نمونه دادخواست گواهی حصر وراثت

گواهی حصر وراثت سندی حقوقی است که تعداد وراث قانونی متوفی، نسبت آن ها با وی و سهم الارث هر یک را به صورت رسمی مشخص می کند. تنظیم دقیق و ارائه صحیح دادخواست برای دریافت این گواهی، نخستین و حیاتی ترین گام برای تقسیم قانونی دارایی ها و تعیین تکلیف بدهی های متوفی است و از اهمیت بالایی برخوردار است.

پس از درگذشت یک فرد، تعیین تکلیف اموال و دارایی های وی که اصطلاحاً ترکه نامیده می شود، نیازمند طی مراحل قانونی مشخصی است. یکی از این مراحل اساسی و بنیادین، اخذ گواهی حصر وراثت است. این گواهی، به مثابه شناسنامه ای برای ورثه متوفی عمل می کند و به طور رسمی، تعداد و هویت وراث قانونی، درجه قرابت آن ها با متوفی و سهم هر یک از ماترک را تأیید می نماید. بدون این سند رسمی، امکان هیچگونه اقدام قانونی در خصوص ترکه، اعم از نقل و انتقال دارایی ها، دریافت مطالبات، یا پرداخت بدهی ها وجود نخواهد داشت. از این رو، تنظیم یک دادخواست کامل و دقیق برای اخذ گواهی حصر وراثت، پایه و اساس تمامی اقدامات بعدی وراث خواهد بود.

گواهی حصر وراثت چیست و چرا دادخواست آن اهمیت دارد؟

گواهی حصر وراثت، سندی معتبر و رسمی است که پس از فوت یک فرد، توسط مراجع قضایی صادر می شود. این گواهی به طور قطعی مشخص می کند که چه کسانی در زمان فوت متوفی، وراث قانونی او بوده اند، نسبت آن ها با متوفی چگونه است و سهم الارث هر یک از دارایی های متوفی (ماترک) چقدر خواهد بود. این سند، برای تمامی امور حقوقی و مالی مرتبط با ترکه متوفی ضروری است و نقش کلیدی در فرآیند تقسیم ارث ایفا می کند.

اهمیت دادخواست گواهی حصر وراثت در آن است که این دادخواست، نقطه شروع فرآیند قانونی برای اثبات وراثت و رسمیت بخشیدن به آن است. بدون ارائه یک دادخواست کامل و مستند، شورای حل اختلاف صلاحیت دار، قادر به آغاز رسیدگی و صدور گواهی نخواهد بود. محتوای دادخواست باید حاوی اطلاعات دقیق و کاملی از متوفی، تمامی وراث، و دلایل اثبات وراثت باشد تا از بروز هرگونه ابهام یا اشکال در طول رسیدگی جلوگیری شود.

کاربردهای اصلی گواهی حصر وراثت

گواهی حصر وراثت تنها برای تقسیم اموال نیست، بلکه در بسیاری از جوانب زندگی وراث و اداره امور مربوط به متوفی کاربرد دارد. برخی از مهم ترین کاربردهای این گواهی عبارتند از:

• نقل و انتقال اموال: برای ثبت انتقال سند ملک، خودرو، یا هر دارایی ثبت شده دیگری به نام وراث.
• امور بانکی: جهت برداشت وجوه از حساب های بانکی متوفی، دریافت سود سهام، یا وصول چک ها و مطالبات.
• دریافت حقوق بازنشستگی و بیمه: برای برقراری حقوق بازنشستگی، مستمری، یا دریافت غرامت بیمه عمر وراث.
• اداره شرکت ها و کسب و کارها: در صورتی که متوفی سهامدار یا صاحب کسب و کاری بوده، برای تعیین جانشین قانونی در امور شرکت.
• تسویه بدهی ها: جهت پرداخت دیون و بدهی های متوفی از محل ترکه.

بنابراین، اقدام به موقع و صحیح برای اخذ این گواهی، نه تنها از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری می کند، بلکه مسیر را برای اداره روان تر امور مالی و حقوقی وراث هموار می سازد.

انواع گواهی حصر وراثت: محدود یا نامحدود؟

گواهی حصر وراثت بر اساس ارزش کلی دارایی های متوفی (ترکه)، به دو نوع محدود و نامحدود تقسیم می شود. انتخاب نوع صحیح این گواهی، بر مراحل و مدت زمان فرآیند تأثیر مستقیم دارد و لازم است با دقت صورت گیرد.

گواهی حصر وراثت محدود

گواهی حصر وراثت محدود زمانی صادر می شود که ارزش کل ترکه متوفی (مجموع اموال منقول و غیرمنقول) کمتر از 50 میلیون تومان باشد. این نوع گواهی دارای شرایط و مزایای خاص خود است:

• تعریف و شرایط: اگر مجموع دارایی های متوفی، از جمله موجودی حساب های بانکی، ارزش سهام، املاک، خودرو و سایر منقولات، کمتر از 50 میلیون تومان تخمین زده شود، وراث می توانند درخواست گواهی حصر وراثت محدود کنند.
• مزایا: اصلی ترین مزیت این نوع گواهی، سرعت بالاتر در صدور آن است. برخلاف نوع نامحدود، نیازی به درج آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار ندارد، که این امر به طور قابل توجهی زمان رسیدگی را کاهش می دهد. فرآیند آن معمولاً ساده تر و کم هزینه تر است.

