موزه میراث روستایی گیلان

موزه میراث روستایی گیلان، تنها اکوموزه ایران، مقصدی بی نظیر برای هر علاقه مند به فرهنگ، معماری و زندگی اصیل روستایی است. این موزه فضای بازی است که فراتر از نمایش اشیا عمل کرده و با بازسازی دقیق خانه های بومی، بازدیدکنندگان را به سفری در زمان و تجربه ملموس گذشته گیلان دعوت می کند. در این اکوموزه می توان با سبک زندگی، آداب و رسوم، صنایع دستی و غذاهای سنتی گیلانی از نزدیک آشنا شد.

موزه میراث روستایی گیلان چیست؟

موزه میراث روستایی گیلان، مفهوم متفاوتی از موزه را ارائه می دهد؛ جایی که تاریخ و فرهنگ زنده است و بازدیدکنندگان می توانند در آن نفس بکشند. این مجموعه، یک اکوموزه (Eco-museum) یا موزه فضای باز است که برخلاف موزه های سنتی که اشیا را در فضاهای بسته به نمایش می گذارند، بر تعامل انسان با محیط و حفظ میراث فرهنگی در بستر طبیعی خود تمرکز دارد. این موزه در قلب پارک جنگلی سراوان، در کیلومتر ۱۸ بزرگراه رشت-قزوین، در زمینی وسیع به مساحت تقریبی ۲۶۳ هکتار جای گرفته است.

هدف اصلی از ایجاد موزه میراث روستایی گیلان، تنها انتقال بناهای قدیمی نیست، بلکه تلاشی برای حفظ فرهنگ بومی، فنون ساخت وساز سنتی و دانش نانوشته ای است که نسل به نسل در میان مردم روستاهای گیلان منتقل شده است. این موزه با بازچینی خانه های روستایی و احیای فضاهای زندگی گذشته، تصویری زنده و پویا از هویت و ماهیت اصیل گیلان قدیم را به نمایش می گذارد. در این مجموعه، علاوه بر معماری روستایی مناطق مختلف استان، عناصر فرهنگی دیگری نظیر ابزارآلات زندگی و کار، خوراک، پوشاک و آداب و رسوم نیز معرفی می شوند.

چرا باید از موزه میراث روستایی گیلان بازدید کنید؟ (تجربه های ویژه)

بازدید از موزه میراث روستایی گیلان، فراتر از یک گشت وگذار ساده در یک مجموعه تاریخی است. این موزه فرصتی بی نظیر برای تجربه های متفاوت و به یادماندنی فراهم می کند که هر سلیقه ای را راضی نگه می دارد:

• تجربه ای ملموس از زندگی سنتی: در این موزه، دیگر لازم نیست برای آشنایی با نیاکان و زندگی پدران و مادران خود به ساختمان های سرد و بی نور بروید. کافی است خودتان را به سراوان برسانید و در لابه لای درختان سبز و بلند این موزه، گذشته های زنده گیلان را لمس کنید. این موزه با بازسازی دقیق خانه ها و فضاهای روستایی، تجربه ای عمیق و ملموس از سبک زندگی سنتی را به شما ارائه می دهد.
• فرصت عکاسی بی نظیر: محیط طبیعی و تاریخی موزه، با خانه های بومی، درختان سربه فلک کشیده، و فضاهای روستایی، سوژه های بی شماری برای عکاسان فراهم می آورد. آتلیه عکاسی با لباس های سنتی نیز خاطراتی ماندگار برای شما رقم می زند.
• آشنایی با آداب و رسوم و بازی های سنتی: موزه میراث روستایی، مکانی برای تماشای نمایش های اصیل گیلانی نظیر «عروسه گوله»، «کشتی گیله مردی» و «لافندبازی» است. این نمایش ها شما را با فرهنگ و سرگرمی های بومی گیلان آشنا می کنند.
• لذت شکم گردی و خرید صنایع دستی اصیل: در بازارچه ها و غرفه های موزه، می توانید از غذاها و نان های محلی گیلان بچشید و انواع صنایع دستی اصیل گیلانی مانند گمج، سفالگری، مرواربافی و رشتی دوزی را به عنوان سوغاتی خریداری کنید.
• مقصدی ایده آل برای خانواده ها و کودکان: با وجود پارک کودک، فضاهای بازی و فعالیت های متنوع، این اکوموزه بزرگ یکی از بهترین مقاصد تفریحی و آموزشی برای کودکان و خانواده ها محسوب می شود.
• آرامش و طبیعت گردی در دل جنگل سراوان: موزه در دل پارک جنگلی سراوان قرار گرفته است و فرصتی برای پیاده روی، استراحت و لذت بردن از طبیعت بکر و آرامش بخش جنگل فراهم می کند.

