موقعیت جغرافیایی شهرستان همدان

شهرستان همدان، نگین غرب ایران و مرکز استان همدان، در قلب فلات مرکزی ایران و در دامنه های شمالی رشته کوه الوند جای گرفته است. این موقعیت منحصربه فرد، این شهرستان را به لحاظ طبیعی، اقلیمی و تاریخی از اهمیت ویژه ای برخوردار ساخته است، به گونه ای که درک دقیق ویژگی های جغرافیایی آن، کلید شناخت ظرفیت ها و چالش های این منطقه است.

شناخت موقعیت جغرافیایی شهرستان همدان برای پژوهشگران، برنامه ریزان، سرمایه گذاران و حتی گردشگران ضروری است. این مقاله با تمرکز بر جغرافیای طبیعی شهرستان همدان، به بررسی جامع و دقیق مرزها، مختصات، ناهمواری ها، منابع آبی، اقلیم، پوشش گیاهی و حیات جانوری این محدوده می پردازد و مزیت های ناشی از این موقعیت را تبیین می کند.

موقعیت و مختصات جغرافیایی دقیق شهرستان همدان

شهرستان همدان با قرارگیری در غرب کشور، از یک موقعیت جغرافیایی استراتژیک و طبیعی برخوردار است. این شهرستان نه تنها مرکزیت اداری استان را بر عهده دارد، بلکه به دلیل ویژگی های خاص خود، قلب تپنده منطقه محسوب می شود.

موقعیت نسبی شهرستان همدان

شهرستان همدان در بخش غربی فلات ایران واقع شده است. این منطقه به طور خاص در دامنه شمالی رشته کوه الوند قرار دارد که این رشته کوه نقش بسزایی در شکل گیری ویژگی های اقلیمی و طبیعی آن ایفا می کند. قرار گرفتن در این موقعیت کوهپایه ای، باعث شده تا شهرستان همدان از چشم اندازهای طبیعی متنوعی شامل کوهستان ها، دشت ها و دره های سرسبز بهره مند شود.

مختصات مطلق شهرستان همدان

شهر همدان، که مرکز شهرستان همدان است، در مختصات 34 درجه و 47 دقیقه و 40 ثانیه عرض شمالی و 48 درجه و 30 دقیقه و 50 ثانیه طول شرقی قرار گرفته است. با این حال، شهرستان همدان خود محدوده ای وسیع تر را شامل می شود که تمامی روستاها و بخش های اطراف شهر همدان را در بر می گیرد و به تبع آن، محدوده عرض و طول جغرافیایی آن نیز گسترده تر است. این محدوده وسیع، تنوع جغرافیایی بیشتری را به همراه دارد.

مساحت شهرستان همدان

بر اساس آخرین آمار و بررسی های جغرافیایی، مساحت شهرستان همدان تقریباً ۲۴۱۰ کیلومتر مربع است. این مساحت، آن را در رده شهرستان های متوسط از نظر وسعت قرار می دهد، اما به دلیل تراکم جمعیت و ویژگی های طبیعی و اقتصادی، اهمیت بالایی در سطح استان دارد.

ارتفاع از سطح دریا در شهرستان همدان

میانگین ارتفاع شهرستان همدان از سطح دریا به دلیل وجود دشت ها و کوهستان های متفاوت، متغیر است. با این حال، شهر همدان که در دامنه کوه الوند واقع شده، حدود ۱۷۴۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این ارتفاع زیاد، یکی از دلایل اصلی آب و هوای سرد و کوهستانی این شهرستان محسوب می شود که تأثیر عمیقی بر اقلیم و زندگی روزمره مردم دارد.

مرزهای جغرافیایی و همسایگان شهرستان همدان

شهرستان همدان از چهار جهت اصلی با شهرستان های دیگر همجوار است که این همجواری ها، علاوه بر تعیین مرزهای اداری، بر مبادلات فرهنگی، اقتصادی و حتی ویژگی های طبیعی و اقلیمی منطقه نیز تأثیرگذار است. هر یک از این همسایگان، تعاملات خاص خود را با شهرستان همدان دارند.

شمال شهرستان همدان

در شمال، شهرستان همدان با شهرستان های بهار و کبودرآهنگ همسایه است. این همجواری، به ویژه با شهرستان بهار که خود از نواحی دشت های حاصلخیز استان به شمار می رود، زمینه های تبادل کشاورزی و رفت و آمد را فراهم آورده است. مناطق شمالی همدان به تدریج به سمت دشت های وسیع تر کشیده می شوند.