گواهی حصر وراثت نامحدود

گواهی حصر وراثت نامحدود برای مواردی صادر می شود که ارزش کل ترکه متوفی برابر یا بیشتر از 50 میلیون تومان باشد. این نوع گواهی، فرآیند پیچیده تر و زمان برتری دارد:

• تعریف و شرایط: هرگاه ارزش ترکه متوفی 50 میلیون تومان یا بیشتر باشد، وراث ملزم به درخواست گواهی حصر وراثت نامحدود هستند.
• ضرورت آگهی در روزنامه کثیرالانتشار: یکی از تفاوت های عمده، لزوم درج آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار است. این آگهی به مدت یک ماه در روزنامه منتشر می شود تا به هر ذینفع احتمالی که از فوت متوفی و وجود ترکه بی خبر است، فرصت اعتراض یا ارائه ادعا داده شود. پس از اتمام مهلت یک ماهه و عدم اعتراض، دادگاه اقدام به صدور گواهی حصر وراثت می نماید.

نحوه تشخیص و انتخاب نوع مناسب گواهی

برای تشخیص اینکه کدام نوع گواهی حصر وراثت برای پرونده شما مناسب است، باید به طور دقیق ارزش تقریبی تمامی دارایی های متوفی را برآورد کنید. این برآورد شامل کلیه اموال منقول (مانند موجودی بانکی، سهام، خودرو، لوازم منزل قیمتی) و غیرمنقول (مانند زمین، آپارتمان) می شود. اگر در تخمین دقیق ارزش ترکه دچار تردید هستید، بهتر است با یک کارشناس حقوقی مشورت کنید. در صورت وجود ابهام، معمولاً توصیه می شود که درخواست حصر وراثت نامحدود داده شود تا در آینده مشکلی از بابت ارزش ترکه و اعتراض احتمالی پیش نیاید. باید توجه داشت که حد نصاب 50 میلیون تومان ممکن است در آینده دستخوش تغییرات قانونی شود.

چه کسانی می توانند دادخواست گواهی حصر وراثت را تقدیم کنند؟ (ذی نفعان)

مطابق قوانین امور حسبی، صرفاً ورثه متوفی نیستند که می توانند برای اخذ گواهی حصر وراثت اقدام کنند. قانونگذار دامنه ذینفعان را وسیع تر در نظر گرفته تا حقوق تمامی افراد مرتبط با ترکه متوفی حفظ شود. این افراد شامل موارد زیر هستند:

وراث متوفی

اولین و اصلی ترین گروه ذینفع، خود وراث هستند. این شامل تمام افرادی می شود که طبق قانون مدنی و شرع مقدس، از متوفی ارث می برند. این افراد بر اساس طبقات ارث (طبقه اول: پدر، مادر، اولاد، اولاد اولاد؛ طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن ها؛ طبقه سوم: اعمام، عمات، اخوال، خالات و اولاد آن ها) و با رعایت حجب، به عنوان وراث قانونی شناخته می شوند. همسر متوفی نیز، چه مرد و چه زن، از جمله وراث محسوب می شود. یکی از وراث یا تمامی آن ها می توانند مشترکاً دادخواست را تقدیم نمایند.

طلبکاران متوفی

اگر متوفی بدهکار بوده و ترکه او دارای ارزش مالی است، طلبکاران نیز برای وصول مطالبات خود به گواهی حصر وراثت نیاز دارند. این گواهی به آن ها کمک می کند تا وراث قانونی را شناسایی کرده و از طریق مراجع قانونی، اقدام به وصول طلب خود از ماترک نمایند. بدون این گواهی، شناسایی رسمی وراث و الزام آن ها به پرداخت دیون دشوار خواهد بود.

موصی له

موصی له شخصی است که متوفی (موصی) در وصیت نامه خود، به نفع او مالی را وصیت کرده است. وصیت می تواند در یک سوم اموال متوفی نافذ باشد. برای اینکه موصی له بتواند حق خود را از ترکه متوفی دریافت کند، باید وراث قانونی متوفی مشخص باشند تا پس از پرداخت دیون، سهم وصیت شده به او تعلق گیرد. بنابراین، موصی له نیز یک ذینفع محسوب می شود.

وصی

وصی شخصی است که متوفی او را برای اداره یک سوم اموال خود پس از فوت یا برای انجام امور خاصی منصوب کرده است. وصی برای انجام وظایف خود، از جمله اداره و تقسیم آن بخش از ترکه که تحت وصایت اوست، نیاز به شناسایی رسمی وراث و گواهی حصر وراثت دارد تا بتواند اقدامات قانونی لازم را انجام دهد.