تاریخچه و شکل گیری: از زلزله تا اکوموزه

ایده شکل گیری موزه میراث روستایی گیلان، یک ایده انقلابی در حوزه موزه داری ایران بود که در پی یک اتفاق تلخ شکل گرفت. زلزله ویرانگر رودبار و منجیل در سال ۱۳۶۹، علاوه بر خسارات جانی و مالی فراوان، بسیاری از خانه های بومی و سازه های تاریخی روستایی گیلان را که بخشی جدایی ناپذیر از هویت این سرزمین بودند، با خاک یکسان کرد. این رویداد، دکتر محمود طالقانی، استاد برجسته دانشگاه تهران و مدرسه عالی زبان ها و تمدن های شرق پاریس را بر آن داشت تا برای حفظ این میراث رو به زوال، دست به کار شود.

دکتر طالقانی با دیدگاهی عمیق و رویکردی پست مدرن، پیشنهاد ساخت موزه ای پویا و زنده را مطرح کرد. مطالعات اولیه برای احداث این اکوموزه، از سال ۱۳۸۱ با همکاری گسترده نهادهای داخلی و بین المللی آغاز شد. اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان، استانداری گیلان، دانشگاه تهران، اکوموزه آلزاس فرانسه و سازمان یونسکو، همگی در این پروژه همکاری کردند.

در فاز مطالعاتی، جنگل های سراوان به دلیل توپوگرافی مشابه با مناطق مختلف گیلان، دسترسی مناسب و فضای وسیع، به عنوان بهترین مکان برای اجرای این پروژه انتخاب شد. تیمی بزرگ از متخصصان، شامل کارشناسان بنا و مردم شناسان، به روستاهای گیلان سفر کردند تا خانه های بومی را شناسایی، مستندسازی و بررسی کنند. سپس این خانه ها، با دقت فراوان واچینی (دقیقا به همان شکلی که در ابتدا ساخته شده بودند، قطعاتشان از هم باز و جمع آوری شدند) و دوباره در محل موزه بازچینی شدند. این روند، تضمین کننده حفظ اصالت و هویت معماری بومی بود.

اولین کارگاه این طرح، که مربوط به حوزه فرهنگی و معماری جلگه شرق سپیدرود بود، در سال ۱۳۸۴ راه اندازی شد. سرانجام، فاز نخست موزه میراث روستایی گیلان در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۵ به طور رسمی افتتاح شد و در سال ۱۳۸۶، این موزه در بیست و یکمین جشنواره خوارزمی موفق به کسب رتبه دوم در میان ۵۴۰ طرح داخلی و بین المللی شد که افتخاری بزرگ برای این پروژه ملی محسوب می شود. از آن زمان تاکنون، فرآیند توسعه و تکمیل بخش های مختلف موزه ادامه دارد و این اثر در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۱۹۰۹۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گشتی در معماری بی نظیر: خانه های روستایی گیلان

معماری موزه میراث روستایی گیلان با هر موزه دیگری که دیده اید، تفاوت اساسی دارد. در اینجا خبری از ساختمان های پرشکوه و تزئینات پر زرق و برق نیست؛ بلکه قرار است پا در دل جنگل سرسبز سراوان بگذارید و از میان خانه هایی با قدمت حدود ۱۵۰ سال عبور کنید. این مجموعه ها، نه بازسازی، بلکه «بازچینی» بناهای اصیل گیلانی هستند که از گوشه گوشه استان با دقت فراوان به این مکان منتقل شده اند.

مفهوم «واچینی و بازچینی» در این موزه اهمیت ویژه ای دارد. بناها پس از شناسایی و مستندسازی دقیق، قطعه به قطعه از محل اصلی خود باز شده و با حفظ کامل مصالح و چیدمان اولیه، در موزه دوباره ساخته شده اند. این روش، تضمین می کند که هر خانه، با همان مصالح، همان شکل اولیه و حتی نام صاحب اصلی اش، گویی از زمان گذشته به اینجا آمده است. در این خانه ها فضاهایی چون «کندوج» (فضای انبار برنج)، طویله، «تلمبار» (محل پرورش کرم ابریشم) و تنور نان، به همان شکل قدیمی در کنار هم قرار گرفته اند.

معماری موزه کاملاً حال و هوایی روستایی و اصیل دارد و فرهنگ و معماری مردمان اصیل گیلک را به نمایش می گذارد. مصالح اصلی این خانه ها شامل چوب، کاه و شیروانی (گالی پوش یا لت پوش) است که با توجه به اقلیم منطقه و نیازهای معیشتی طراحی شده اند.

حوزه های فرهنگی-معماری گیلان:

موزه میراث روستایی گیلان بر اساس عوامل زیست محیطی، معماری، فعالیت های معیشتی، آب وهوا و حتی نوع زبان و گویش، به ۹ حوزه فرهنگی-معماری تقسیم بندی شده است. این تقسیم بندی، فراتر از تقسیمات سیاسی رایج، تنوع بی نظیر فرهنگی گیلان را به نمایش می گذارد و به دو شاخه اصلی شرقی و غربی تقسیم می شود که هر بخش شامل جلگه، کوهپایه، کوهستان و ساحل است. علاوه بر این هشت حوزه، حوزه جلگه مرکز نیز به این موزه اضافه شده است.

