دادخواست گواهی عدم امکان سازش

طلاق، یکی از دشوارترین تصمیمات زندگی است که فرآیند قانونی خاص خود را دارد. در این میان، دادخواست گواهی عدم امکان سازش نقش محوری ایفا می کند؛ سندی حقوقی که تایید می کند زن و شوهر قادر به ادامه زندگی مشترک نیستند و راه را برای ثبت رسمی طلاق هموار می سازد. این گواهی در مواردی چون طلاق توافقی یا به درخواست مرد صادر شده و با حکم طلاق تفاوت های اساسی دارد که آشنایی با آن ها برای هر فرد درگیر در این فرآیند حیاتی است.

برای افرادی که در مسیر جدایی قرار گرفته اند، درک دقیق مفاهیم حقوقی، مراحل قانونی و پیامدهای هر گام اهمیت فراوانی دارد. فرآیند طلاق و اخذ گواهی عدم امکان سازش، پیچیدگی های بسیاری دارد که عدم آگاهی از آن ها می تواند به تضییع حقوق یکی از طرفین منجر شود. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و دقیق، تلاش می کند تا تمامی ابعاد دادخواست گواهی عدم امکان سازش را از تعریف و موارد صدور تا نحوه تنظیم دادخواست، مراحل قانونی، حقوق مالی و غیرمالی مربوطه، مدت اعتبار و تفاوت های کلیدی آن با حکم طلاق، به زبانی روشن و قابل فهم شرح دهد تا خوانندگان بتوانند با آگاهی کامل در این مسیر گام بردارند.

گواهی عدم امکان سازش چیست؟ تعریف و جایگاه حقوقی آن

گواهی عدم امکان سازش، همان طور که از نام آن پیداست، گواهی است که دادگاه خانواده پس از بررسی و اطمینان از عدم امکان ادامه زندگی مشترک و سازش میان زوجین صادر می کند. این گواهی در واقع تاییدیه دادگاه بر پایان رابطه زناشویی است و به طرفین اجازه می دهد تا برای ثبت رسمی طلاق به یکی از دفاتر رسمی طلاق مراجعه کنند. ماهیت این گواهی با حکم طلاق متفاوت است؛ در گواهی عدم امکان سازش، دادگاه صرفاً توافق یا تصمیم یکی از زوجین (معمولاً مرد یا هر دو در طلاق توافقی) برای طلاق را تأیید می کند و وارد ماهیت دعوا به معنای احراز عسر و حرج یا تخلف از شروط ضمن عقد نمی شود، بلکه صرفاً پس از طی تشریفات قانونی، عدم سازش را گواهی می دهد.

مرجع صدور این گواهی، دادگاه خانواده است که پس از ثبت دادخواست و طی مراحل مشاوره، به پرونده رسیدگی می کند. اهمیت این گواهی در آن است که بدون آن، ثبت طلاق در دفاتر رسمی امکان پذیر نیست و به نوعی مهر تأیید دادگستری بر فرآیند جدایی زوجین به شمار می رود. هدف اصلی قانون گذار از وضع این گواهی، تلاش برای حفظ بنیان خانواده از طریق ارجاع به مشاوره و در صورت عدم موفقیت، مدیریت فرآیند جدایی به شیوه ای عادلانه و قانون مند بوده است.

در چه مواردی گواهی عدم امکان سازش صادر می شود؟

صدور گواهی عدم امکان سازش تنها در موارد مشخصی از درخواست طلاق صورت می گیرد که در قانون حمایت خانواده به آن ها اشاره شده است. درک این موارد به زوجین کمک می کند تا مسیر حقوقی صحیح را برای جدایی انتخاب کنند. این گواهی در سه حالت اصلی صادر می شود:

طلاق توافقی: گواهی عدم امکان سازش با رضایت طرفین

شایع ترین مورد صدور گواهی عدم امکان سازش، در طلاق توافقی است. در این نوع طلاق، زن و مرد بر سر تمامی جزئیات مربوط به جدایی خود به توافق کامل رسیده اند. این توافق شامل حقوق مالی (مانند مهریه، نفقه، اجرت المثل، نصف دارایی) و حقوق غیرمالی (مانند حضانت فرزندان، ملاقات فرزندان و جهیزیه) می شود. دادگاه در این شرایط، صرفاً توافقات حاصله را بررسی و پس از اطمینان از رعایت مصلحت فرزندان (در صورت وجود)، گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند. حضور در جلسات مشاوره خانواده در مراکز بهزیستی، پیش شرط الزامی برای ثبت دادخواست طلاق توافقی و اخذ گواهی عدم امکان سازش است.

