نمونه درخواست اجرای اجراییه: راهنمای جامع و کاربردی تنظیم، ارسال و پیگیری

نمونه درخواست اجرای اجراییه، سندی قانونی است که به محکوم له (خواهان) اجازه می دهد تا پس از صدور حکم قطعی، اجرای مفاد آن را از مراجع قضایی یا ثبتی درخواست کند. این فرآیند، آخرین و حیاتی ترین گام در مسیر احقاق حق است و تنظیم دقیق و صحیح آن می تواند به تسریع وصول حقوق کمک شایانی نماید. بدون درخواست اجراییه، حتی یک حکم قطعی نیز تنها روی کاغذ باقی خواهد ماند و قابلیت اعمال نخواهد داشت.

پس از طی مراحل دشوار دادرسی و کسب یک حکم قطعی، شاید تصور شود که مسیر احقاق حق به پایان رسیده است. اما واقعیت این است که صدور حکم، تنها مرحله اول پیروزی در دعواست و مرحله مهم تر و گاه چالش برانگیزتر، اجرای آن حکم و وصول محکوم به (آنچه حکم به آن صادر شده) است. در بسیاری از موارد، حتی با وجود حکم قطعی، محکوم علیه (خوانده) از اجرای ارادی آن امتناع می ورزد و اینجاست که نقش اجراییه و درخواست صحیح آن پررنگ می شود. هدف این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی برای تنظیم، ارسال و پیگیری نمونه درخواست اجرای اجراییه است تا مخاطبان بتوانند با اطمینان خاطر، این مرحله حیاتی را پشت سر بگذارند.

اجراییه چیست؟ تعریف حقوقی و نقش آن در احقاق حق

در نظام حقوقی ایران، «اجراییه» برگه ای رسمی است که به منظور اجرای حکم قطعی دادگاه یا اجرای مفاد سند رسمی لازم الاجرا صادر می شود. این برگه، دستور رسمی مراجع قضایی یا ثبتی برای ملزم کردن محکوم علیه به انجام تعهدات یا پرداخت محکوم به است و به عنوان اهرمی قدرتمند برای احقاق حقوق افراد عمل می کند. به بیان ساده تر، اجراییه سند قانونی است که اجازه می دهد یک تصمیم قضایی یا تعهد رسمی، در عمل محقق شود.

نقش اجراییه در فرایند احقاق حق بسیار محوری است. بدون صدور اجراییه، حتی اگر حکمی به نفع شما صادر شده باشد، تا زمانی که محکوم علیه اراده ای برای اجرای آن نداشته باشد، عملاً فاقد ضمانت اجرایی خواهد بود. اجراییه، سازوکار قانونی را برای ورود قوه قهریه دولتی به منظور اجبار محکوم علیه به اجرای حکم فراهم می آورد. این مفهوم در دو دسته اصلی قابل بررسی است:

• اجراییه مدنی (دادگاه): این نوع اجراییه پس از صدور حکم قطعی از سوی دادگاه ها (مانند دادگاه های حقوقی یا تجدیدنظر) صادر می شود و مربوط به اجرای احکام مدنی است.
• اجراییه ثبتی (اسناد رسمی): این اجراییه برای اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا (مانند سند ازدواج برای مهریه، اسناد رهنی، یا اسناد تعهد پرداخت) از طریق ادارات ثبت اسناد و املاک صادر می گردد و نیازی به مراجعه اولیه به دادگاه ندارد.

شرایط قانونی لازم برای صدور اجراییه (از دادگاه)

صدور اجراییه یک فرایند کاملاً قانونی است و مستلزم رعایت شرایط مشخصی است که هم در قانون اجرای احکام مدنی و هم در قانون آیین دادرسی مدنی به آن ها اشاره شده است. عدم توجه به این شرایط می تواند موجب اطاله دادرسی یا حتی رد درخواست شود. این شرایط به دو دسته ماهوی و شکلی تقسیم می شوند.