جلگه شرق:

این حوزه، مناطق جلگه ای شرق رودخانه سپیدرود را در بر می گیرد و اولین بخشی است که در موزه بازچینی شده است. شما در جلگه شرق، شش مجموعه مسکونی از خانواده های خوش نشین کچلام، پرمهر، چنچو، منتظری، میرسیار و رفیعی را خواهید دید. در این روستا، مسجد، قهوه خانه سنتی، کوره زغال گیری سنتی، محلی برای بازی ها و نمایش های سنتی، بازارچه صنایع دستی و غرفه های نان پزی نیز ساخته شده است.

معماری سازه ها بسیار جالب و شگفت انگیز است؛ به ویژه خانه هایی که روی پی چوبی یا «شکیلی» قرار گرفته اند و در ساخت آن ها از میخ و اتصالات دیگر استفاده نشده است. اسکلت کاملاً چوبی بنا، پی «شکیلی» و سقف چهار کله «گالی پوش» از ویژگی های برجسته این منطقه است. سقف شیب دار با ارتفاع گاه تا ۱۰ متر، مانع نفوذ باران به داخل بنا می شود. دو پوسته بودن بنا علاوه بر ایجاد کوران هوا، به زیبایی آن نیز می افزاید. فعالیت های معیشتی مردم جلگه شرق، بیشتر کشاورزی و کاشت برنج و تا حدی پرورش کرم ابریشم بوده است.

جلگه غرب:

این حوزه شامل مناطق شهرستان شفت تا آستارا است و شش مجموعه مسکونی شامل مجموعه های محتشم طلب، موسوی، موسی زاده، حقیقتی، حسنی و محمودی را در خود جای داده است. در داخل این روستا نیز یک قهوه خانه سنتی برای پذیرایی از بازدیدکنندگان وجود دارد. معماری سازه های جلگه غرب بسیار هوشمندانه و برای حفظ دمای مطلوب در خانه طراحی شده است. برای مثال، سازه ها دارای دو پوسته (شفاف بیرونی و درونی) هستند که علاوه بر ایجاد تنوع و زیبایی، مسائل اقلیمی منطقه با رطوبت بالا را نیز حل کرده اند. تلفیق سازه چوبی و دیوارهای گلی «چینه ای»، لایه شفاف و سقف شیب دار «کلَشی» از ویژگی های خاص معماری این حوزه است. معیشت مردم این منطقه برنج کاری، دامداری، چای کاری و به صورت محدود پرورش کرم ابریشم بوده است.

جلگه مرکز:

این حوزه شامل مناطق جلگه ای مرکز گیلان، حاشیه غربی رودخانه سپیدرود، شهرستان رشت و قسمتی از شهرستان شفت می شود و دومین روستای بازچینی شده در اکوموزه میراث روستایی گیلان است. پنج خانه روستایی از خانواده های بیالوا، دانش، امینی، مرادی و صادقی در این بخش قرار دارند. علاوه بر این خانه های تماشایی، قهوه خانه سنتی، کارگاه آهنگری و مزرعه برنج نیز در جلگه مرکز خواهید دید. نقطه مشترک معماری سازه ها در اسکلت چوبی بنا، تلفیق دیوارهای «زگالی» و «چینه ای» و سقف شیب دار «کلَشی» است. سازه های جلگه مرکز اغلب با ارتفاع ۶۰ تا ۱۰۰ سانتی متر از سطح زمین ساخته شده اند تا مانع نفوذ رطوبت به کف ساختمان شوند. مردمان گیلک در جلگه مرکز برای امرار معاش مشغول فعالیت هایی مثل شالی کاری، نوغان کاری (پرورش کرم ابریشم) و کاشت درخت آلوچه بودند.

کوهستان شرق:

این حوزه، مناطق کوهستانی و ییلاقات گیلان در شرق رودخانه سفیدرود را شامل می شود. خانه های کوهستان شرق متعلق به خانواده های محمدنژاد و محسنیان است. با توجه به اقلیم سرد مناطق کوهستانی، فضاها در خانه های این منطقه نسبت به مناطق جلگه ای و کوهپایه ای بسته تر هستند و توپوگرافی و جهت شیب زمین تأثیر چشمگیری در ساخت بناها دارد. شغل مردم کوهستان شرق بیشتر دامداری است، بنابراین از بناهای ییلاقی به صورت فصلی استفاده می کردند. دیوارهای بناهای کوهستان شرق از سنگ چینی، «زگالی» و «زگمه ای» ساخته شده و بام های خانه را با «لت» پوشانده اند.