طلاق به درخواست زوج (مرد): حق قانونی مرد و الزامات آن

مطابق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در قانون، هر زمان که بخواهد همسر خود را طلاق دهد. در این حالت نیز گواهی عدم امکان سازش صادر می شود. اما این حق مطلق نیست و مرد مکلف است تمامی حقوق مالی زوجه، شامل مهریه، نفقه ایام عده، اجرت المثل و هر حق مالی دیگری که به زن تعلق می گیرد را پرداخت کند. در صورت عدم توانایی در پرداخت یکجای این حقوق، مرد می تواند تقاضای اعسار (ناتوانی مالی) و تقسیط بدهی خود را به دادگاه ارائه کند. دادگاه پس از بررسی و تأیید پرداخت یا تعیین تکلیف حقوق مالی زوجه، گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند تا مرد بتواند اقدام به ثبت طلاق نماید.

طلاق به درخواست زوجه با حق وکالت: استفاده از شروط ضمن عقد

زنان در ایران به طور مستقیم حق طلاق ندارند، مگر در موارد خاصی مانند عسر و حرج یا اثبات تخلف از شروط ضمن عقد. اما زن می تواند از طریق وکالت در طلاق که در سند ازدواج یا به صورت مستقل به او داده شده است، اقدام به جدایی کند. این وکالت معمولاً به صورت بلاعزل اعطا می شود و به زن این امکان را می دهد که به وکالت از مرد، خود را مطلقه کند. در این شرایط نیز دادگاه پس از احراز شرایط و بررسی مستندات، گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند. این وکالت می تواند مطلق (بدون قید و شرط) یا مقید به شروط خاصی باشد، مانند وقوع برخی اتفاقات یا عدم تفاهم که در این صورت زن باید وقوع آن شروط را اثبات کند.

مراحل کامل دریافت گواهی عدم امکان سازش: گام به گام تا ثبت طلاق

فرآیند دریافت گواهی عدم امکان سازش، مراحل قانونی مشخصی دارد که طی کردن آن ها برای نهایی شدن طلاق ضروری است. این مراحل شامل اقدامات اولیه، مشاوره های اجباری و رسیدگی قضایی است:

ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

اولین گام برای آغاز فرآیند طلاق و دریافت گواهی عدم امکان سازش، ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. زوجین یا وکیل آن ها باید با در دست داشتن مدارک شناسایی (اصل و کپی شناسنامه، کارت ملی)، سند ازدواج (عقدنامه) و در صورت وجود، توافقنامه طلاق (برای طلاق توافقی) و وکالت نامه در طلاق، به این دفاتر مراجعه کنند. در این مرحله، فرم های مربوط به دادخواست باید با دقت تکمیل و خواسته اصلی تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش قید شود. پرداخت هزینه های دادرسی نیز در همین مرحله انجام می گیرد.

مراجعه به سامانه تصمیم و مراکز مشاوره بهزیستی

پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی، زوجین مکلف اند به سامانه تصمیم (سامانه تعیین اوقات مشاوره طلاق) مراجعه و برای شرکت در جلسات مشاوره خانواده نوبت دریافت کنند. هدف از این جلسات، که در مراکز مشاوره بهزیستی برگزار می شود، تلاش برای صلح و سازش و منصرف کردن زوجین از طلاق است. مشاوران متخصص سعی می کنند اختلافات را ریشه یابی و راهکارهایی برای ادامه زندگی ارائه دهند. در صورتی که پس از چندین جلسه، امکان سازش فراهم نشود، مرکز مشاوره گواهی عدم انصراف از طلاق یا عدم امکان سازش را صادر می کند که ارائه آن به دادگاه الزامی است. بدون این گواهی، دادگاه به درخواست طلاق رسیدگی نخواهد کرد. البته در برخی شرایط خاص، مانند غیبت طولانی یکی از زوجین یا اعتیاد شدید، ممکن است از ارجاع به مشاوره معافیت هایی در نظر گرفته شود.