شرایط ماهوی صدور اجراییه

شرایط ماهوی به اصل و ذات حکم یا سند بازمی گردد که بدون وجود آن ها، اجراییه قابلیت صدور ندارد:

• قطعی شدن حکم: مهم ترین شرط برای صدور اجراییه، قطعی شدن حکمی است که قرار است اجرا شود. به موجب ماده ۱ قانون اجرای احکام مدنی، هیچ حکمی از احکام دادگاه ها به موقع اجرا گذارده نمی شود، مگر اینکه قطعی شده باشد یا قرار اجرای موقت آن در مواردی که قانون معین می کند، صادر شده باشد. حکم قطعی به حکمی گفته می شود که مهلت واخواهی، تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی آن سپری شده و یا تمامی این مراحل طی شده و رأی به قطعیت رسیده باشد.
• ابلاغ صحیح حکم: حکم باید به طور صحیح به محکوم علیه یا وکیل یا قائم مقام قانونی او ابلاغ شده باشد. ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی بر این امر تأکید دارد. ابلاغ صحیح تضمین کننده اطلاع محکوم علیه از حکم صادر شده و فرصت برای اجرای داوطلبانه آن است. در صورتی که محکوم علیه مجهول المکان باشد، طبق تبصره ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی مدنی، مفاد رأی از طریق آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار ابلاغ می شود و تاریخ انتشار آگهی، تاریخ ابلاغ رأی محسوب می گردد.
• معین و اجرایی بودن موضوع حکم: موضوع حکم باید کاملاً معین و مشخص باشد و قابلیت اجرا داشته باشد. ماده ۳ قانون اجرای احکام مدنی تصریح دارد که حکمی که موضوع آن معین نیست، قابل اجرا نمی باشد. علاوه بر این، حکم باید جنبه اجرایی داشته باشد، نه صرفاً اعلامی. طبق ماده ۴ قانون اجرای احکام مدنی، در مواردی که حکم دادگاه جنبه اعلامی دارد و مستلزم انجام عملی از طرف محکوم علیه نیست (مانند اعلام اصالت یا بطلان سند)، اجراییه صادر نمی شود.

شرایط شکلی درخواست صدور اجراییه

این شرایط مربوط به نحوه و شکل ارائه درخواست اجرای حکم است:

• درخواست کتبی: محکوم له یا نماینده قانونی (مانند وکیل) یا قائم مقام او باید کتباً تقاضای اجرای حکم را از دادگاه بنماید. این درخواست معمولاً از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می شود.
• مرجع صالح برای درخواست: صدور اجراییه با دادگاه نخستین است که رأی بدوی را صادر کرده است، حتی اگر رأی در مرحله تجدیدنظر یا فرجام به قطعیت رسیده باشد. این امر در ماده ۵ قانون اجرای احکام مدنی به وضوح بیان شده است.
• پیوست های لازم: لازم است رونوشت مصدق (کپی برابر اصل شده) دادنامه قطعی و سایر مدارک هویتی و نمایندگی (مانند وکالت نامه) به درخواست پیوست شود.

مطابق مواد قانونی، برای صدور اجراییه، قطعیت حکم و ابلاغ صحیح آن به محکوم علیه از اساسی ترین شرایط ماهوی است. همچنین درخواست کتبی محکوم له به دادگاه صادرکننده رأی بدوی، از الزامات شکلی است که باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت پذیرد.

مراحل گام به گام درخواست اجرای اجراییه از دادگاه

درخواست اجرای اجراییه یک فرآیند حقوقی است که نیاز به دقت و رعایت مراحل مشخصی دارد. برای اینکه این فرآیند با کمترین خطا و در سریع ترین زمان ممکن انجام شود، لازم است گام های زیر را به ترتیب دنبال کنید:

جمع آوری و آماده سازی مدارک

پیش از هر اقدامی، لازم است تمامی مدارک مورد نیاز را به دقت جمع آوری و آماده کنید. این مدارک شامل:

• رونوشت مصدق دادنامه قطعی: کپی برابر اصل شده رأی دادگاه که به قطعیت رسیده است. این مهم ترین مدرک است.
• اصل و کپی کارت ملی متقاضی (محکوم له): برای احراز هویت.
• کپی تمامی صفحات شناسنامه متقاضی: برای احراز هویت.
• وکالت نامه (در صورت وجود وکیل): وکالت نامه باید شامل تمامی اختیارات لازم برای پیگیری امور اجرایی باشد.
• مدارک مربوط به نشانی محکوم علیه: ارائه دقیق ترین نشانی از محکوم علیه برای ابلاغ اجراییه ضروری است.
• هرگونه مدرک اثبات سمت (مانند قیم نامه، گواهی انحصار وراثت) در صورتی که متقاضی، نماینده قانونی یا قائم مقام محکوم له باشد.
• تکمیل فرم درخواست صدور اجراییه: این فرم معمولاً در دفاتر خدمات قضایی موجود است و باید با دقت تکمیل شود.