کوهپایه شرق:

در حوزه فرهنگی-معماری کوهپایه شرق، با سازه های مناطق کوهپایه ای گیلان در حاشیه شرقی رودخانه سفیدرود روبه رو می شوید. خانه های رستمی، جامع و بهزادی سازه های بومی کوهپایه شرق هستند که با دقت و ظرافت بازچینی شده اند. در این حوزه، بناها معمولاً در جهت شرق، جنوب شرقی و جنوب ساخته شده اند تا امکان استفاده حداکثری از آفتاب و کوران هوا را داشته باشند. بناهای مناطق کوهپایه ای در مقایسه با مناطق جلگه ای دارای فضاهایی بسته تر و حداکثر در دو طبقه ساخته شده اند. دیوارها بیشتر «زگالی» و «زگمه ای» و پوشش بام از «لت» است. بناهای دیگری که در این حوزه می بینید شامل انبار برنج، طویله و لانه مرغ است که در محوطه بناها ساخته می شدند. ساکنان کوهپایه شرق از طریق دامداری، زنبورداری، پرورش مرغ، صنایع دستی، باغداری و چای کاری امرار معاش می کردند.

کوهستان غرب:

در حوزه کوهستان غرب، با خانه های متعلق به مناطق کوهستانی و ییلاقات گیلان در غرب رودخانه سفیدرود روبه رو می شوید. تنها خانه این حوزه متعلق به خانواده حاجت پور است، اگرچه مطالعات برای بازچینی خانه های بومی بیشتری در این بخش در حال انجام است. روستاییان کوهستان غرب این خانه ها را در مناطق ییلاقی و میان بند (بین ییلاق و قشلاق) می ساختند و به صورت فصلی در آن اقامت داشتند. دیوار خانه ها معمولاً تخته ای، «زگالی»، سنگ چین و «زگمه ای» و سقف ها پوشیده از «لت» هستند. بناهایی مانند طویله، لانه مرغ و کوره نان پزی را نیز می توانید در این بخش مشاهده کنید. فعالیت اقتصادی مردمان کوهستان غرب بیشتر در دامداری خلاصه می شد.

کوهپایه غرب:

خانه های کوهپایه غرب متعلق به مناطق کوهپایه ای غرب گیلان است. شما در این منطقه شاهد خانه های روستایی رحمانی، طربی و لطفی خواهید بود. اسکلت چوبی، استفاده از سنگ در پی، سقف شیب دار «کلَشی» یا «لته سر» ویژگی های مشترک خانه های این حوزه هستند. روستاییان در کوهپایه غرب برای گذران زندگی به فعالیت هایی مثل دامداری، شالی کاری، شکار حیوانات وحشی و تا حدی پرورش کرم ابریشم مشغول بودند.

ساحل شرق:

در حوزه ساحل شرق می توانید با تنها مجموعه مسکونی متعلق به خانواده موسوی که از مرکز شهر رودسر آورده شده، آشنا شوید. مصالحی که در ساخت این خانه استفاده شده، شامل سنگ در پی، چوب در دیوار، ایوان و سقف، «گالی» برای پوشش بام و «کلوش» برای اندود دیوارها می شود. فعالیت اقتصادی مردمان ساحل شرق شامل صیادی، کشاورزی و دامداری است.

ساحل غرب:

تنها خانه ساحل غرب، خانه آصفی است که اصالتش به شهرستان تالش برمی گردد. این خانه در سال ۱۳۴۵ با کمک اهالی محل و با همان مصالح بومی و رایج ساخته شد. در ساحل غرب برای امرار معاش بیشتر کشاورزی می کردند.

بخش ها و فعالیت های دیدنی موزه میراث روستایی گیلان

موزه میراث روستایی گیلان فقط یک نمایشگاه از خانه های قدیمی نیست، بلکه مکانی پویا و زنده است که فعالیت های فرهنگی متنوعی را برای بازدیدکنندگان فراهم می کند. از قدم زدن در میان خانه ها گرفته تا شرکت در کارگاه ها و تماشای نمایش ها، هر گوشه این موزه پر از تجربه است:

بازارچه صنایع دستی و خوراکی های محلی:

پس از گشت وگذار در فضای موزه، حتماً سری به بازارچه صنایع دستی و غرفه های خوراکی بزنید. در این بازارچه می توانید انواع صنایع دستی گیلان را مشاهده کرده و خریداری کنید. محصولاتی نظیر گمج (ظروف گلی مخصوص پخت غذا)، مرواربافی، رشتی دوزی، حصیربافی و … که همگی با دستان هنرمند مردم محلی ساخته شده اند، سوغاتی های فوق العاده ای برای دوستان و خانواده خواهند بود. همچنین، امکان چشیدن غذاها و نان های محلی نظیر میرزاقاسمی، باقلاقاتق و نان های بومی تازه پخته شده، تجربه ای بی نظیر از طعم های اصیل گیلانی را برای شما به ارمغان می آورد. این بخش از موزه، فرصت مغتنمی برای حمایت از اقتصاد محلی و صنعتگران گیلانی است.