انتقال گیرنده سهم الارث

گاهی اوقات ممکن است یکی از وراث، سهم الارث خود را قبل از صدور گواهی حصر وراثت به شخص دیگری (مانند خریدار) منتقل کرده باشد. در این حالت، آن شخص (انتقال گیرنده) نیز به عنوان ذینفع می تواند برای اخذ گواهی حصر وراثت اقدام کند تا بتواند مالکیت قانونی سهم خریداری شده را تثبیت نماید. این انتقال معمولاً از طریق یک سند رسمی یا عادی صورت می گیرد که باید ضمیمه دادخواست شود.

شناسایی دقیق ذینفعان در دادخواست حصر وراثت، تضمین کننده احقاق حقوق تمامی افراد مرتبط با ترکه متوفی است و از پیچیدگی های آتی جلوگیری می کند.

مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست حصر وراثت کجاست؟

تعیین مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به دادخواست گواهی حصر وراثت، اولین گام در فرآیند تقدیم دادخواست است. طبق قوانین جاری، مرجع صالح در این زمینه، شورای حل اختلاف است.

شورای حل اختلاف: آخرین محل اقامت دائمی متوفی

بر اساس ماده 16 قانون شورای حل اختلاف و ماده 360 قانون امور حسبی، شورای حل اختلاف محلی که آخرین اقامتگاه دائمی متوفی در آنجا واقع شده است، صلاحیت رسیدگی به امور مربوط به ترکه و از جمله درخواست گواهی حصر وراثت را دارد. آخرین اقامتگاه دائمی، محلی است که متوفی بیشتر عمر خود را در آنجا سپری کرده و قصد توقف دائمی داشته است. حتی اگر متوفی در شهر دیگری فوت کرده باشد، ملاک همان آخرین اقامتگاه دائمی وی است. این امر برای جلوگیری از پراکندگی پرونده ها و رسیدگی متمرکز در یک مرجع واحد پیش بینی شده است.

نحوه مراجعه: دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

امروزه، فرآیند ثبت دادخواست های حقوقی و از جمله دادخواست گواهی حصر وراثت، مستقیماً در شوراهای حل اختلاف انجام نمی شود. متقاضیان باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند. این دفاتر، نقش واسط بین مردم و قوه قضاییه را ایفا می کنند و وظیفه ثبت و ارسال الکترونیکی دادخواست ها به مراجع قضایی صالح را بر عهده دارند.

مراحل مراجعه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: پیش از هر اقدامی، تمامی خواهان ها (وکیل یا خود ورثه) باید در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) ثبت نام کرده و کد کاربری و رمز عبور دریافت نمایند. این سامانه برای تمامی مکاتبات و ابلاغ های قضایی استفاده می شود.
2. تکمیل فرم دادخواست: پس از جمع آوری تمامی مدارک لازم (که در بخش بعدی به تفصیل شرح داده خواهد شد)، باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، فرم دادخواست گواهی حصر وراثت را تکمیل و مدارک مورد نیاز را به صورت الکترونیکی پیوست نمایید.
3. پرداخت هزینه ها: هزینه های دادرسی و خدمات دفاتر الکترونیک قضایی در همین مرحله پرداخت می شود.
4. ارسال دادخواست: پس از تکمیل و تأیید نهایی، دادخواست به صورت الکترونیکی به شورای حل اختلاف صالح (بر اساس آخرین محل اقامت متوفی) ارسال می گردد و یک کد پیگیری به متقاضی داده می شود.

این فرآیند الکترونیکی، ضمن افزایش سرعت و دقت، نیاز به حضور فیزیکی در مراجع قضایی را به حداقل می رساند.

مدارک لازم برای تقدیم دادخواست گواهی حصر وراثت (با جزئیات کامل و نکات کاربردی)

جمع آوری و آماده سازی دقیق مدارک، یکی از مهم ترین و حساس ترین مراحل در فرآیند اخذ گواهی حصر وراثت است. نقص یا اشتباه در هر یک از این مدارک می تواند منجر به تأخیر در روند رسیدگی یا حتی رد دادخواست شود. در ادامه به تشریح جامع مدارک مورد نیاز می پردازیم:

الف) مدارک مربوط به متوفی

1. گواهی فوت:
   • نحوه دریافت: این گواهی توسط اداره ثبت احوال و بر اساس جواز دفن صادر می شود. لازم است اصل گواهی فوت تهیه و یک کپی برابر اصل آن نیز آماده شود.
   • نکته کاربردی: برای دریافت گواهی فوت، معمولاً یکی از نزدیکان درجه اول متوفی می تواند با ارائه مدارک شناسایی خود و متوفی به اداره ثبت احوال مراجعه کند.
2. تصویر برابر اصل شناسنامه و کارت ملی متوفی:
   • نحوه تهیه: کپی واضح از تمام صفحات شناسنامه و پشت و روی کارت ملی متوفی تهیه شده و در یکی از دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برابر اصل شود.
   • نکته کاربردی: این مدارک برای احراز هویت متوفی و اطمینان از صحت اطلاعات ارائه شده در دادخواست ضروری هستند.

