شعله ور شدن تنش ها بین روسیه و اوکراین/ پوتین از بمب اتمی کمک می گیرد؟

جواد مرشدی: بیش از دو سال از جنگ روسیه و اوکراین می گذرد و کماکان اوکراین با پشتوانه غرب یارای ایستادگی در این نبرد را داراست. اگر چه پوتین پیش تر از این از جنگ جهانی سوم گفته بود و بارها هشدار داده که خطر بروز یک جنگ جهانی در حال افزایش است، ولی این روزها با هشدارهای استفاده از سلاح هسته ای این گفتمان رنگ و بوی بیشتری به خود گرفته و موجبات نگرانی جامعه جهانی را فراهم کرده است. از سوی دیگر رییس جمهوری روسیه در همان روز هشدار داد: بر اساس دکترین هسته ای ما اگر اقدامات کسی حاکمیت و تمامیت ارضی روسیه را تهدید کند، ما این حق را برای خود قایل هستیم که از همه ابزاری که در اختیار داریم استفاده کنیم و باَ این موضوع نباید ساده و سطحی برخوردکرد. ولادیمیر پوتین گفته غرب تصور می کند که مسکو هرگز از تسلیحات هسته ای استفاده نمی کند، اما این تصور اشتباه است. اخیرا نیز هواپیمای جنگی «سوخو-57» روسیه توسط اوکراین مورد اصابت قرار گرفته که این مساله می تواند به تنش ها بین طرفین دامن بزند.

درباره این تحولات با حسن بهشتی پور کارشناس اوراسیا گفتگو کرده ایم که مشروح آن را می خوانید:

هدف قرار دادن جنگنده سوخو 57 توسط نیروهای اوکراینی را چگونه ارزیابی می کنید؟ این اقدام در روند جنگ چه تاثیری خواهد گذارد؟ضمن اینکه زمزمه هایی در ارتباط با استفاده از سلاح هسته ای توسط روسیه به گوش می رسد. آیا چنین اتفاقی خواهد افتاد؟

ببینید در صحبتهای پوتین این بود که صراحتا اعلام کرد که ما قصد نداریم از بمب اتمی در اوکراین استفاده کنیم و گفته ما بدون بمب اتمی هم در این جنگ میتوانیم پیروز شویم، منتها آن چیزی که شک برانگیخته این است که مانورهایی که روسیه در مرزهای اوکراین انجام داده از سلاح های هسته ای استفاده کرده.

ولی در این مانورها از سلاح هسته ای استفاده نکرده.

بله، نه اینکه سلاح های هسته ای را به کار بگیرد بلکه در این مانور از جنگنده ها و هواپیماهایی که قادر به حمل سلاح هسته ای هستند استفاده شده است، برای همین با اینکه پوتین میگوید که ما بدون سلاح هسته ای هم میتوانیم بر اوکراین پیروز شویم ولی این تیوری که ممکن است روسیه به اوکراین حمله اتمی کند را منتفی نکرده است.

با توجه به این مانور و گفته های پوتین بنظر شما روسیه از سلاح هسته ای استفاده خواهد کرد یا خیر؟

بعنوان یک پژوهشگر و تحلیلگر معتقدم بعید است روسیه در اوکراین سلاح هسته ای به کار بگیرد، البته به خودم و شما یادآور میشوم که بنده اصلا بعید میدانستم که روسیه به اوکراین حمله کند و واقعا حمله روسیه به اوکراین یکی از بزرگترین اشتباه های دوره حکومت بیست ساله آقای پوتین می دانم.

چطور، به صرف مشترکات؟

بله، واقعا روسیه بدون اوکراین و اوکراین بدون روسیه نمی تواند شرایط مساعدی داشته باشند و این دو کشور پیوستگی های عمیق تاریخی دارند، از نظر زبانی مشترکات دارند، از نظر نژادی هر دو اسلاو شرقی هستند، از نظر مذهبی ارتودوکس مسیحی و خیلی جهت های دیگر ولی به هر حال حالا وارد جنگ شدند اما با توجه به اینکه اصولا ویژگی سلاح هسته ای بازدارندگی است یعنی عزم بر این است که کشوری که سلاح هسته ای دارد شروع کننده یک جنگ هسته ای قاعدتا نباید باشد و صرفا سلاح هسته ای دارد که قدرت خود را به رخ کشور مقابل بکشد و آن کشور را مورد تضعیف قرار دهد.اگر روسیه به اوکراین حمله کند هم تیوری بازدارندگی را باید زیر پا بگذارد و هم اینکه خودش را مواجه با یک بخش وسیعی از دنیا بکند که در این صورت عملا میشود پیش بینی کرد در این صورت حتی جنگ جهانی سوم بوجود بیاید.