تنظیم درخواست یا لایحه صدور اجراییه

یکی از مهم ترین بخش های این فرآیند، تنظیم صحیح متن درخواست یا لایحه صدور اجراییه است. این متن باید شامل اطلاعات کلیدی و دقیقی باشد:

• مخاطب: ریاست محترم شعبه دادگاه عمومی حقوقی صادرکننده رأی بدوی.
• مشخصات کامل طرفین: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کدملی و نشانی محکوم له (متقاضی) و محکوم علیه.
• مشخصات دادنامه قطعی: شماره کلاسه پرونده، شماره دادنامه، تاریخ صدور دادنامه، مرجع صادرکننده (شعبه دادگاه بدوی و تجدیدنظر در صورت لزوم).
• موضوع محکوم به: شرح دقیق آنچه محکوم علیه به آن محکوم شده است (مثلاً مطالبه وجه به مبلغ مشخص، تحویل مال معین، انجام تعهد خاص).
• دلایل و مستندات: اشاره به قطعی بودن حکم، ابلاغ آن و عدم اجرای طوعی حکم توسط محکوم علیه.
• خواسته: درخواست صدور و ابلاغ برگ اجراییه و شروع عملیات اجرایی.

توصیه می شود در نگارش این درخواست از ادبیات حقوقی صحیح استفاده شود. در بخش های بعدی، نمونه های کاربردی ارائه خواهد شد.

ثبت درخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

امروزه تمامی درخواست های قضایی، از جمله درخواست صدور اجراییه، باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شوند. این مرحله شامل:

• مراجعه به دفتر خدمات قضایی: با در دست داشتن تمامی مدارک آماده شده.
• ارائه اطلاعات: مشخصات شما، محکوم علیه و پرونده توسط متصدی در سیستم ثبت می شود. اطمینان حاصل کنید که تمامی اطلاعات، به ویژه مشخصات طرفین و شماره پرونده و دادنامه، به دقت و بدون اشتباه وارد می شوند.
• پیوست مدارک: تمامی مدارک جمع آوری شده (رونوشت دادنامه، کارت ملی، وکالت نامه و…) باید به صورت الکترونیکی اسکن و به درخواست پیوست شوند.
• پرداخت هزینه های دادرسی: هزینه مربوط به ثبت درخواست و صدور اجراییه در این مرحله پرداخت می شود.
• دریافت کد رهگیری: پس از ثبت موفقیت آمیز، یک کد رهگیری دریافت خواهید کرد که برای پیگیری های بعدی ضروری است.

اهمیت ثبت دقیق اطلاعات در سامانه ثنا نیز غیرقابل انکار است؛ چرا که تمامی ابلاغیه های بعدی از طریق این سامانه انجام خواهد شد.

فرآیند صدور و ابلاغ اجراییه توسط دادگاه

پس از ثبت درخواست در دفتر خدمات قضایی، پرونده به شعبه دادگاه صادرکننده رأی اولیه ارسال می شود. مراحل بعدی به شرح زیر است:

• بررسی درخواست توسط دادگاه: دادگاه درخواست را بررسی می کند تا از صحت مدارک و رعایت شرایط قانونی برای صدور اجراییه اطمینان حاصل کند.
• صدور برگ اجراییه: در صورت احراز شرایط، دادگاه دستور صدور برگ اجراییه را صادر می کند. طبق ماده ۶ قانون اجرای احکام مدنی، در اجراییه باید نام و نام خانوادگی و محل اقامت محکوم له و محکوم علیه، مشخصات حکم و موضوع آن و اینکه پرداخت حق اجرا بر عهده محکوم علیه است، نوشته شود و به امضاء رئیس دادگاه و مدیر دفتر رسیده و به مهر دادگاه ممهور گردد.
• تعداد برگ های اجراییه: بر اساس ماده ۷ قانون اجرای احکام مدنی، برگ های اجراییه به تعداد محکوم علیهم به علاوه دو نسخه صادر می شود.
• ابلاغ اجراییه به محکوم علیه: اجراییه طبق مقررات آیین دادرسی مدنی به محکوم علیه ابلاغ می شود. پس از ابلاغ، محکوم علیه ۱۰ روز مهلت دارد تا به طور داوطلبانه مفاد حکم را اجرا کند (اجرای طوعی). این مهلت در ماده ۸ و ۹ قانون اجرای احکام مدنی ذکر شده است.
• پیگیری وضعیت اجراییه: محکوم له می تواند از طریق سامانه های قضایی (مانند سامانه ثنا) وضعیت اجراییه خود را پیگیری کند.