جنوب شهرستان همدان

همسایگان جنوبی شهرستان همدان، شهرستان های ملایر و تویسرکان هستند. این مناطق جنوبی که از لحاظ توپوگرافی کوهستانی تر هستند، تأثیر خود را بر روی آب و هوا و منابع آبی همدان نیز می گذارند. دره های عمیق و کوهپایه های حاصلخیز، از ویژگی های مشترک این مرزهاست.

شرق شهرستان همدان

در شرق، شهرستان همدان با شهرستان فامنین همسایه است. این همجواری، با مناطق کم ارتفاع تر و دشت های خشک تر همراه است. مبادلات کشاورزی و ارتباطات روستایی در این منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

غرب شهرستان همدان

شهرستان اسدآباد در غرب با شهرستان همدان هم مرز است. این منطقه نیز دارای ویژگی های کوهپایه ای و دشت های حاصلخیز است که پیوندهای طبیعی و اقتصادی نزدیکی بین دو شهرستان ایجاد کرده است. دره های مشترک و منابع آبی مشابه، نمونه ای از این ارتباطات طبیعی هستند.

موقعیت شهرستان همدان در غرب ایران و همجواری با شهرستان های متنوع، نه تنها بر ویژگی های طبیعی و اقلیمی آن تأثیر گذاشته، بلکه به عنوان یک مسیر ارتباطی مهم بین استان های غربی و مرکز کشور، نقش حیاتی در مبادلات فرهنگی و اقتصادی ایفا می کند.

ناهمواری ها و توپوگرافی شهرستان همدان: سرزمین کوه و دشت

ناهمواری های شهرستان همدان، به ویژه وجود رشته کوه الوند و دشت های گسترده، چهره ای متنوع و چشم نواز به این منطقه بخشیده است. این توپوگرافی، علاوه بر زیبایی های طبیعی، پتانسیل های فراوانی در حوزه های کشاورزی، منابع آبی و گردشگری ایجاد کرده است.

رشته کوه الوند

رشته کوه الوند در شهرستان همدان مهم ترین و برجسته ترین عارضه طبیعی است که بخش وسیعی از جنوب و غرب شهرستان را در بر می گیرد. این کوهستان نه تنها به دلیل قله های بلندش شهرت دارد، بلکه منشأ بسیاری از رودخانه ها، چشمه سارها و دره های سرسبز منطقه است. قله الوند با ارتفاع ۳۵۷۴ متر، بلندترین نقطه در این شهرستان و یکی از مهم ترین قله های زاگرس مرکزی به شمار می رود. این کوهستان با شیب های تند و دامنه های پوشیده از مراتع، محل زیست گونه های متنوع گیاهی و جانوری است و به عنوان یک منطقه حفاظت شده طبیعی، اهمیت زیست محیطی فراوانی دارد.

دشت های حاصلخیز شهرستان همدان

در کنار ارتفاعات، شهرستان همدان دارای دشت های وسیع و حاصلخیزی است که مهم ترین آنها دشت همدان-بهار است. این دشت ها که عموماً از نوع تراکمی هستند و در اثر انباشت رسوبات آبرفتی رودخانه ها در طول زمان شکل گرفته اند، بستر مناسبی برای فعالیت های کشاورزی فراهم آورده اند. خاک غنی و دسترسی به منابع آبی (به ویژه آب های زیرزمینی)، این دشت ها را به قطب تولید محصولات کشاورزی همچون سیب زمینی، سیر، گندم و جو تبدیل کرده است. علاوه بر دشت همدان-بهار، دشت های کوچک تر دیگری نیز در بخش های مختلف شهرستان وجود دارند که هر کدام نقش خود را در اقتصاد محلی ایفا می کنند.

دره ها و مناطق کوهپایه ای شهرستان همدان

دامنه رشته کوه الوند و سایر ارتفاعات شهرستان، مملو از دره های زیبا و مناطق کوهپایه ای است. دره هایی نظیر دره مرادبیگ و دره گنج نامه نه تنها از جاذبه های طبیعی و گردشگری مهم شهرستان همدان به شمار می روند، بلکه نقش حیاتی در تأمین آب شرب و کشاورزی منطقه دارند. این دره ها با چشمه سارها و رودهای فصلی خود، زیستگاه های متنوعی برای گیاهان و جانوران فراهم می کنند و به عنوان ریه های تنفسی شهرستان، طراوت و سرسبزی را به ارمغان می آورند. مناطق کوهپایه ای نیز با شیب های ملایم تر، فرصت هایی برای توسعه باغات و کشت های دیم ایجاد کرده اند.