ب) مدارک مربوط به ورثه

1. تصویر برابر اصل شناسنامه و کارت ملی تمامی ورثه:
   • نحوه تهیه: کپی واضح از تمام صفحات شناسنامه و پشت و روی کارت ملی تمامی ورثه متوفی (اعم از خواهان و خوانده دادخواست) تهیه و برابر اصل شود. این مدارک شامل فرزندان، همسر، پدر، مادر، و در صورت لزوم سایر وراث قانونی می شود.
   • نکته کاربردی: حتی اگر یکی از ورثه در خارج از کشور اقامت دارد، باید تصویر برابر اصل مدارک هویتی او تهیه و ارائه گردد. اگر وراث صغیر یا محجور باشند، شناسنامه و کارت ملی ولی یا قیم قانونی آن ها نیز لازم است.
2. تصویر برابر اصل عقدنامه دائم همسر متوفی (در صورت وجود):
   • نحوه تهیه: کپی از عقدنامه دائم (نه موقت) همسر متوفی تهیه و برابر اصل شود. این سند برای اثبات رابطه زوجیت و حق الارث همسر ضروری است.
   • نکته کاربردی: در صورت مفقود شدن عقدنامه، می توان با مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج یا اداره ثبت احوال، رونوشت آن را دریافت کرد.

ج) فرم استشهادیه محضری انحصار وراثت

این فرم یکی از مهم ترین و خاص ترین مدارک مورد نیاز است و برای اثبات تعداد وراث و عدم وجود ورثه دیگر کاربرد دارد:

• توضیح کامل در مورد این فرم: استشهادیه انحصار وراثت، فرمی چاپی است که در آن، سه نفر شاهد (که معمولاً از خویشاوندان یا افراد مطلع از فوت متوفی و وراث وی هستند) شهادت می دهند که متوفی در زمان فوت، ورثه ای جز افراد نامبرده در استشهادیه نداشته است.
• نحوه تکمیل و تنظیم: فرم خام استشهادیه را می توان از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا برخی دفاتر اسناد رسمی تهیه کرد. اطلاعات متوفی و وراث باید به دقت در آن درج شود. سه نفر شاهد باید به همراه خواهان (یا وکیل) به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و پس از احراز هویت و امضای استشهادیه، دفترخانه آن را گواهی (مهر و امضا) کند.
• تعداد شهود: حداقل سه نفر شاهد برای این منظور لازم است.
• نمونه متن استشهادیه: اگرچه دفاتر اسناد رسمی فرم های استاندارد دارند، اما محتوای کلی آن تأییدیه شهود بر لیست وراث است.

د) مالیات بر ارث (اظهارنامه مالیاتی)

در خصوص مالیات بر ارث، تغییرات قانونی مهمی صورت گرفته است:

• توضیح در مورد تغییرات قانونی اخیر: بر اساس قانون جدید مالیات های مستقیم مصوب 1395/04/31، برای صدور گواهی حصر وراثت، دیگر نیازی به ارائه گواهی پرداخت مالیات بر ارث یا مفاصاحساب مالیاتی نیست.
• ذکر اهمیت اظهارنامه مالیات بر ارث در مراحل بعدی: هرچند برای صدور گواهی حصر وراثت، نیازی به پرداخت مالیات بر ارث نیست، اما وراث مکلفند ظرف یک سال از تاریخ فوت متوفی، اظهارنامه مالیات بر ارث را به اداره امور مالیاتی مربوطه ارائه دهند. این اظهارنامه شامل تمامی دارایی ها و بدهی های متوفی است و پایه و اساس محاسبه و پرداخت مالیات بر ارث در مراحل بعدی (پس از صدور گواهی حصر وراثت) خواهد بود. عدم ارائه به موقع اظهارنامه می تواند منجر به جریمه شود.

ه) سایر مدارک (در صورت لزوم)

• وکالتنامه وکیل: در صورتی که وراث برای انجام فرآیند، وکیلی را اختیار کرده باشند، اصل و کپی برابر اصل وکالتنامه وکیل باید ضمیمه دادخواست شود.
• مدارک اثبات ذینفع بودن: برای طلبکاران، موصی له، یا انتقال گیرندگان سهم الارث، ارائه مدارکی که اثبات کننده ذینفع بودن آن هاست (مانند سند طلب، وصیت نامه رسمی، یا سند انتقال سهم الارث) الزامی است. این مدارک باید به صورت کپی برابر اصل شده باشند.
• فرم تعیین ارزش ترکه: در برخی موارد و برای حصر وراثت نامحدود، ممکن است از وراث خواسته شود فرمی برای تعیین ارزش تقریبی ترکه پر کنند.

آماده سازی دقیق و کامل این مدارک، گام بلندی در جهت تسریع فرآیند و جلوگیری از اشکالات احتمالی در اخذ گواهی حصر وراثت است.