نکات حیاتی و ملاحظات مهم در درخواست اجراییه

در فرآیند درخواست اجرای اجراییه، توجه به جزئیات می تواند تفاوت بزرگی در سرعت و نتیجه کار ایجاد کند. برخی نکات و هشدارهای مهم که باید به آن ها توجه کرد، عبارتند از:

• پرهیز از اشتباه در مشخصات طرفین یا ارجاعات پرونده: هرگونه مغایرت در نام، نام خانوادگی، کد ملی یا شماره پرونده و دادنامه، می تواند باعث تأخیر در روند اجرا یا حتی رد درخواست شود. پیش از ثبت، تمامی اطلاعات را چندین بار بازبینی کنید.
• توجه به نشانی دقیق محکوم علیه: ابلاغ صحیح اجراییه به نشانی معتبر محکوم علیه حیاتی است. در صورت مجهول المکان بودن، باید از راهکارهای قانونی (مانند ابلاغ از طریق آگهی در روزنامه) که در تبصره ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده، استفاده کرد. در صورت تغییر نشانی، محکوم علیه مکلف به اطلاع رسانی است و عدم آن موجب ابلاغ قانونی و انجام عملیات اجرایی خواهد شد.
• مدارک لازم برای اثبات سمت نماینده یا وکیل: اگر درخواست توسط وکیل یا نماینده قانونی (مانند ولی، قیم، مدیر شرکت) ارائه می شود، وکالت نامه یا مدرک اثبات سمت باید به طور کامل و با تمامی اختیارات مورد نیاز، ضمیمه شود.
• اهمیت پیوست کردن رونوشت مصدق دادنامه: صرف اشاره به شماره دادنامه کافی نیست. حتماً باید یک نسخه کپی برابر اصل شده (مصدق) از دادنامه قطعی ضمیمه درخواست شود.
• نکات مربوط به اجراییه های با موضوعات خاص: در صورتی که موضوع اجراییه غیرمالی باشد (مانند تحویل عین معین یا انجام فعل خاص)، شرح دقیق موضوع در درخواست و نحوه اجرای آن در مراحل بعدی اهمیت بیشتری پیدا می کند. این امر ممکن است مستلزم ارزیابی کارشناس یا نظارت قضایی بیشتری باشد.

دقت در این جزئیات، نه تنها سرعت اجرای حکم را افزایش می دهد، بلکه از بروز مشکلات حقوقی احتمالی در آینده نیز جلوگیری خواهد کرد.

نمونه های کاربردی درخواست اجرای اجراییه (با راهنمای تکمیل)

در این بخش، چندین نمونه درخواست اجرای اجراییه کاربردی برای سناریوهای مختلف ارائه می شود. این نمونه ها به گونه ای طراحی شده اند که با اندکی تغییر و تکمیل اطلاعات شخصی و پرونده، قابل استفاده باشند. توصیه می شود قبل از تکمیل، به دقت متن را مطالعه کرده و با وضعیت پرونده خود مطابقت دهید.

نمونه درخواست اجراییه برای مطالبه وجه (مانند مهریه، سفته، چک یا قرض)

این نمونه برای مواردی کاربرد دارد که حکم دادگاه مربوط به پرداخت مبلغ معینی از پول باشد. پر کردن جاهای خالی با اطلاعات دقیق پرونده ضروری است.

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

موضوع: درخواست صدور اجراییه نسبت به دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه صادرکننده (مثلاً: تجدیدنظر استان)]

احتراماً به استحضار می رساند:

اینجانب [نام و نام خانوادگی متقاضی (محکوم له)] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی]، محکوم له پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] می باشم که منجر به صدور دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ صدور دادنامه] با موضوع [موضوع محکوم به، مثلاً: مطالبه وجه چک/سفته/مهریه/قرض به مبلغ [مبلغ به عدد] ریال معادل [مبلغ به حروف] ریال] از سوی آن مرجع محترم/شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] گردیده است.