هیدرولوژی شهرستان همدان: شبکه ای از رودخانه ها و منابع آبی حیاتی

منابع آبی، شریان حیاتی هر منطقه هستند و شهرستان همدان نیز به دلیل موقعیت کوهستانی خود، از شبکه ای غنی از رودخانه ها، چشمه سارها و سدها بهره مند است. این منابع، نقش محوری در اقتصاد کشاورزی، تأمین آب شرب و حفظ زیست بوم شهرستان ایفا می کنند.

رودخانه های اصلی شهرستان همدان

اکثر رودخانه های اصلی شهرستان همدان از دامنه های پربرف و باران رشته کوه الوند سرچشمه می گیرند. این رودها، هرچند بسیاری از آن ها فصلی هستند و در تابستان کم آب یا خشک می شوند، در فصول پربارش آب فراوانی را به دشت ها و مزارع می رسانند. برخی از مهم ترین رودخانه هایی که در محدوده شهرستان همدان جریان دارند عبارتند از:

• رودخانه سیمینه رود: این رودخانه از مجموعه رودخانه های کوچک و خشک رودهای حاصل از بارندگی تشکیل می شود و در بخش مرکزی همدان جریان دارد.
• رودخانه قره چای (قوریچای): از گردنه زاغه سرچشمه گرفته و در نهایت به سیمینه رود می پیوندد.
• رودخانه دره مرادبیگ: از کوه الوند سرچشمه می گیرد و دره ای به همین نام را سیراب می کند.
• رودخانه عباس آباد: از دره های گنج نامه و تاریک دره سرچشمه می گیرد و به رودخانه خاکو می ریزد.
• رودخانه خاکو: از کوه الوند منشأ گرفته و پس از عبور از چند روستا، به سیمینه رود می پیوندد.

این رودخانه ها با آبرسانی به دشت های منطقه، بستر مناسبی برای کشاورزی و دامداری فراهم می آورند.

سدهای شهرستان همدان

برای مدیریت و ذخیره سازی آب های سطحی، چندین سد در شهرستان همدان احداث شده است که مهم ترین آنها عبارتند از:

• سد اکباتان: این سد یکی از اصلی ترین منابع تأمین آب شرب شهر همدان و بخشی از نیازهای کشاورزی شهرستان است.
• سد آبشینه: این سد نیز در نزدیکی شهر همدان قرار دارد و نقش مهمی در تأمین آب و کنترل سیلاب های فصلی ایفا می کند.

این سدها، به ویژه در فصول کم بارش، نقش حیاتی در پایداری منابع آبی شهرستان دارند و از بروز بحران کم آبی جلوگیری می کنند.

چشمه سارها و آب های زیرزمینی

دامنه های رشته کوه الوند به دلیل نفوذپذیری بالای سنگ ها و ساختار زمین شناسی، مملو از چشمه سارهای فراوان است. این چشمه ها، علاوه بر زیبایی های طبیعی، منبعی پایدار از آب گوارا برای روستاها و مناطق کوهپایه ای فراهم می کنند. همچنین، آب های زیرزمینی در دشت های شهرستان، به ویژه دشت همدان-بهار، از طریق چاه های عمیق و نیمه عمیق استخراج شده و برای مصارف کشاورزی و صنعتی به کار می روند. مدیریت صحیح این منابع آب زیرزمینی برای جلوگیری از افت سطح آب و فرونشست زمین، از اهمیت بالایی برخوردار است.

اقلیم و آب و هوای شهرستان همدان

اقلیم شهرستان همدان تحت تأثیر عوامل مختلفی شکل گرفته و آن را به یکی از مناطق کوهستانی سرد در ایران تبدیل کرده است. این ویژگی های اقلیمی، تأثیر چشمگیری بر سبک زندگی، کشاورزی و گردشگری منطقه دارد.