مراحل تقدیم دادخواست گواهی حصر وراثت (گام به گام و اجرایی)

فرآیند اخذ گواهی حصر وراثت، هرچند ممکن است در نگاه اول پیچیده به نظر برسد، اما با رعایت مراحل زیر به صورت گام به گام قابل انجام است:

گام ۱: آماده سازی مدارک و برابر اصل کردن آن ها

ابتدا تمامی مدارک ذکر شده در بخش قبلی را جمع آوری کنید. از تمامی آن ها کپی تهیه کرده و کپی ها را در یکی از دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برابر اصل نمایید. برابر اصل کردن به این معناست که صحت کپی با اصل سند توسط مرجع رسمی تأیید شود.

گام ۲: تنظیم و امضای فرم استشهادیه در دفتر اسناد رسمی

فرم استشهادیه انحصار وراثت را تکمیل کنید. سه نفر شاهد که اطلاعات کافی در مورد متوفی و وراث او دارند، باید به همراه شما (یا وکیلتان) به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و پس از احراز هویت، فرم را امضا کنند. دفتر اسناد رسمی نیز صحت امضا و هویت شهود را گواهی می کند.

گام ۳: ثبت نام در سامانه ثنا (در صورت عدم ثبت نام قبلی)

اگر پیش از این در سامانه ثنا ثبت نام نکرده اید، حتماً با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، برای خود و سایر خواهان ها ثبت نام کرده و نام کاربری و رمز عبور دریافت کنید. این سامانه برای دریافت ابلاغیه های قضایی ضروری است.

گام ۴: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

با در دست داشتن تمامی مدارک برابر اصل شده و فرم استشهادیه محضری، به نزدیک ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. از آنجا که دادخواست ها به صورت الکترونیکی ثبت و ارسال می شوند، مراجعه مستقیم به شورای حل اختلاف در این مرحله لزومی ندارد.

گام ۵: تکمیل فرم دادخواست و پیوست مدارک (الکترونیکی)

در دفتر خدمات الکترونیک قضایی، کارشناس مربوطه فرم دادخواست گواهی حصر وراثت را بر اساس اطلاعات و مدارک شما تکمیل می کند. تمامی مدارک اسکن شده و به صورت الکترونیکی به دادخواست پیوست می شوند. در این مرحله باید نوع حصر وراثت (محدود یا نامحدود) را نیز مشخص کنید.

گام ۶: پرداخت هزینه های دادرسی

هزینه های مربوط به دادرسی و همچنین هزینه خدمات دفاتر الکترونیک قضایی در همین مرحله پرداخت می شود. این هزینه ها شامل تمبر دادرسی و سایر مبالغ قانونی است که بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضاییه تعیین می گردد.

گام ۷: ارسال دادخواست به شورای حل اختلاف صالح

پس از تکمیل و پرداخت هزینه ها، دادخواست شما به صورت الکترونیکی به شورای حل اختلاف صالح (شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی) ارسال می گردد. در این مرحله، یک کد پیگیری به شما داده می شود که با استفاده از آن می توانید وضعیت پرونده خود را پیگیری کنید.

گام ۸: پیگیری پرونده و صدور آگهی (برای حصر وراثت نامحدود) و انتظار مهلت قانونی

پس از ارسال دادخواست، پرونده شما در شورای حل اختلاف به جریان می افتد. برای گواهی حصر وراثت نامحدود، شورای حل اختلاف دستور درج آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار را صادر می کند. این آگهی به مدت یک ماه منتشر می شود و در این مدت، هر ذینفعی می تواند نسبت به ادعای وراثت یا وجود ورثه دیگر اعتراض کند. پس از انقضای این مهلت و در صورت عدم اعتراض، یا پس از رسیدگی به اعتراضات احتمالی، پرونده برای صدور گواهی حصر وراثت آماده می شود. برای حصر وراثت محدود، نیازی به آگهی نیست و فرآیند سریع تر طی می شود.

گام ۹: دریافت گواهی حصر وراثت

پس از طی مراحل فوق و در صورت عدم وجود مانع قانونی، شورای حل اختلاف گواهی حصر وراثت را صادر می نماید. این گواهی به صورت الکترونیکی از طریق سامانه ثنا به شما ابلاغ خواهد شد و می توانید برای دریافت نسخه فیزیکی آن به شورای حل اختلاف مربوطه مراجعه نمایید. این گواهی برای تمامی اقدامات بعدی در خصوص ترکه متوفی الزامی است.

نمونه دادخواست گواهی حصر وراثت (آماده کپی و تکمیل)

در این بخش، یک نمونه کامل از دادخواست گواهی حصر وراثت ارائه می شود که می توانید با جایگزین کردن اطلاعات مربوط به پرونده خود، از آن استفاده نمایید. دقت در تکمیل این دادخواست برای جلوگیری از نقص پرونده و تأخیر در روند رسیدگی بسیار مهم است.