کارگاه های آموزش و تولید صنایع دستی:

یکی از جذاب ترین بخش های موزه، کارگاه های زنده صنایع دستی است. در این کارگاه ها، هنرمندان بومی مشغول تولید صنایع دستی هستند و شما می توانید فرآیند ساخت یک گمج سفالی، بافت یک سبد حصیری یا دوخت یک اثر رشتی دوزی را از نزدیک مشاهده کنید. گاهی نیز امکان شرکت در کارگاه های آموزشی کوتاه مدت برای بازدیدکنندگان فراهم می شود که تجربه ای عملی و به یادماندنی است.

تجربه لباس محلی و عکاسی:

برای ثبت خاطراتی ماندگار از سفر به این موزه، می توانید لباس های سنتی و زیبای گیلانی را به تن کرده و در آتلیه عکاسی موزه یا در محیط سرسبز و خانه های بومی، عکس های زیبا و هنری بگیرید. این تجربه، حس غرق شدن در فرهنگ و تاریخ گیلان را دوچندان می کند.

نمایش ها و بازی های سنتی گیلان:

یکی از مهم ترین عناصر حفظ فرهنگ در موزه میراث روستایی، اجرای نمایش ها و بازی های سنتی است که هویت گیلانی را زنده نگه می دارند. این نمایش ها نه تنها سرگرم کننده هستند، بلکه پنجره ای رو به آداب و رسوم گذشته باز می کنند:

عروسه گوله:

«عروسه گوله» یکی از آیین های کهن نوروزی گیلان است که با آمدن بهار، شادی و برکت را نوید می دهد. این نمایش میدانی با سه نقش اصلی غول، پیربابا و ناز خانم، داستانی نمادین از رقابت میان زمستان و بهار را به تصویر می کشد. غول، نماد سرما و سختی زمستان با چهره ای سیاه و کلاهی از ساقه خشک است، در حالی که پیربابا، نماد مهربانی و باروری بهار است. گروه اجراکنندگان در گذشته، غروب ها خانه به خانه می رفتند و با اجرای این نمایش، از صاحب خانه هدیه می گرفتند. امروزه موزه میراث روستایی گیلان از معدود مکان هایی است که می توانید این آیین باستانی را از نزدیک تماشا کنید.

کشتی گیله مردی:

کشتی گیله مردی، نمایشی از قدرت و مهارت است که قدمت آن به قرن چهارم هجری می رسد. این کشتی بومی، آداب و رسوم خاص خود را دارد؛ کشتی گیران به صورت گروهی وارد میدان می شوند و پس از پرش به سمت قبله و ادای احترام به امام هشتم (ع)، آمادگی جسمانی خود را به نمایش می گذارند. در حین کشتی، موسیقی و ترانه های گیلکی نواخته می شود که شور و هیجان خاصی به میدان می بخشد و تماشاگران را به وجد می آورد. این نمایش، نمادی از پایداری و روحیه جنگندگی مردمان گیلان است.

لافندبازی (طناب بازی):

«لافندبازی» یا طناب بازی، یکی دیگر از نمایش های کهن و هیجان انگیز گیلان است که مهارت و جسارت بندباز را به تصویر می کشد. در این نمایش، بندباز بر روی طنابی بلند و محکم که بین دو نقطه متصل شده، حرکات نمایشی انجام می دهد. شخصیت «یالانچی» یا «شیطانک» در پایین طناب، وظیفه هوای بندباز را دارد و با حرکات و شوخی هایش، خنده بر لبان تماشاگران می آورد. سرناچی و نقاره زن نیز با نواختن موسیقی سنتی، به جذابیت این بازی می افزایند.

موزه میراث روستایی گیلان نه تنها یک موزه، بلکه یک تجربه زنده است که شما را به سفری عمیق در دل فرهنگ و تاریخ غنی این سرزمین دعوت می کند.

موزه مشاهیر گیلان:

در گوشه ای از این موزه وسیع، ساختمانی با نمای چوبی و منبت کاری شده، شیشه های رنگی و سقف شیروانی، چشم بازدیدکنندگان را خیره می کند. این بنا، موزه مشاهیر گیلان است که به یادبود چهره های برجسته علمی، فرهنگی و مذهبی گیلان زمین اختصاص یافته است. تندیس هایی از شخصیت های سرشناسی نظیر دکتر محمد معین، پروفسور فضل الله رضا، دکتر مجتهدی، آیت الله بهجت و کاشف السلطنه در آن به نمایش گذاشته شده اند. معماری این ساختمان هشت ضلعی، با الهام از سنت های معماری بومی و با بهره گیری از عناصری چون سرستون ها، قوچک ها و گره چینی ها، به زیبایی و اعتبار این بخش افزوده است.