نوع اقلیم شهرستان همدان

شهرستان همدان دارای اقلیم کوهستانی سرد است که مشخصه اصلی آن زمستان های طولانی، بسیار سرد و پربرف و تابستان های معتدل و خنک است. این نوع اقلیم باعث می شود تا در فصول گرم، هوا دلپذیر و مناسب برای گردشگری باشد، در حالی که در زمستان، بارش برف و سرمای شدید، منظره ای زیبا و فرصت هایی برای ورزش های زمستانی فراهم می آورد. تنوع دمایی بین شب و روز، به ویژه در تابستان، نیز از دیگر ویژگی های این اقلیم است.

عوامل تاثیرگذار بر آب و هوای شهرستان همدان

عوامل متعددی در شکل گیری آب و هوای خاص شهرستان همدان نقش دارند:

• عرض جغرافیایی: قرارگیری در عرض های میانی جغرافیایی، تأثیر قابل توجهی بر میزان تابش خورشید و در نتیجه دما دارد.
• ارتفاع از سطح دریا: ارتفاع زیاد شهرستان (حدود ۱۷۴۱ متر برای شهر همدان) موجب کاهش دما و افزایش بارش ها به صورت برف می شود.
• امتداد کوه ها: رشته کوه الوند با امتداد شمال غربی-جنوب شرقی خود، مسیر حرکت توده های هوایی را تغییر داده و باعث ایجاد بارش های اوروگرافیک (کوهستانی) می گردد.
• قرارگیری در مسیر توده های هوایی:
  • توده های هوایی شمالی: در فصول سرد، هوای سرد و خشک را به منطقه می آورند و موجب کاهش دما و بارش برف می شوند.
  • توده های هوایی غربی: این توده ها که عمدتاً از دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس سرچشمه می گیرند، در فصول مرطوب (پاییز تا بهار) موجب بارش های فراوان به صورت باران و برف می شوند.
  • توده های هوایی جنوبی: در فصول گرم، هوای گرم و خشک را به منطقه می آورند و سبب افزایش دما و کاهش بارندگی می شوند.

داده های آماری اقلیمی شهرستان همدان

بر اساس آمار هواشناسی، میانگین دمای سالانه شهرستان همدان حدود ۱۱.۳ درجه سانتی گراد است. در تابستان ها، حداکثر دمای ثبت شده می تواند تا ۴۰ درجه سانتی گراد نیز برسد، در حالی که در زمستان ها، حداقل دما گاهی به ۳۲.۸- درجه سانتی گراد زیر صفر نیز کاهش می یابد که نشان دهنده سرمای شدید منطقه است. میانگین بارش سالانه شهرستان همدان حدود ۳۱۷.۷ میلی متر اندازه گیری شده که بخش قابل توجهی از آن به صورت برف است، به ویژه در ارتفاعات الوند. این میزان بارش، در تأمین آب های سطحی و زیرزمینی منطقه بسیار حیاتی است.

تأثیر اقلیم بر کشاورزی، گردشگری و سبک زندگی مردم همدان غیرقابل انکار است. کشاورزی منطقه به شدت وابسته به بارش ها و دماهای فصلی است و محصولاتی نظیر سیب زمینی و سیر که به آب و هوای سرد سازگارند، در این شهرستان به وفور کشت می شوند. همچنین، تابستان های معتدل و زمستان های برفی، پتانسیل های گردشگری طبیعی (کوهنوردی، طبیعت گردی، اسکی) را تقویت کرده است.

پوشش گیاهی و حیات جانوری در محدوده شهرستان همدان

شهرستان همدان، با تنوع اقلیمی و توپوگرافی خود، میزبان اکوسیستم های متنوعی از پوشش گیاهی و حیات جانوری است. این تنوع زیستی، نه تنها به زیبایی های طبیعی منطقه می افزاید، بلکه از نظر اکولوژیکی نیز حائز اهمیت فراوانی است.

پوشش گیاهی شهرستان همدان

پوشش گیاهی در محدوده شهرستان همدان عمدتاً شامل مراتع کوهستانی، دشت ها و جنگل های تنک و پراکنده است. دامنه های رشته کوه الوند و مناطق کوهپایه ای، پوشیده از گونه های متنوعی از گرامینه ها (چمن ها) و گیاهان بوته ای است که به عنوان مراتع غنی برای دامداری مورد استفاده قرار می گیرند. علاوه بر این، در این مناطق، انواع گیاهان دارویی و خوراکی کوهی نیز به وفور یافت می شود. از جمله این گیاهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ریواس: که در اوایل بهار در دامنه ها می روید و برای تهیه خورشت و آش کاربرد دارد.
• کنگر: گیاهی با خواص دارویی و خوراکی، که معمولاً در مناطق کوهستانی یافت می شود.
• شنگ، بنفشه، بابونه، غازیاغی، گیلاخه، و کاسنی: که هر یک دارای خواص دارویی و خوراکی خاص خود هستند.