فرآیند رسیدگی در دادگاه خانواده و نقش داوری

پس از ارائه گواهی عدم انصراف از طلاق به دادگاه، پرونده به شعبه مربوطه ارجاع شده و وقت رسیدگی تعیین می شود. در جلسه دادگاه، قاضی به بررسی دقیق توافقات زوجین (در طلاق توافقی) یا دلایل درخواست طلاق (در طلاق از طرف مرد یا زن با وکالت) می پردازد. در برخی موارد، به ویژه در طلاق از جانب مرد، دادگاه ممکن است زوجین را به داوری ارجاع دهد. داوران که معمولاً از بستگان طرفین انتخاب می شوند، تلاش می کنند تا راهی برای سازش بیابند. در صورت عدم موفقیت داوران در ایجاد صلح و سازش، نظر خود را به دادگاه اعلام می کنند و قاضی بر اساس محتویات پرونده و اظهارات طرفین، تصمیم نهایی را اتخاذ می نماید.

صدور گواهی عدم امکان سازش توسط دادگاه

چنانچه دادگاه پس از طی تمامی مراحل و بررسی شواهد و مدارک، به این نتیجه برسد که امکان ادامه زندگی مشترک برای زوجین وجود ندارد و تمامی حقوق و تکالیف قانونی تعیین تکلیف شده است، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می کند. این گواهی سندی رسمی است که در آن، تمامی توافقات صورت گرفته یا تصمیمات دادگاه در خصوص حقوق مالی و غیرمالی (مهریه، نفقه، حضانت، اجرت المثل و…) قید می شود. این گواهی به عنوان مجوز نهایی برای مراجعه به دفترخانه و ثبت رسمی طلاق به شمار می رود. تمامی جزئیات مربوط به حقوق مالی، حضانت و ملاقات فرزندان در این گواهی به دقت درج خواهد شد.

جزئیات کلیدی در تنظیم دادخواست گواهی عدم امکان سازش

تنظیم صحیح دادخواست گواهی عدم امکان سازش از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هرگونه اشتباه یا نقص در آن می تواند روند پرونده را طولانی تر کند. دقت در نگارش و ارائه مدارک کامل، به تسریع فرآیند کمک شایانی می کند:

مشخصات خواهان و خوانده

در ابتدای دادخواست، باید مشخصات کامل و دقیق خواهان (فرد درخواست کننده طلاق) و خوانده (طرف مقابل) درج شود. این مشخصات شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، کد ملی و نشانی دقیق محل سکونت است. در صورتی که وکیل برای هر یک از طرفین پرونده را پیگیری می کند، اطلاعات مربوط به وکیل نیز باید به طور کامل ذکر شود. صحت این اطلاعات برای ابلاغ اوراق قضایی و پیشبرد پرونده حیاتی است و هرگونه اشتباه در آن، می تواند منجر به تأخیر در روند رسیدگی شود.

خواسته دادخواست: عبارت صحیح حقوقی

قسمت خواسته در دادخواست، یکی از مهم ترین بخش ها است که باید با دقت و استفاده از عبارت حقوقی صحیح تکمیل شود. برای دادخواست گواهی عدم امکان سازش، عبارت دقیق حقوقی مورد استفاده تقاضای رسیدگی و صدور گواهی عدم امکان سازش است. در طلاق توافقی، ممکن است عبارت تقاضای رسیدگی و صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای طلاق توافقی نیز به کار رود. انتخاب صحیح این عبارت، مسیر قانونی پرونده را مشخص می کند و از بروز اشتباه در روند دادرسی جلوگیری می نماید.