پارک کودک و فضاهای تفریحی:

موزه میراث روستایی گیلان با توجه به بازدید خانواده ها، فضاهای تفریحی مناسبی برای کودکان نیز در نظر گرفته است. پارک کودک و محوطه های بازی، امکان سرگرمی و تفریح را برای فرزندان فراهم می آورد تا آن ها نیز از بازدید خود لذت ببرند.

سایر امکانات:

علاوه بر موارد ذکر شده، موزه امکانات دیگری نظیر مسجد، چای خانه های سنتی، پژوهشگاه ها و مراکز تحقیقاتی را نیز در خود جای داده است که همگی در راستای حفظ و معرفی هرچه بهتر میراث فرهنگی گیلان فعالیت می کنند.

برنامه ریزی بازدید شما: اطلاعات کاربردی

برای اینکه تجربه بازدید شما از موزه میراث روستایی گیلان به بهترین شکل ممکن رقم بخورد، برنامه ریزی قبلی و آگاهی از نکات کاربردی ضروری است:

موزه میراث روستایی گیلان کجاست؟

موزه میراث روستایی گیلان در استان گیلان، شهرستان رشت، بخش سنگر، روستای سراوان، پارک جنگلی سراوان، در کیلومتر ۱۸ بزرگراه رشت-قزوین، نرسیده به پلیس راه، کیلومتر ۳ جاده سراوان-شفت (سراوان-فومن) قرار دارد. مختصات جغرافیایی آن نیز در نقشه به راحتی قابل یافتن است.

مسیر دسترسی به موزه:

دسترسی به موزه میراث روستایی گیلان عمدتاً با خودروی شخصی امکان پذیر است، زیرا حمل ونقل عمومی محدودی به این منطقه وجود دارد:

• با خودروی شخصی از رشت: کافی است خود را به بزرگراه رشت-قزوین برسانید. پس از طی حدود ۱۸ کیلومتر، تابلوهای راهنما شما را به سمت جاده سراوان-شفت هدایت می کنند. با ورود به این جاده و طی مسافت کوتاهی، موزه را خواهید یافت.
• با خودروی شخصی از تهران: برای رسیدن به موزه از تهران، وارد آزادراه قزوین-کرج و سپس آزادراه قزوین-رشت شوید. پس از حدود ۲ ساعت رانندگی و عبور از عوارضی امامزاده هاشم، مستقیم برانید تا به خروجی جاده سراوان-فومن (سراوان-شفت) برسید. تابلوهای راهنما در این جاده، ورودی موزه را به شما نشان خواهند داد. فاصله تهران تا موزه میراث روستایی گیلان حدود ۳۱۰ کیلومتر است که بدون توقف، کمتر از ۴ ساعت زمان می برد.

بهترین زمان بازدید:

موزه میراث روستایی گیلان در هر فصلی زیبایی خاص خود را دارد، اما به لحاظ آب وهوایی و برای تجربه بهتر، بهترین زمان بازدید اوایل فصل بهار و پاییز است. در این فصول، آب وهوا معتدل و دلپذیر است و می توانید ساعت ها بدون احساس گرما یا سرمای زیاد در موزه قدم بزنید و از طبیعت و معماری آن لذت ببرید. در اواخر بهار و تابستان، به دلیل گرما و رطوبت بالا ممکن است پیاده روی طولانی کمی آزاردهنده باشد. زمستان نیز با سرمای شدید و بارندگی همراه است، اگرچه زیبایی خاص خود را دارد.

ساعات بازدید و روزهای فعالیت:

طبق آخرین اطلاعات (تابستان ۱۴۰۳)، موزه میراث روستایی همه روزه از ساعت ۹:۰۰ الی ۱۷:۰۰ به روی بازدیدکنندگان باز است. نکته قابل توجه این است که بازدید در روزهای شنبه تا چهارشنبه به صورت گروهی و با همراهی یک راهنمای تور امکان پذیر است، اما در روزهای پنجشنبه و جمعه می توانید به صورت فردی نیز از فضای موزه دیدن کنید. توصیه می شود قبل از مراجعه، آخرین اطلاعات مربوط به ساعات کاری و شرایط بازدید را از طریق تماس با موزه بررسی کنید.

هزینه بلیط و نحوه خرید:

اطلاعات مربوط به هزینه بلیط و نحوه خرید آن، ممکن است در طول زمان تغییر کند. بهتر است قبل از بازدید، برای به روزترین اطلاعات، به وب سایت رسمی موزه مراجعه کرده یا با شماره تماس موزه ارتباط برقرار کنید.