پوتین از آغازجنگ بارها در این مورد هشدار داده که بروزجنگ جهانی محتمل است ولی خوب دکترین هسته ای روسیه هم اجازه استفاده از چنین سلاحی را در صورت تهدید تمامیت ارضی روسیه میدهد.

روسیه در دکترین نظامی خود ذکر کرده موقعی که موجودیت روسیه در خطر قرار بگیرد یعنی اتفاقا در یک بند دکترین نظامی روسیه تاکید میشود که روسیه شروع کننده جنگ اتمی نخواهد بود اما در شرایطی که موجودیت روسیه را در خطرببیند ممکن است پیش دستانه دست به عملیات هسته ای بزند. اکنون موجودیت روسیه در خطر نیست یعنی در شرایطی نیست که اعلام کند موجودیتش در خطر قرار گرفته چون عملیات بیشتر در داخل خاک اوکراین انجام میشود. بنابراین من با دلایل و شواهد میگویم که احتمال اینکه روسیه به اوکراین حمله اتمی کند بسیار بسیار اندک است. چون میدانم که روسیه اگر دست به چنین اقدامی بزند شرایط بسیار بسیار سخت تری را برای خودش و اوکراین به وجود می آورد و این اوضاع را خیلی پیچیده تر میکند. توجه داشته باشید پایتخت اوکراین “کیف” حدود 800 کیلومتر با مسکو فاصله دارد و از مرز هوایی هم 400 تا 500 کیلومتربین این دو پایتخت فاصله وجود دارد. در نتیجه عواقب حمله اتمی به اوکراین برای روسیه خیلی سنگین خواهد بود.

از نظر تشعشعات هسته ای؟

خیر، از نظر مشکلاتی که بعد از آن در روند عمل مقابله ای که اوکراین ویا حامیان این کشور انجام خواهند داد، که در این صورت همه چیز غیر قابل پیش بینی خواهد شد.

اگر به فرض محال روسیه آمد این کار را انجام داد چه اتفاقی می افتد، اوکراین که سلاح هسته ای ندارد قطعا آمریکا، اروپا و ناتو باید وارد شوند.

بله اگر چنین کاری انجام بدهد احتمالا تصمیم دولت کیف خواهد بود چون شبیه همان حمله اتمی است که آمریکا در ژاپن انجام داد و در هیروشیما و ناکازاکی بمب اتمی انداخت. احتمالا آقای زلنسکی چاره ای جز تسلیم درباره روسیه نخواهد داشت چون وضعیت بسیار دشواری برای اوکراین بوجود می آید.

اگر اروپا و آمریکا بخاطر اوکراین با روسیه وارد جنگ اتمی بشوند…

خیلی بعید است، احتمالش ضعیف است، من فکر میکنم آنها با همه امکانات نظامی شان وارد یک جنگ نیابتی گسترده تر خواهند شد.

یعنی به زعم شما اگر روسیه هم این کار را بکند باز طرفهای اروپایی و آمریکا وارد این بازی هسته ای نخواهند شد؟

بعید میدانم آنها اقدام هسته ای کنند چون روسیه یک قدرت بزرگ هسته ای است یعنی امکان حمله به خود آمریکا و هر نقطه ای از اروپا را دارد، ولی من فکر میکنم آمریکایی ها ترجیح میدهند یک جنگ نیابتی علیه روسیه داشته باشند و الان اوکراین نیابتا این جنگ را انجام میدهد منتها خب با این تفاوت که اوکراین مورد تجاوز قرار گرفته و روسیه وارد این کشور شده است.

311212