دلایل و منضمات دادخواست

در این بخش، باید تمامی دلایل درخواست طلاق و مدارک لازم برای اثبات آن به صورت فهرست وار ذکر و ضمیمه دادخواست شود. مدارک اصلی و الزامی عبارتند از:

• اصل و کپی مصدق عقدنامه (سند ازدواج)
• اصل و کپی مصدق شناسنامه خواهان و خوانده
• اصل و کپی مصدق کارت ملی خواهان و خوانده
• گواهی عدم انصراف از طلاق صادر شده توسط مرکز مشاوره بهزیستی (پس از گذراندن جلسات مشاوره)
• در طلاق توافقی: توافقنامه کتبی زوجین در خصوص کلیه امور مالی و غیرمالی
• در صورت وجود: وکالتنامه طلاق (در طلاق به درخواست زوجه با وکالت)
• در صورت وجود: استشهادیه یا هر مدرک دیگری که دلایل عدم سازش را اثبات کند.

ارائه مدارک کامل و منظم، به قاضی در بررسی سریع تر و دقیق تر پرونده کمک می کند و از ارجاع پرونده برای رفع نقص جلوگیری می نماید.

نگارش شرح ماوقع و دلایل عدم سازش

در قسمت شرح دادخواست، خواهان باید به صورت مختصر، دقیق و مستند به دلایل قانونی، شرح دهد که چرا امکان ادامه زندگی مشترک وجود ندارد و درخواست طلاق را مطرح کرده است. این بخش باید بدون حاشیه پردازی و با تأکید بر جنبه های حقوقی و وقایع مرتبط با عدم سازش تنظیم شود. برای مثال، در طلاق توافقی، می توان به عدم تفاهم و سردی روابط اشاره کرد؛ در طلاق از طرف مرد، صرف اراده مرد کفایت می کند اما ذکر دلایل می تواند به قاضی در درک بهتر شرایط کمک کند. از ذکر جزئیات غیرضروری و احساسی باید پرهیز شود و تنها به مواردی که به تصمیم دادگاه مرتبط هستند، اشاره گردد. در این قسمت می توان به تاریخ و چگونگی ازدواج، مدت زندگی مشترک و مهم ترین دلایلی که منجر به درخواست گواهی عدم امکان سازش شده، اشاره کرد.

«دادگاه در رسیدگی به دادخواست گواهی عدم امکان سازش، بیش از هر چیز به احراز قطعی بودن اراده زوجین (در طلاق توافقی) یا اراده زوج و تعیین تکلیف تمامی حقوق زوجه (در طلاق از طرف مرد) توجه دارد. بنابراین، ارائه مستندات شفاف و دقیق، نقش حیاتی در تسریع روند دادرسی ایفا می کند.»

نمونه کاربردی دادخواست گواهی عدم امکان سازش

یک الگوی کلی برای دادخواست گواهی عدم امکان سازش می تواند به این صورت باشد. لازم به ذکر است که این الگو باید بر اساس شرایط خاص هر پرونده و با مشاوره وکیل متخصص تکمیل و تنظیم شود:

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان/مجتمع قضایی]

خواهان: [نام و نام خانوادگی] فرزند: [نام پدر] کد ملی: [شماره کد ملی] تاریخ تولد: [تاریخ تولد] شغل: [شغل] نشانی: [آدرس دقیق]
خوانده: [نام و نام خانوادگی] فرزند: [نام پدر] کد ملی: [شماره کد ملی] تاریخ تولد: [تاریخ تولد] شغل: [شغل] نشانی: [آدرس دقیق]
(در صورت وجود وکیل، مشخصات وکیل نیز درج شود.)

خواسته:
تقاضای رسیدگی و صدور گواهی عدم امکان سازش (برای طلاق [توافقی / به درخواست زوج / به درخواست زوجه با وکالت در طلاق]).

دلایل و منضمات دادخواست:
1.  کپی مصدق عقدنامه (سند ازدواج) به شماره [شماره] مورخ [تاریخ].
2.  کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده.
3.  گواهی عدم انصراف از طلاق صادر شده از مرکز مشاوره بهزیستی [نام مرکز] به شماره [شماره] مورخ [تاریخ].
4.  (در طلاق توافقی) کپی مصدق توافقنامه کتبی زوجین به شماره [شماره] مورخ [تاریخ] در خصوص کلیه حقوق مالی و غیرمالی.
5.  (در طلاق به درخواست زوجه با وکالت) کپی مصدق وکالتنامه بلاعزل طلاق به شماره [شماره] مورخ [تاریخ].
6.  (سایر مدارک مرتبط، مانند استشهادیه، گزارش کارشناسی و...).

