدت ده روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه، بدهی خود را بپردازد، یا با موافقت دارنده چک ترتیبی برای پرداخت آن بدهد یا مالی معرفی کند که اجرای حکم را میسر کند؛ در غیر این صورت حسب درخواست دارنده، اجرای احکام دادگستری، اجرائیه را طبق «قانون نحوه محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴/۳/۲۳» به مورد اجراء گذاشته و نسبت به استیفای مبلغ چک اقدام می نماید.

اگر صادرکننده یا قائم مقام قانونی او دعاوی مانند مشروط یا بابت تضمین بودن چک یا تحصیل چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا دیگر جرائم در مراجع قضایی اقامه کند، اقامه دعوی مانع از جریان عملیات اجرایی نخواهد شد؛ مگر در مواردی که مرجع قضایی ظن قوی پیدا کند یا از اجرای سند مذکور ضرر جبران ناپذیر وارد گردد که در این صورت با اخذ تأمین مناسب، قرار توقف عملیات اجرایی صادر می نماید. در صورتی که دلیل ارائه شده مستند به سند رسمی باشد یا اینکه صادرکننده یا قائم مقام قانونی مدعی مفقود شدن چک بوده و مرجع قضایی دلایل ارائه شده را قابل قبول بداند، توقف عملیات اجرایی بدون اخذ تأمین صادر خواهد شد. به دعاوی مذکور خارج از نوبت رسیدگی خواهد شد.

نتیجه گیری: جمع بندی نکات کلیدی و توصیه پایانی

همان طور که بررسی شد، درخواست صدور اجرائیه چک صیادی بر اساس ماده ۲۳ قانون صدور چک، یک راهکار سریع و مؤثر برای وصول وجه چک های برگشتی است. این روش با حذف مراحل طولانی دادرسی، به دارنده چک کمک می کند تا در کوتاه ترین زمان ممکن به مطالبات خود دست یابد.

مزایای اصلی این روش در سرعت، سادگی و قاطعیت آن نهفته است. دادگاه بدون ورود به ماهیت دعوا و صرفاً با احراز شرایط شکلی، دستور اجرائیه را صادر می کند و صادرکننده چک نیز مهلت محدودی برای پرداخت یا معرفی مال دارد. این سرعت عمل، می تواند نقش بازدارنده ای نیز برای صادرکنندگان چک های بلامحل ایفا کند و اعتبار چک صیادی را بیش از پیش تقویت نماید.

با این حال، برای بهره مندی کامل از این مزایا، دقت در تنظیم دادخواست و رعایت دقیق شرایط قانونی اهمیت حیاتی دارد. عدم مشروط بودن چک، تضمینی نبودن آن، و صدور گواهی عدم پرداخت به دلیل کافی نبودن موجودی، از مهم ترین شرایطی هستند که باید به آن ها توجه شود. همچنین، به یاد داشته باشید که در این روش، امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه به صورت مستقیم وجود ندارد و برای آن باید از مسیر حقوقی جداگانه اقدام شود.

در نهایت، با وجود سادگی نسبی این فرآیند، پیچیدگی های حقوقی خاص خود را دارد. در مواردی که با ابهامات مواجه هستید، یا پرونده شما دارای جزئیات خاصی است، مشاوره با یک وکیل متخصص می تواند راهگشا باشد. یک وکیل مجرب می تواند شما را در تمامی مراحل، از تنظیم دقیق دادخواست تا پیگیری اجرای اجرائیه، یاری رساند و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند، تا با اطمینان خاطر بیشتری حقوق خود را پیگیری نمایید.