عنوان دادخواست

دادخواست صدور گواهی حصر وراثت (محدود/نامحدود)

مشخصات خواهان

مشخصات خواهان/خواهان ها:

1. نام: [نام کامل]، نام خانوادگی: [نام خانوادگی کامل]، نام پدر: [نام پدر]، کدملی: [کد ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد]، اقامتگاه: [آدرس دقیق و کامل پستی]، شماره تلفن: [شماره تلفن تماس]، نسبت با متوفی: [مثلاً: همسر/فرزند/پدر]
2. (اگر چند نفر خواهان هستند، اطلاعات کامل تمامی خواهان ها را به همین ترتیب درج کنید.)

نکات: اگر چند نفر از وراث به صورت مشترک دادخواست می دهند، تمامی آن ها به عنوان خواهان ذکر می شوند. در غیر این صورت، یکی از ورثه به نمایندگی از سایرین (یا به تنهایی) دادخواست را ارائه می دهد و سایر ورثه به عنوان خوانده معرفی می شوند.

مشخصات خوانده

مشخصات خوانده/خواندگان:

1. نام: [نام کامل]، نام خانوادگی: [نام خانوادگی کامل]، نام پدر: [نام پدر]، کدملی: [کد ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد]، اقامتگاه: [آدرس دقیق و کامل پستی]، شماره تلفن: [شماره تلفن تماس]، نسبت با متوفی: [مثلاً: فرزند/خواهر/برادر]
2. (اطلاعات کامل تمامی ورثه ای که دادخواست را به عنوان خواهان امضا نکرده اند، باید به عنوان خوانده درج شود.)

نکات: درج اطلاعات دقیق اقامتگاه و شماره تلفن خوانده برای ابلاغ های قضایی ضروری است.

وکیل یا نماینده قانونی

وکیل یا نماینده قانونی: [در صورت وجود، نام و نام خانوادگی وکیل یا نماینده قانونی، شماره پروانه، آدرس دفتر و شماره تماس درج شود.]

خواسته یا موضوع و بهای آن

خواسته یا موضوع و بهای آن: تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت [محدود/نامحدود] مرحوم/مرحومه [نام و نام خانوادگی متوفی].

دلایل و منضمات دادخواست

دلایل و منضمات دادخواست:

1. تصویر برابر اصل گواهی فوت متوفی.
2. تصویر برابر اصل شناسنامه متوفی (تمامی صفحات).
3. تصویر برابر اصل کارت ملی متوفی (پشت و رو).
4. تصویر برابر اصل شناسنامه تمامی ورثه (اعم از خواهان و خوانده).
5. تصویر برابر اصل کارت ملی تمامی ورثه (اعم از خواهان و خوانده).
6. تصویر برابر اصل سند ازدواج دائم متوفی (در صورت وجود همسر).
7. فرم استشهادیه محضری گواهی شده توسط دفترخانه اسناد رسمی.
8. تصویر برابر اصل وکالتنامه وکیل (در صورت اقدام توسط وکیل).
9. (هر مدرک دیگری که ذینفع بودن خواهان را اثبات می کند، مانند وصیت نامه، سند طلب، سند انتقال سهم الارث).

شرح دادخواست

ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان محل آخرین اقامت متوفی]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند، شادروان [نام و نام خانوادگی متوفی] فرزند [نام پدر متوفی] به شماره ملی [کد ملی متوفی]، متولد [تاریخ تولد متوفی] صادره از [محل صدور شناسنامه متوفی]، در تاریخ [تاریخ دقیق فوت] در [محل فوت یا آخرین اقامتگاه متوفی] دار فانی را وداع گفتند.

ورثه حین الفوت ایشان به شرح ذیل می باشند:

1. [نام و نام خانوادگی]، نام پدر: [نام پدر]، نسبت با متوفی: [مثلاً: همسر دائمی/فرزند/پدر/مادر]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد]، کد ملی: [کد ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، صادره از: [محل صدور شناسنامه]
2. [نام و نام خانوادگی]، نام پدر: [نام پدر]، نسبت با متوفی: [مثلاً: فرزند]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد]، کد ملی: [کد ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، صادره از: [محل صدور شناسنامه]
3. [نام و نام خانوادگی]، نام پدر: [نام پدر]، نسبت با متوفی: [مثلاً: فرزند]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد]، کد ملی: [کد ملی]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه]، صادره از: [محل صدور شناسنامه]
4. (تمامی ورثه، با ذکر مشخصات کامل و نسبت دقیق با متوفی، باید به همین ترتیب لیست شوند. دقت شود که وراث طبقات بعدی زمانی به ارث می رسند که از طبقه قبلی هیچ وارثی وجود نداشته باشد.)

با عنایت به اینکه متوفی ورثه دیگری غیر از افراد فوق الذکر ندارد و ارزش تقریبی ترکه ایشان [کمتر/بیشتر] از پنجاه میلیون تومان می باشد (لطفاً بر اساس نوع گواهی مورد درخواست، عبارت مناسب را انتخاب کنید)، لذا با تقدیم این دادخواست و ضمائم آن، از محضر ریاست محترم شورای حل اختلاف [نام شهرستان]، تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت [محدود/نامحدود] (بر اساس انتخاب شما) مورد استدعاست.