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار عالی می رساند:
1.  اینجانب [نام خواهان] و خانم/آقای [نام خوانده] به موجب عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم که حاصل این ازدواج [تعداد] فرزند [پسر/دختر] به نام های [نام فرزندان و تاریخ تولد] می باشد.
2.  پس از گذشت [تعداد] سال زندگی مشترک، به دلیل [ذکر دلایل اصلی و حقوقی عدم سازش، مثلاً: اختلافات شدید و ریشه ای اخلاقی و رفتاری که ادامه زندگی را غیرممکن ساخته است یا عدم تفاهم و سردی روابط عاطفی علی رغم تلاش های فراوان].
3.  علی رغم مراجعه به مشاور و تلاش برای حل اختلافات، امکان سازش و ادامه زندگی مشترک میسر نگردید که گواهی عدم انصراف از طلاق به پیوست تقدیم می گردد.
4.  [در طلاق توافقی]: زوجین بر سر تمامی مسائل مربوط به طلاق شامل مهریه، نفقه، حضانت و ملاقات فرزندان، اجرت المثل، جهیزیه و... به توافق کامل رسیده اند که متن توافقنامه کتبی به پیوست تقدیم می گردد.
5.  [در طلاق به درخواست زوج]: اینجانب به استناد ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی حق طلاق را دارم و تمامی حقوق شرعی و قانونی زوجه (مهریه، نفقه ایام عده، اجرت المثل و...) را [پرداخت نموده ام / به موجب دادخواست اعسار تقاضای تقسیط آن را دارم / در دفترخانه به حساب دادگستری واریز خواهم کرد].
6.  [در طلاق به درخواست زوجه با وکالت]: اینجانب به استناد وکالت بلاعزل در طلاق به شماره [شماره وکالتنامه] مورخ [تاریخ] که از همسر خود دارم، متقاضی طلاق هستم و [ذکر توافقات حاصله یا نحوه تعیین تکلیف حقوق].
7.  لذا با عنایت به مراتب فوق و عدم امکان ادامه زندگی مشترک، از محضر محترم دادگاه تقاضای رسیدگی و صدور گواهی عدم امکان سازش مورد استدعاست.

با احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل وی]
[امضاء]

این نمونه به عنوان یک چارچوب کلی ارائه شده و برای هر نوع طلاق، نیاز به جزئیات و تفاوت های خاص خود دارد. به عنوان مثال، در طلاق از طرف مرد، تأکید بر پرداخت یا تعیین تکلیف حقوق مالی زوجه بیشتر است، در حالی که در طلاق توافقی، برجسته سازی توافقات زوجین اهمیت بیشتری دارد.

مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش و اقدامات پس از صدور

پس از صدور گواهی عدم امکان سازش توسط دادگاه، این گواهی دارای یک مدت اعتبار مشخص است و بی توجهی به آن می تواند منجر به ابطال گواهی و لزوم شروع مجدد فرآیند طلاق شود. آشنایی با این مهلت و وظایف پس از صدور گواهی، بسیار مهم است.

مدت زمان اعتبار گواهی عدم امکان سازش، سه ماه از تاریخ ابلاغ آن به زوجین است. این نکته بسیار حائز اهمیت است که مبدأ محاسبه این سه ماه، تاریخ ابلاغ گواهی (یعنی زمانی که گواهی به صورت رسمی به اطلاع طرفین می رسد) است، نه تاریخ صدور آن توسط دادگاه. در طول این سه ماه، یکی از زوجین یا هر دو (بسته به نوع طلاق)، باید با مراجعه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق، اقدام به جاری کردن صیغه طلاق و ثبت آن نمایند.