اگرچه شهرستان همدان دارای جنگل های انبوه نیست، اما در برخی مناطق کوهپایه ای و دره های عمیق، می توان شاهد جنگل های تنک و پراکنده بود که شامل گونه هایی نظیر بلوط، کیکم (افرا جنگلی)، داغداغان، گلابی وحشی و زبان گنجشک می شوند. گونه های درختچه ای مانند بادام کوهی، ارژن، دافنه و سماق نیز در این مناطق دیده می شوند.

حیات جانوری شهرستان همدان

حیات جانوری شهرستان همدان نیز به دلیل تنوع زیستگاه ها، گونه های متعددی را در خود جای داده است. دامنه های الوند و مناطق حفاظت شده، پناهگاهی برای بسیاری از گونه های پستانداران، پرندگان و خزندگان فراهم آورده است. از جمله گونه های جانوری شاخص که در این زیستگاه ها زندگی می کنند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پستانداران: قوچ و میش ارمنی، کل و بز وحشی، گرگ، روباه، خرگوش، و انواع جوندگان.
• پرندگان: عقاب طلایی، کبک، تیهو، و انواع پرندگان مهاجر در فصول مختلف.
• خزندگان: انواع مارها و سوسمارها.

چندین منطقه حفاظت شده نیز در استان همدان وجود دارد که هرچند برخی از آنها در شهرستان های همجوار قرار دارند، اما تأثیر زیست محیطی آنها بر محدوده شهرستان همدان نیز چشمگیر است. منطقه حفاظت شده گلپرآباد، خان گرمز، لشگردر، شراء، آلموبلاغ و ملوسان و دو منطقه شکار ممنوع شیرین سو و آق گؤل از جمله این مناطق هستند که به حفظ تنوع زیستی منطقه کمک می کنند.

با این حال، تهدیدات و چالش های محیط زیستی نظیر شکار بی رویه، تخریب زیستگاه ها، خشکسالی های متناوب، چرای بیش از حد دام و برداشت غیراصولی گیاهان کوهی توسط سودجویان، حیات وحش و پوشش گیاهی این شهرستان را با خطر جدی مواجه کرده است. برای حفظ این گنجینه های طبیعی، نیاز به برنامه ریزی جامع و نظارت دقیق محیط زیستی است.

مزیت های ناشی از موقعیت جغرافیایی شهرستان همدان

موقعیت جغرافیایی شهرستان همدان، مجموعه ای از مزیت های طبیعی، اقتصادی، تاریخی و فرهنگی را برای این منطقه به ارمغان آورده است. این مزیت ها، پتانسیل های فراوانی برای توسعه پایدار و افزایش رفاه ساکنان ایجاد کرده اند.

پتانسیل های گردشگری طبیعی

قرارگیری شهرستان همدان در دامنه های رشته کوه الوند و برخورداری از اقلیم کوهستانی معتدل در تابستان و زمستان های پربرف، این منطقه را به یکی از قطب های گردشگری طبیعی تبدیل کرده است. فرصت های بی نظیری برای کوهنوردی و طبیعت گردی در دامنه های الوند، بازدید از دره های سرسبز نظیر دره گنج نامه و مرادبیگ، و لذت بردن از چشمه سارها و آبشارهای فصلی وجود دارد. همچنین، در فصول سرد، پیست اسکی تاریک دره، علاقه مندان به ورزش های زمستانی را به خود جذب می کند. این پتانسیل ها، موجب توسعه زیرساخت های گردشگری و ایجاد فرصت های شغلی در این حوزه شده است.