دادنامه مذکور در تاریخ [تاریخ ابلاغ] به محکوم علیه، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم علیه] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی]، ابلاغ شده است و با وجود سپری شدن مهلت قانونی، ایشان تاکنون از اجرای مفاد حکم خودداری نموده اند.

لذا، مستنداً به ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶، از محضر دادگاه محترم/دفتر خدمات قضایی محترم، تقاضای صدور و ابلاغ اجراییه و متعاقباً اجرای کامل مفاد دادنامه قطعی فوق الذکر مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی متقاضی (محکوم له)]
تاریخ: [تاریخ درخواست]
امضاء: [امضا]

نمونه درخواست اجراییه برای انجام تعهد (غیرمالی مانند تحویل مبیع یا فک رهن)

این نمونه برای مواردی مناسب است که موضوع حکم، انجام یک عمل یا تعهد غیرمالی باشد. دقت در شرح دقیق تعهد در این فرم اهمیت بالایی دارد.

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

موضوع: درخواست صدور اجراییه برای اجرای تعهد غیرمالی موضوع دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه]

احتراماً به استحضار می رساند:

اینجانب [نام و نام خانوادگی متقاضی (محکوم له)] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی]، محکوم له پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] می باشم که طی آن، دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ صدور دادنامه] از سوی آن مرجع محترم/شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه صادرکننده (مثلاً: تجدیدنظر استان)] صادر گردیده است.

به موجب دادنامه فوق الذکر، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم علیه] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی]، محکوم علیه پرونده، ملزم به انجام تعهد غیرمالی [شرح دقیق تعهد، مثلاً: تحویل یک دستگاه خودروی سواری مدل [مدل خودرو]، به شماره پلاک [شماره پلاک] و شماره شاسی [شماره شاسی]، یا: فک رهن از پلاک ثبتی [شماره پلاک ثبتی] واقع در [نشانی دقیق ملک]] شده اند.

با وجود ابلاغ دادنامه قطعی به محکوم علیه در تاریخ [تاریخ ابلاغ] و انقضای مهلت قانونی، ایشان تاکنون از اجرای این تعهد خودداری نموده اند.

لذا، مستنداً به ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی، از محضر دادگاه محترم/دفتر خدمات قضایی محترم، تقاضای صدور و ابلاغ اجراییه و متعاقباً اقدامات لازم برای اجرای کامل مفاد دادنامه قطعی مبنی بر انجام تعهد فوق الذکر را دارم.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی متقاضی (محکوم له)]
تاریخ: [تاریخ درخواست]
امضاء: [امضا]

نمونه لایحه درخواست صدور اجراییه (از طرف وکیل)

در صورتی که وکیل دادگستری پرونده را پیگیری می کند، لایحه درخواست صدور اجراییه با ادبیات حقوقی دقیق تر و با اشاره به سمت وکالت تنظیم می شود.

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

موضوع: لایحه درخواست صدور اجراییه

احتراماً به وکالت از موکل خویش، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی موکل (محکوم له)] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [کد ملی موکل]، به استحضار عالی می رساند:

بر اساس دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ صدور دادنامه] صادره از [نام دادگاه صادرکننده رأی، مثلاً: شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نوع دادگاه، مثلاً: تجدیدنظر استان]]، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم علیه] فرزند [نام پدر محکوم علیه] به شماره ملی [کد ملی محکوم علیه]، محکوم به [موضوع محکومیت، مثلاً: پرداخت مبلغ [مبلغ به عدد] ریال بابت [عنوان محکوم به، مثلاً: مهریه/اجرت المثل/مطالبه وجه سفته]] شده اند.

با عنایت به اینکه دادنامه مذکور در تاریخ [تاریخ ابلاغ] به محکوم علیه ابلاغ گردیده و مهلت قانونی جهت اجرای طوعی حکم سپری شده است، لیکن تاکنون از اجرای مفاد آن خودداری شده است؛

لذا، با استناد به ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی و به منظور احقاق حقوق موکل، از آن مرجع محترم، تقاضای صدور و ابلاغ برگ اجراییه و دستور اقدام مقتضی جهت اجرای کامل مفاد دادنامه قطعی فوق الذکر را دارم.