نکات مهم برای بازدید:

• کفش و لباس راحت: موزه میراث روستایی گیلان یک مجموعه بزرگ فضای باز است که نیاز به پیاده روی زیاد دارد. بنابراین، پوشیدن کفش و لباس راحت برای تجربه دلپذیر از بازدید، ضروری است.
• اختصاص زمان کافی: برای دیدن تمام بخش ها و لذت بردن از فعالیت های موزه، حداقل ۲ تا ۳ ساعت زمان نیاز دارید. عجله نکنید و اجازه دهید حس و حال گذشته در وجودتان جریان یابد.
• پرس وجو از برنامه های روزانه: برنامه های تفریحی، نمایش ها و کارگاه های موزه ممکن است در روزهای مختلف متفاوت باشند. قبل از رفتن، با موزه تماس بگیرید و از برنامه های در حال اجرا مطلع شوید.
• حفظ نظافت و محیط زیست: این موزه گنجینه ای طبیعی و فرهنگی است. با حفظ نظافت و احترام به محیط زیست، در نگهداری آن سهیم باشید.
• همراه داشتن دوربین: با توجه به زیبایی های طبیعی و معماری بی نظیر، دوربین عکاسی خود را فراموش نکنید تا لحظات و مناظر خاطره انگیز را ثبت کنید.
• لوازم شخصی: می توانید با خود تنقلات و نوشیدنی به همراه داشته باشید، اما در خود موزه نیز غرفه هایی برای تهیه خوراکی وجود دارد.

جاهای دیدنی نزدیک موزه میراث روستایی گیلان

استان گیلان پر از جاذبه های طبیعی و تاریخی است و اطراف موزه میراث روستایی گیلان نیز دیدنی های فراوانی وجود دارد که می توانید برنامه بازدید خود را با آن ها ترکیب کنید:

دریاچه سقالکسار:

دریاچه سقالکسار، با فاصله حدود ۱۷ کیلومتر (۲۷ دقیقه) از موزه، نگین سبز گیلان و یکی از پاک ترین دریاچه های کشور است. این دریاچه زیبا، نتیجه همت یک کشاورز خوش ذوق و ساخت یک سد خاکی در سال ۱۳۶۲ است. فضای آرام و بکر اطراف دریاچه، برای پیاده روی، پیک نیک، عکاسی و قایق سواری ایده آل است. آب و هوای مطبوع و طبیعت سرسبز آن، روحتان را نوازش می کند و خاطره ای فراموش نشدنی را برایتان به ارمغان می آورد.

پارک جنگلی سراوان:

موزه میراث روستایی گیلان خود در دل پارک جنگلی سراوان قرار گرفته است و فاصله آن تا بخش های دیگر پارک حدود ۴ کیلومتر (۶ دقیقه) است. این پارک جنگلی وسیع، با درختان سربه فلک کشیده و هوای پاک، مکانی فوق العاده برای استراحت و طبیعت گردی است. صدای پرندگان و خش خش برگ ها در زیر پا، آرامش بی نظیری به شما می بخشد. پارک جنگلی سراوان از امکاناتی نظیر سوپرمارکت، سکو برای پیک نیک، سرویس بهداشتی و حتی پینت بال برخوردار است که برای گردشگران و دوستداران طبیعت، تجربه ای راحت و لذت بخش را فراهم می کند.

مرداب سراوان:

در ابتدای جاده پارک جنگلی سراوان، مردابی رؤیایی و حیرت انگیز قرار دارد که نمونه اش در کمتر جایی پیدا می شود و فاصله آن تا موزه حدود ۴ کیلومتر (۶ دقیقه) است. در نگاه اول ممکن است آن را چمنزار ببینید، اما این مرداب پوشیده از خزه سبز است که زیبایی خاصی به آن بخشیده است. قایق سواری در دل این مرداب سبزپوش و عکاسی از مناظر بکر آن، تجربه ای منحصربه فرد است. فراموش نکنید دوربین عکاسی خود را همراه داشته باشید تا شگفتی های مرداب را ثبت کنید.

روستای سراوان:

اگر هنوز از روستاگردی سیر نشده اید و دنبال تجربه ای خلوت تر از زندگی عادی روستایی هستید، روستای سراوان که حدود ۱۱ کیلومتر (۱۸ دقیقه) با موزه فاصله دارد، گزینه مناسبی است. این روستا با وجود زیبایی های طبیعی، به دلیل جاذبه های توریستی اطرافش، خلوت تر است و فرصتی برای آرامش و سکوت بیشتر فراهم می کند.

کاروانسرای ۵۰۰ ساله شاه عباسی امامزاده هاشم:

در آزادراه قزوین-رشت، پس از گذر از عوارضی امامزاده هاشم، چشمتان به تابلو و بنای کاروانسرای شاه عباسی می افتد که حدود ۱۷ کیلومتر (۱۸ دقیقه) با موزه فاصله دارد. قدمت این کاروانسرا به سال ۱۲۴۶ شمسی بازمی گردد و با بازسازی هایی که انجام شده، اکنون به عنوان یک رستوران سنتی فعالیت می کند. حیاط مستطیل شکل با حوضی زیبا در مرکز و حجره هایی در اطراف، فضای دلنشینی برای صرف غذا فراهم کرده است.