کشاورزی منحصر به فرد

ترکیب خاک های حاصلخیز دشت ها و آب و هوای سرد کوهستانی، شهرستان همدان را به منطقه ای ایده آل برای کشت محصولات خاص کشاورزی تبدیل کرده است. این شهرستان در تولید برخی محصولات نظیر سیب زمینی و سیر در کشور دارای رتبه های برتر است. علاوه بر این، کشت انگور و تولید کشمش، و همچنین گردو، بخش مهمی از اقتصاد کشاورزی شهرستان را تشکیل می دهد. وجود گیاهان دارویی و خوراکی کوهی نیز فرصت هایی برای توسعه صنایع تبدیلی و تولید محصولات ارگانیک فراهم می آورد. این ویژگی ها، همدان را به یکی از مهم ترین مراکز تولید محصولات کشاورزی در غرب کشور تبدیل کرده است.

اهمیت اقتصادی و صنعتی

موقعیت جغرافیایی شهرستان همدان به عنوان یک شاهراه ارتباطی در غرب کشور، نقش مهمی در اقتصاد منطقه ایفا می کند. این شهرستان به عنوان مرکز استان، محل تمرکز بسیاری از ادارات دولتی، مراکز آموزشی و خدمات است. علاوه بر کشاورزی، وجود معادن غنی مانند سیلیس، فلدسپات، سنگ آهک و گرانیت، پتانسیل هایی برای توسعه صنایع معدنی و تبدیلی ایجاد کرده است. صنایع دستی، به ویژه سفالگری لالجین (که در شهرستان بهار و در نزدیکی همدان واقع است) و منبت کاری، نیز از اهمیت اقتصادی بالایی برخوردارند و به دلیل کیفیت و اصالت خود، شهرت ملی و بین المللی دارند.

ریشه های تاریخی و فرهنگی

موقعیت جغرافیایی شهرستان همدان در کنار رشته کوه الوند و دشت های حاصلخیز، از دیرباز بستر مناسبی برای شکل گیری تمدن های باستانی و شهرنشینی بوده است. این شهر که یکی از کهن ترین شهرهای ایران و جهان محسوب می شود، در طول تاریخ پایتخت مادها و یکی از پایتخت های هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان بوده است. وجود آثار تاریخی بی نظیر مانند تپه هگمتانه، کتیبه های گنج نامه و آرامگاه بوعلی سینا، گواه این پیشینه غنی است. این تاریخ پربار، هویت فرهنگی عمیقی به شهرستان بخشیده و آن را به «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» معروف ساخته است. این موقعیت تاریخی و فرهنگی، به خودی خود یکی از بزرگترین جاذبه های این منطقه است.

نتیجه گیری: شهرستان همدان، گنجینه ای طبیعی و تاریخی

موقعیت جغرافیایی شهرستان همدان، گواهی بر همزیستی چشم نواز کوه و دشت، طبیعت و تمدن است. این شهرستان با قرارگیری در دامنه های باصلابت رشته کوه الوند، دشت های وسیع و حاصلخیز، رودخانه ها و چشمه سارهای پرآب، و اقلیمی متنوع، ویژگی های منحصربه فردی را به نمایش می گذارد. مرزهای مشخص آن با شهرستان های همجوار، بر تعاملات اقتصادی و فرهنگی آن تأکید دارد و ناهمواری های متنوعش، از قله های بلند الوند گرفته تا دشت های وسیع، بستر مناسبی برای زیست بوم های متنوع و فعالیت های انسانی فراهم آورده است.

از منظر هیدرولوژی، منابع آبی غنی شامل رودخانه ها و سدهای استراتژیک، شریان حیاتی کشاورزی و تأمین آب شرب منطقه هستند. اقلیم کوهستانی سرد با زمستان های پربرف و تابستان های معتدل، نه تنها بر پوشش گیاهی خاص منطقه شامل گیاهان دارویی و مراتع غنی تأثیر گذاشته، بلکه حیات جانوری متنوعی را نیز در خود جای داده است. تمامی این ویژگی ها در کنار هم، مزیت های چشمگیری در حوزه های گردشگری طبیعی، کشاورزی منحصر به فرد، پتانسیل های اقتصادی و صنعتی، و ریشه های عمیق تاریخی و فرهنگی برای شهرستان همدان ایجاد کرده است.

در نهایت، شهرستان همدان با این گستره جغرافیایی غنی و متنوع خود، جایگاهی ویژه در غرب ایران دارد. حفظ و توسعه پایدار این منابع طبیعی و فرهنگی، نه تنها برای ساکنان امروز، بلکه برای نسل های آینده نیز از اهمیت حیاتی برخوردار است.