محل امضاء خواهان / وکیل خواهان

نکات مهم در تکمیل نمونه دادخواست

1. دقت در مشخصات: تمامی اطلاعات مربوط به متوفی و ورثه، از جمله نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد و اقامتگاه، باید دقیق و بدون غلط املایی باشد و با مدارک هویتی مطابقت داشته باشد. کوچک ترین اشتباه می تواند منجر به رد دادخواست شود.
2. ذکر تمامی ورثه: باید تمامی وراث حین الفوت متوفی، بدون هیچگونه از قلم افتادگی، در دادخواست ذکر شوند. عدم ذکر یکی از ورثه می تواند بعداً منجر به ابطال گواهی حصر وراثت شود.
3. انتخاب صحیح نوع گواهی: بر اساس ارزش تقریبی ترکه، نوع گواهی (محدود یا نامحدود) باید به درستی انتخاب و در دادخواست قید شود. این انتخاب بر مراحل بعدی و نیاز به آگهی تأثیرگذار است.
4. پیوست صحیح مدارک: اطمینان حاصل کنید که تمامی مدارک ذکر شده در بخش دلایل و منضمات دادخواست به درستی و به صورت برابر اصل شده پیوست دادخواست شده اند.
5. آخرین اقامتگاه متوفی: شورای حل اختلاف صالح برای رسیدگی، شورایی است که در حوزه آخرین اقامتگاه دائمی متوفی قرار دارد. حتماً نام شهرستان صحیح را در بخش ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان… درج کنید.

مدت زمان و هزینه های دریافت گواهی حصر وراثت

آگاهی از مدت زمان تقریبی و هزینه های مربوط به اخذ گواهی حصر وراثت، به ذینفعان کمک می کند تا با برنامه ریزی بهتری اقدام کنند.

مدت زمان صدور گواهی حصر وراثت

مدت زمان صدور گواهی حصر وراثت، بسته به نوع آن (محدود یا نامحدود) و عوامل دیگر، متفاوت است:

• حصر وراثت محدود: معمولاً فرآیند صدور گواهی حصر وراثت محدود سریع تر انجام می شود. با توجه به عدم نیاز به درج آگهی در روزنامه، این فرآیند ممکن است بین 10 تا 30 روز کاری به طول انجامد. البته این زمان تقریبی است و به حجم کاری شورای حل اختلاف و تکمیل بودن مدارک بستگی دارد.
• حصر وراثت نامحدود: به دلیل ضرورت درج آگهی در روزنامه کثیرالانتشار و انتظار مهلت یک ماهه برای اعتراضات احتمالی، این فرآیند به طور طبیعی زمان برتر است. پس از ارسال دادخواست و صدور دستور آگهی، حداقل یک ماه برای انتشار آگهی و انقضای مهلت قانونی باید سپری شود. با احتساب مراحل اولیه و نهایی، صدور گواهی حصر وراثت نامحدود ممکن است از 1.5 تا 3 ماه یا حتی بیشتر به طول انجامد.
• نقش آگهی در روزنامه: همانطور که ذکر شد، برای حصر وراثت نامحدود، آگهی در روزنامه به مدت یک ماه فرصت می دهد تا افراد ذینفع از آن مطلع شوند. این بخش، عامل اصلی طولانی شدن فرآیند در این نوع گواهی است.

هزینه های دریافت گواهی حصر وراثت

هزینه های اخذ گواهی حصر وراثت شامل چند بخش اصلی است:

1. هزینه های دادرسی: این هزینه شامل مبلغی است که بابت ثبت دادخواست در مراجع قضایی (شورای حل اختلاف) پرداخت می شود. این مبلغ هر ساله توسط قوه قضاییه تعیین و اعلام می شود و معمولاً ثابت و اندک است. (بر اساس تعرفه های سال جاری)
2. هزینه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: دفاتر خدمات الکترونیک قضایی بابت خدماتی که ارائه می دهند (ثبت نام ثنا، تکمیل و ارسال دادخواست، اسکن مدارک و…) هزینه ای دریافت می کنند که این مبلغ نیز بر اساس تعرفه های مصوب است.
3. هزینه آگهی در روزنامه (برای حصر وراثت نامحدود): این بخش از هزینه ها تنها در صورتی مطرح می شود که درخواست گواهی حصر وراثت نامحدود باشد. مبلغ آن بستگی به روزنامه کثیرالانتخاب و تعداد کلمات آگهی دارد.
4. هزینه برابر اصل کردن مدارک: دفاتراسناد رسمی برای برابر اصل کردن هر برگ از مدارک، مبلغی را دریافت می کنند.
5. هزینه استشهادیه محضری: هزینه تنظیم و گواهی استشهادیه در دفتر اسناد رسمی نیز بر اساس تعرفه های کانون سردفتران تعیین می شود.
6. حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده): اگر از خدمات وکیل استفاده شود، حق الوکاله وکیل نیز به هزینه ها اضافه خواهد شد که بر اساس توافق با وکیل و تعرفه های قانونی است.