مسئولیت ارائه گواهی عدم امکان سازش به دفترخانه ثبت طلاق، بر عهده ذینفع یا درخواست کننده گواهی است. به این معنا که اگر گواهی به درخواست مرد صادر شده باشد، او موظف است در این مهلت سه ماهه گواهی را به دفترخانه ارائه دهد. در طلاق توافقی، هر یک از زوجین می توانند برای ارائه گواهی و ثبت طلاق اقدام کنند. در صورت عدم مراجعه و ثبت طلاق در مدت مقرر، گواهی عدم امکان سازش اعتبار خود را از دست داده و باطل می شود. در چنین شرایطی، اگر زوجین همچنان قصد طلاق داشته باشند، باید تمامی مراحل قانونی را از ابتدا آغاز کرده و مجدداً دادخواست گواهی عدم امکان سازش را ثبت نمایند.

ابلاغ گواهی به صورت رسمی و از طریق سامانه های قضایی انجام می گیرد. بنابراین، آگاهی از تاریخ دقیق ابلاغ برای محاسبه مهلت سه ماهه ضروری است. تأخیر در ثبت طلاق نه تنها باعث باطل شدن گواهی می شود، بلکه می تواند هزینه های زمانی و مالی بیشتری را به زوجین تحمیل کند.

تعیین تکلیف حقوق مالی و غیرمالی در گواهی عدم امکان سازش

یکی از مهم ترین بخش های گواهی عدم امکان سازش، تعیین تکلیف تمامی حقوق مالی و غیرمالی زوجین است. این حقوق باید به صورت صریح و روشن در گواهی قید شوند تا از بروز اختلافات آتی جلوگیری شود. دادگاه در این زمینه، بسته به نوع طلاق (توافقی، به درخواست مرد یا زن با وکالت) تصمیم گیری یا توافقات را تأیید می کند.

مهریه: پرداخت، اعسار یا بذل

مهریه، یکی از اصلی ترین حقوق مالی زوجه است. در طلاق به درخواست مرد، دادگاه مرد را مکلف به پرداخت کامل مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) می کند. ثبت طلاق در این حالت، منوط به پرداخت مهریه است، مگر اینکه زن رضایت به ثبت طلاق بدون دریافت مهریه دهد یا مرد دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) ارائه کرده و مهریه به صورت اقساطی تعیین تکلیف شود. در طلاق توافقی، تکلیف مهریه به توافق زوجین بستگی دارد؛ زن می تواند تمام مهریه خود را مطالبه کند، بخشی از آن را ببخشد (بذل مهریه) یا تمامی آن را در ازای طلاق بذل نماید. این توافق باید به روشنی در گواهی عدم امکان سازش درج شود.

نفقه: گذشته و ایام عده

نفقه، شامل هزینه های زندگی زن است. نفقه ایام گذشته (در صورت عدم پرداخت توسط مرد) و نفقه ایام عده (مدت زمانی که زن پس از طلاق حق ازدواج ندارد) نیز باید در گواهی عدم امکان سازش مشخص شود. تعیین تکلیف نفقه ایام عده برای زنان غیر یائسه و غیر باردار که دارای عده طلاق رجعی هستند، اهمیت ویژه ای دارد.

حضانت و ملاقات فرزندان: مصلحت طفل در اولویت

در صورت وجود فرزند مشترک، تعیین تکلیف حضانت (نگهداری و تربیت) و ملاقات فرزندان از مهم ترین بخش های گواهی عدم امکان سازش است. دادگاه در این زمینه، همواره مصلحت طفل را در اولویت قرار می دهد و بر اساس آن تصمیم گیری می کند. زوجین می توانند در طلاق توافقی بر سر حضانت و نحوه ملاقات به توافق برسند، اما این توافق نیز باید مورد تأیید دادگاه قرار گیرد. جزئیات زمان و مکان ملاقات، همچنین مسئولیت تأمین هزینه های نگهداری فرزندان، باید به دقت در گواهی مشخص شود.

اجرت المثل ایام زوجیت و نصف دارایی (نحله)

اجرت المثل ایام زوجیت، مبلغی است که بابت زحماتی که زن در طول زندگی مشترک انجام داده و شرعاً بر عهده او نبوده، به او تعلق می گیرد. این حق در صورتی به زن تعلق می گیرد که طلاق به درخواست مرد نباشد یا زن ناشزه نباشد. نصف دارایی نیز از جمله شروط ضمن عقد ازدواج است که در صورت درج در عقدنامه و طلاق به درخواست مرد، مرد مکلف به انتقال تا نصف اموال کسب شده در دوران زناشویی به زن است. تعیین تکلیف این حقوق نیز باید به روشنی در گواهی عدم امکان سازش درج شود.