با تشکر و احترام فراوان
[نام و نام خانوادگی وکیل]
وکیل پایه یک دادگستری
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه]
تاریخ: [تاریخ لایحه]
امضاء: [امضا و مهر]

اعتراض و ابطال اجراییه: چه زمانی و چگونه؟

همانند هر فرآیند حقوقی دیگری، امکان اعتراض و درخواست ابطال اجراییه نیز در قانون پیش بینی شده است. این امر به منظور جلوگیری از تضییع حقوق و اصلاح اشتباهات احتمالی در روند صدور اجراییه است. شناخت زمان و نحوه اعتراض، برای محکوم علیه و هر ذینفع دیگری که از اجراییه متضرر می شود، اهمیت زیادی دارد.

موارد اعتراض به صدور اجراییه

اعتراض به صدور اجراییه در شرایط خاصی امکان پذیر است:

• اشتباه در صدور اجراییه: اگر در صدور اجراییه اشتباهی رخ داده باشد، دادگاه می تواند راساً یا به درخواست هر یک از طرفین، به اقتضای مورد، اجراییه را ابطال یا تصحیح نماید. این موضوع در ماده ۱۱ قانون اجرای احکام مدنی صراحتاً بیان شده است. اشتباه می تواند مربوط به مشخصات طرفین، مبلغ محکوم به، یا سایر جزئیات اجراییه باشد.
• نقض رأی اصلی: مهم ترین مورد اعتراض به اجراییه، زمانی است که رأیی که بر اساس آن اجراییه صادر شده، دچار نقض شده باشد. موارد نقض رأی در ماده ۳۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی برشمرده شده است، از جمله:
  • دادگاه صادرکننده رأی، صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به موضوع را نداشته باشد.
  • رأی صادره خلاف موازین شرعی و مقررات قانونی شناخته شود.
  • اصول دادرسی و قواعد آمره و حقوق اصحاب دعوا به گونه ای رعایت نشده باشد که رأی را از اعتبار قانونی بیندازد.
  • آرای مغایر با یکدیگر بدون سبب قانونی در یک موضوع و بین همان اصحاب دعوا صادر شده باشد.
  • تحقیقات انجام شده ناقص بوده و یا به دلایل و مدافعات طرفین توجه نشده باشد.

نحوه طرح اعتراض و ابطال اجراییه

نحوه اعتراض و مرجع رسیدگی به شرح زیر است:

• مرجع رسیدگی: مرجع رسیدگی به اعتراض نسبت به اجراییه، دادگاهی است که اجراییه را صادر کرده است (دادگاه نخستین). در مواردی که اعتراض به نقض رأی اصلی باشد، این موضوع در مراحل بالاتر (مثلاً دیوان عالی کشور) مورد رسیدگی قرار می گیرد.
• طرح اعتراض: فرد معترض (معمولاً محکوم علیه) باید با تقدیم یک دادخواست یا لایحه، دلایل و مستندات اعتراض خود را به دادگاه ارائه دهد. این درخواست نیز از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می شود.
• بررسی و تصمیم گیری: دادگاه پس از بررسی دلایل اعتراض، در صورت احراز اشتباه یا نقض، می تواند دستور ابطال یا تصحیح اجراییه را صادر کند. در صورت ابطال اجراییه، تمامی عملیات اجرایی متوقف و اموال توقیف شده مسترد می شود.

اجراییه ثبتی: تفاوت ها، نحوه درخواست و ابطال آن

علاوه بر اجراییه های قضایی که بر اساس احکام دادگاه ها صادر می شوند، نوع دیگری از اجراییه نیز وجود دارد که به آن «اجراییه ثبتی» می گویند. این اجراییه ها بر پایه اسناد رسمی لازم الاجرا صادر می شوند و فرآیند متفاوتی دارند.