با توجه به متغیر بودن برخی از این هزینه ها، توصیه می شود قبل از اقدام، از تعرفه های به روز مطلع شوید. این هزینه ها در مقایسه با ارزش کلی ترکه، معمولاً مبلغ چشمگیری نیستند.

تغییرات اخیر و آینده در فرآیند حصر وراثت (قانون برنامه هفتم توسعه و هوشمندسازی)

همانطور که تکنولوژی و رویکردهای دولت الکترونیک در حال پیشرفت است، فرآیندهای حقوقی نیز در مسیر هوشمندسازی و تسهیل قرار گرفته اند. فرآیند اخذ گواهی حصر وراثت نیز از این قاعده مستثنی نیست و در سال های اخیر و با طرح برنامه هفتم توسعه، شاهد تغییراتی بوده و خواهد بود.

اخبار و تحولات جدید در تسهیل فرآیند صدور گواهی حصر وراثت

در راستای افزایش سرعت، کاهش مراجعات حضوری و تسهیل امور شهروندان، طرح هایی برای هوشمندسازی فرآیند حصر وراثت در دست بررسی و اجرا است. یکی از مهم ترین این طرح ها، که در لایحه برنامه هفتم توسعه نیز به آن اشاره شده، تلاش برای صدور خودکار گواهی حصر وراثت است.

ایده اصلی این طرح بر پایه یکپارچه سازی اطلاعات میان سازمان های مختلف دولتی استوار است. با اتصال سامانه های ثبت احوال (که اطلاعات فوت را ثبت می کند)، سازمان ثبت اسناد و املاک، نیروی انتظامی، سازمان امور مالیاتی و حتی بورس، امکان جمع آوری خودکار اطلاعات متوفی و وراث وی فراهم می شود. این اتصال، نیاز به جمع آوری دستی و ارائه برخی از مدارک توسط وراث را به حداقل می رساند.

اهمیت پیگیری آخرین قوانین و دستورالعمل ها

با توجه به تحولات مذکور، انتظار می رود که در آینده ای نزدیک، فرآیند اخذ گواهی حصر وراثت به مراتب ساده تر و سریع تر از امروز شود. به عنوان مثال، در صورت اجرایی شدن کامل برنامه هفتم توسعه، ممکن است پس از ثبت فوت یک شخص در اداره ثبت احوال، اطلاعات فوت به صورت خودکار به سامانه های مرتبط ارسال شده و در مدت زمان مشخصی (مثلاً 20 روز پس از فوت)، گواهی حصر وراثت بدون نیاز به دادخواست فیزیکی و با حداقل مداخله وراث، صادر و به ذینفعان ابلاغ گردد. این امر می تواند گام بزرگی در جهت بهبود خدمات قضایی و کاهش دغدغه های وراث باشد.

آگاهی از آخرین تغییرات قانونی و دستورالعمل های صادره توسط مراجع ذی صلاح، برای بهره مندی از تسهیلات جدید و طی کردن صحیح و سریع فرآیندهای حقوقی، امری ضروری است.

همواره توصیه می شود قبل از اقدام، آخرین مصوبات و بخشنامه های مربوط به گواهی حصر وراثت را از طریق منابع معتبر حقوقی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی بررسی نمایید تا با آخرین شیوه های اجرایی آشنا باشید.

نتیجه گیری و فراخوان به عمل

فرآیند اخذ گواهی حصر وراثت، گام نخست و اساسی در تعیین تکلیف قانونی دارایی ها و بدهی های متوفی است. این مقاله به تفصیل به ماهیت، انواع، ذینفعان، مرجع صالح، مدارک و مراحل تقدیم دادخواست گواهی حصر وراثت پرداخت. همانطور که شرح داده شد، دقت در جمع آوری مدارک، انتخاب صحیح نوع گواهی (محدود یا نامحدود)، و تنظیم دقیق دادخواست، نقش بسزایی در سرعت و صحت فرآیند دارد. نمونه دادخواست ارائه شده، یک چارچوب استاندارد را فراهم می کند تا متقاضیان بتوانند با اطمینان بیشتری این فرآیند حقوقی را آغاز کنند.

با وجود تلاش برای ساده سازی مراحل، پیچیدگی های حقوقی و تغییرات قوانین ایجاب می کند که در صورت بروز هرگونه ابهام یا نیاز به راهنمایی تخصصی، از مشاوره کارشناسان حقوقی بهره مند شوید. این اقدام می تواند از بروز خطاها و مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری کرده و اطمینان خاطر بیشتری را برای شما فراهم آورد. فرآیند گواهی حصر وراثت، هرچند مرحله ای قانونی است، اما با برنامه ریزی و اطلاعات صحیح، به خوبی قابل مدیریت است.