اقامت در نزدیکی موزه میراث روستایی گیلان

برای اقامت در نزدیکی موزه میراث روستایی گیلان، گزینه های متعددی پیش روی شماست که با هر سلیقه و بودجه ای سازگار است:

هتل های رشت:

اگر به دنبال اقامتی لوکس و راحت با امکانات کامل هستید، هتل های شهر رشت که فاصله منطقی با موزه دارند، میزبان شما خواهند بود. این هتل ها خدمات و امکانات رفاهی متنوعی را ارائه می دهند که برای یک اقامت آسوده مناسب است.

بومگردی ها و اقامتگاه های سنتی:

برای تجربه عمیق تر فرهنگ بومی و اقامتی متفاوت، می توانید اقامتگاه های بومگردی و سنتی اطراف موزه را انتخاب کنید. این اقامتگاه ها معمولاً خانه های روستایی بازسازی شده ای هستند که حس و حال زندگی سنتی را به شما منتقل می کنند و تجربه ای دلنشین و نزدیک به طبیعت را فراهم می آورند.

کمپینگ و شب مانی:

برای طبیعت گردان و ماجراجویان، امکان کمپینگ و شب مانی در پارک جنگلی سراوان (با رعایت نکات ایمنی و قوانین پارک) وجود دارد. شب مانی در دل جنگل و زیر آسمان پرستاره، تجربه ای فراموش نشدنی خواهد بود. البته، پیش از تصمیم به کمپینگ، از وضعیت آب وهوا و مقررات پارک اطمینان حاصل کنید.

چالش ها و فرصت ها: نگاهی به آینده

موزه میراث روستایی گیلان، بی شک یکی از ارزشمندترین گنجینه های فرهنگی و گردشگری ایران است، اما همچون هر مجموعه بزرگ دیگری، با چالش هایی نیز روبرو است که رفع آن ها می تواند تجربه بازدیدکنندگان را بهبود بخشیده و آینده ای روشن تر برای این اکوموزه رقم بزند. از سوی دیگر، همین چالش ها فرصت هایی برای توسعه و نوآوری هستند:

یکی از مهم ترین نیازها، بهبود زیرساخت های جاده ای و مسیر دسترسی به موزه است. تسهیل رفت وآمد و ایجاد علائم راهنمایی واضح تر، نقش مهمی در جذب بازدیدکننده بیشتر و افزایش رضایت آن ها دارد. همچنین، فعال سازی و نگهداری مستمر از تمامی خانه های روستایی و بناهای بازچینی شده از اهمیت بالایی برخوردار است. بسیاری از این خانه ها نیاز به بازسازی و مرمت دوره ای دارند تا اصالت و استحکام خود را حفظ کنند؛ این امر مستلزم تخصیص بودجه و برنامه ریزی دقیق است.

بازطراحی مسیر بازدید و نصب تابلوهای راهنمای روشن تر، می تواند به بازدیدکنندگان کمک کند تا بدون سردرگمی، تمام بخش های موزه را کشف کنند و تجربه ای منسجم داشته باشند. علاوه بر این، برای ایجاد پویایی و نمایش زنده تر زندگی روستایی، می توان فعالیت های روزمره بیشتری را در موزه اجرا کرد؛ به عنوان مثال، حضور دائمی روستاییان در حال انجام کارهای سنتی، پرورش طیور محلی، یا پخت وپز غذاهای بومی در فضاهای واقعی خانه ها می تواند موزه را بیش از پیش زنده و پویا نگه دارد.

افزایش تعداد و آموزش راهنماهای متخصص که بتوانند اطلاعات جامع و دقیقی درباره هر بخش، هر خانه و هر آیین سنتی ارائه دهند، به غنای تجربه بازدیدکنندگان می افزاید. این راهنمایان می توانند داستان های ناگفته میراث گیلان را برای بازدیدکنندگان روایت کنند. در نهایت، ایجاد یک بخش مستقل برای اکوسیستم روستایی شمال، با نمایش تنوع زیستی، کشاورزی و دامپروری منطقه، می تواند نگاهی جامع تر به زندگی روستایی گیلان ارائه دهد و به موزه عمق بیشتری ببخشد.

سخن پایانی

موزه میراث روستایی گیلان، فراتر از یک مقصد گردشگری، گنجینه ای زنده از فرهنگ، تاریخ و معماری اصیل مردم این سرزمین است. این اکوموزه بی نظیر، شما را به سفری دلنشین در دل خانه هایی با قدمت ۱۵۰ سال، میان شالیزارها و باغ های چای، و در کنار مردمان مهربان گیلان می برد تا از نزدیک با سبک زندگی گذشتگان و آداب و رسوم اصیل آن ها آشنا شوید. بازدید از این موزه، نه تنها تجربه ای خاطره انگیز و آموزشی است، بلکه قدمی در راستای حفظ این میراث گران بها برای نسل های آینده محسوب می شود. پس، کوله بارتان را ببندید و خود را برای سفری به اعماق فرهنگ غنی گیلان در تنها اکوموزه ایران آماده کنید.