مفهوم و مراجع صدور اجراییه ثبتی

اجراییه ثبتی، برگه ای است که برای اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا (مانند سند ازدواج، سند رهنی، قراردادهای مالی محضری) از طریق ادارات ثبت اسناد و املاک یا دفاتر اسناد رسمی صادر می شود. این نوع اجراییه، نیازی به صدور حکم قطعی از دادگاه ندارد، زیرا سند رسمی به خودی خود دارای اعتبار اجرایی است. مهم ترین اسنادی که قابلیت صدور اجراییه ثبتی را دارند عبارتند از:

• سند ازدواج (برای مطالبه مهریه، نفقه و سایر حقوق مالی زن).
• اسناد رهنی و معاملات با حق استرداد (برای وصول مطالبات بانک ها و مؤسسات اعتباری).
• چک های برگشتی (که طبق قانون، در حکم سند لازم الاجرا هستند و می توان از طریق اجرای ثبت نیز اقدام کرد).
• سایر اسناد رسمی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده اند و حاوی تعهدات مالی یا غیرمالی هستند.

مراجع صدور اجراییه ثبتی شامل اداره ثبت اسناد و املاک (برای املاک و اسناد رسمی ثبت شده) و دفاتر اسناد رسمی (برای اسناد تنظیمی در همان دفتر) هستند.

مراحل درخواست و ابطال اجراییه ثبتی

نحوه درخواست اجراییه ثبتی:

برای درخواست اجراییه ثبتی، متقاضی (متعهدله) باید با در دست داشتن اصل سند رسمی لازم الاجرا و مدارک هویتی خود، به اداره ثبت اسناد و املاک مربوطه یا دفتر اسناد رسمی صادرکننده سند مراجعه کند. در آنجا، فرم های مربوطه تکمیل و درخواست صدور اجراییه ثبت می شود. پس از بررسی و احراز شرایط، اجراییه صادر و برای ابلاغ به متعهد (محکوم علیه) ارسال می گردد. متعهد نیز پس از ابلاغ اجراییه، مهلت قانونی برای اجرای مفاد آن را دارد.

نحوه ابطال اجراییه ثبتی:

اگر فردی دستور اجرای اسناد رسمی را مخالف با مفاد سند یا مخالف قانون بداند یا از جهت دیگری به دستور اجرای سند رسمی شکایت داشته باشد، می تواند به دادگاه صالح مراجعه کرده و اقامه دعوی نماید. این موضوع در ماده ۱ قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر اسناد رسمی پیش بینی شده است. نحوه ابطال به شرح زیر است:

• طرح شکایت در دادگاه: متقاضی باید با ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، خواسته خود مبنی بر ابطال اجراییه ثبتی را مطرح کند.
• مرجع رسیدگی: طبق ماده ۲ همان قانون، مرجع رسیدگی به دعاوی ناشی از دستور اجرای اسناد رسمی، در صلاحیت دادگاه محلی است که در حوزه آن دستور اجرا صادر شده بود. رسیدگی به این دعوا تابع مقررات دادرسی اختصاری و خارج از نوبت خواهد بود.
• قرار توقیف عملیات اجرایی: در ماده ۵ قانون فوق ذکر شده است که اگر دادگاه، دلایل شکایت را قوی بداند یا در اجرای سند رسمی ضرر جبران ناپذیری متوجه مدعی شود، به درخواست مدعی و پس از اخذ تأمین مناسب، قرار توقیف عملیات اجرایی را صادر می کند. این قرار به منظور جلوگیری از بروز خسارات بیشتر تا زمان رسیدگی نهایی به پرونده است.

سوالات متداول (FAQ) در مورد اجراییه

در ادامه به برخی از پرتکرارترین سوالات در خصوص اجراییه و فرآیندهای مرتبط با آن پاسخ می دهیم تا ابهامات احتمالی برطرف شود.

هزینه درخواست و صدور اجراییه چقدر است؟

هزینه های مربوط به درخواست و صدور اجراییه شامل هزینه دادرسی و تعرفه های دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است که به صورت سالیانه توسط قوه قضائیه تعیین و ابلاغ می شود. این هزینه ها معمولاً شامل مبلغ ثابتی برای ثبت درخواست و درصدی از مبلغ محکوم به (در دعاوی مالی) برای حق اجرای حکم است. پرداخت این هزینه ها در ابتدا بر عهده محکوم له است، اما در نهایت حق اجرا و هزینه های دادرسی از محکوم علیه مطالبه و اخذ می شود.

مدت زمان تقریبی صدور و اجرای اجراییه چقدر است؟

مدت زمان صدور و اجرای اجراییه به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله: حجم کاری شعبه دادگاه، دقت در تکمیل مدارک، نشانی دقیق محکوم علیه، همکاری محکوم علیه و نوع و میزان اموال او. صدور اجراییه از زمان ثبت درخواست تا ابلاغ آن ممکن است از چند روز تا چند هفته به طول بینجامد. پس از ابلاغ، محکوم علیه ۱۰ روز مهلت برای اجرای داوطلبانه دارد. فرآیند اجرای حکم بسته به پیچیدگی پرونده و توانایی شناسایی اموال محکوم علیه، می تواند از چند ماه تا حتی چند سال متغیر باشد.

اگر محکوم علیه مالی برای اجرا نداشته باشد چه باید کرد؟

در صورتی که پس از صدور اجراییه و پیگیری های لازم، مالی از محکوم علیه برای اجرای حکم شناسایی نشود، محکوم له می تواند با استناد به قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (ماده ۲ این قانون)، درخواست شناسایی اموال محکوم علیه را از مرجع اجرا کننده رأی بنماید. در صورت عدم شناسایی مال یا کافی نبودن آن، محکوم له می تواند درخواست اعمال ماده ۳ این قانون (حبس محکوم علیه) را ارائه دهد، مگر اینکه محکوم علیه بتواند اعسار خود را ثابت کند یا دارای مستثنیات دین باشد.

آیا برای احکام کیفری هم اجراییه صادر می شود؟

بله، اما با تفاوت هایی. در احکام کیفری، اجراییه معمولاً برای بخش جزای نقدی یا رد مال (دیه و ضرر و زیان ناشی از جرم) صادر می شود. برای مجازات های حبس و شلاق و… خود حکم به منزله دستور اجراست و توسط اجرای احکام کیفری انجام می شود و مفهوم اجراییه حقوقی به معنای برگه جداگانه صادره کمتر است. البته بخش حقوقی احکام کیفری (مانند دیه و ارش) دقیقاً تابع قوانین اجرای احکام مدنی است و نیازمند اجراییه می باشد.

آیا بدون وکیل هم می توان درخواست اجراییه داد؟

بله، هر شخصی که ذینفع باشد و محکوم له پرونده شناخته شود، می تواند شخصاً و بدون وکیل، درخواست صدور اجراییه را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت نماید. اما با توجه به پیچیدگی های حقوقی و فنی این فرآیند و لزوم رعایت دقیق تشریفات قانونی، مشاوره یا استخدام وکیل متخصص می تواند به سرعت و صحت انجام کار کمک شایانی کند و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری نماید.

مهلت درخواست اجراییه چقدر است؟

در قانون، مهلت مشخصی برای درخواست صدور اجراییه از سوی محکوم له پس از قطعی شدن حکم تعیین نشده است. این بدان معناست که محکوم له می تواند هر زمانی پس از قطعی شدن حکم، درخواست اجراییه را تقدیم کند. با این حال، تعلل بیش از حد در این خصوص توصیه نمی شود، زیرا ممکن است در شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه مشکلاتی ایجاد شود یا محکوم علیه اقدام به انتقال اموال خود نماید. در مورد اسناد رسمی نیز محدودیت زمانی خاصی برای درخواست اجراییه ثبتی وجود ندارد.

نتیجه گیری

در این مقاله به طور جامع و گام به گام به بررسی نمونه درخواست اجرای اجراییه، شرایط قانونی، مراحل عملی و نکات حیاتی مربوط به آن پرداختیم. همانطور که مشخص شد، مرحله اجرای حکم، نقطه پایانی و کلیدی در فرآیند احقاق حق است و بدون اقدام صحیح و به موقع برای صدور و اجرای اجراییه، حتی معتبرترین احکام قضایی نیز ممکن است بی نتیجه بمانند.

اطلاعات دقیق، رعایت تشریفات قانونی، و ثبت صحیح و کامل درخواست، از مهمترین عواملی هستند که می توانند به تسریع در احقاق حق و وصول محکوم به کمک کنند. فراموش نکنید که هر پرونده دارای جزئیات خاص خود است و در موارد پیچیده یا ابهامات حقوقی، مشورت با وکیل متخصص یا کارشناس حقوقی می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد. با استفاده از نمونه های ارائه شده و رعایت نکات ذکر شده، می توانید با اطمینان بیشتری فرآیند درخواست اجراییه را پیگیری نمایید و گامی مؤثر در جهت اجرای عدالت بردارید.