جهیزیه و سایر شروط ضمن عقد

جهیزیه (اثاثیه ای که زن به منزل مشترک آورده است) نیز باید در گواهی عدم امکان سازش تعیین تکلیف شود. معمولاً زن حق استرداد جهیزیه خود را دارد. همچنین، اگر زوجین شروط ضمن عقد دیگری را در سند ازدواج یا قرارداد جداگانه قید کرده باشند (مانند حق خروج از کشور، حق اشتغال و…)، تعیین تکلیف این شروط نیز در گواهی عدم امکان سازش اهمیت دارد.

آیا امکان اعتراض به گواهی عدم امکان سازش وجود دارد؟

بر اساس ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده، دادگاه ضمن رأی خود تکلیف جهیزیه، مهریه، نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت المثل ایام زوجیت را تعیین می کند. با توجه به ماهیت گواهی عدم امکان سازش، که اغلب بر مبنای توافق طرفین یا حق قانونی مرد (ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی) صادر می شود، امکان اعتراض به این گواهی به صورت معمول وجود ندارد. این عدم امکان اعتراض به این دلیل است که دادگاه در این موارد، وارد ماهیت نزاع نشده و صرفاً تصمیم یا توافق زوجین را تأیید کرده است.

با این حال، در موارد بسیار استثنائی و خاص، ممکن است اعتراضاتی مطرح شود. برای مثال، اگر ثابت شود که توافقات زیر فشار و اکراه حاصل شده یا اشتباه فاحشی در صدور گواهی رخ داده است، می توان از طریق مراجع قضایی بالاتر برای بررسی مجدد اقدام کرد. اما قاعده کلی این است که گواهی عدم امکان سازش پس از صدور، قطعی و لازم الاجرا محسوب می شود و اعتراض به آن مانند اعتراض به احکام قضایی نیست.

در صورتی که یکی از طرفین پس از صدور گواهی و قبل از ثبت طلاق، از تصمیم خود منصرف شود، می تواند به دادگاه اعلام انصراف کند. در طلاق توافقی، انصراف یکی از طرفین باعث بی اعتبار شدن گواهی می شود. در طلاق به درخواست مرد نیز، اگر مرد از طلاق منصرف شود، گواهی از اعتبار ساقط می گردد. اما این انصراف به معنای اعتراض حقوقی به خود گواهی نیست.

تفاوت های اساسی: گواهی عدم امکان سازش در برابر حکم طلاق

با وجود اینکه هر دو سند گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق از سوی دادگاه خانواده صادر می شوند و به جدایی زوجین منجر می گردند، اما تفاوت های اساسی و ماهوی میان آن ها وجود دارد که درک این تفاوت ها برای افراد درگیر در فرآیند طلاق ضروری است.

معیار مقایسه	گواهی عدم امکان سازش	حکم طلاق
مرجع و ماهیت تصمیم	تایید تصمیم زوجین (در توافقی) یا حق مرد در طلاق. دادگاه وارد ماهیت دعوا نمی شود.	دستور و الزام دادگاه به طلاق در موارد خاص (مانند عسر و حرج زوجه یا تخلف مرد از شروط ضمن عقد). دادگاه وارد ماهیت دعوا و اثبات دلایل می شود.
موارد صدور	1. طلاق توافقی 2. طلاق به درخواست زوج (مرد) 3. طلاق به درخواست زوجه با وکالت در طلاق	1. طلاق به درخواست زوجه به دلیل عسر و حرج (ماده 1130 ق.م) 2. طلاق به دلیل تخلف مرد از شروط 12 گانه عقدنامه
مدت اعتبار	سه ماه از تاریخ ابلاغ گواهی.	شش ماه از تاریخ قطعیت حکم.
امکان اعتراض	اصولاً قابل اعتراض نیست (مگر در موارد استثنائی).	مانند سایر احکام دادگاه، قابل اعتراض و تجدیدنظر است.
حق رجوع (نوع طلاق)	بسته به شرایط می تواند رجعی یا بائن باشد (در طلاق توافقی و طلاق به درخواست مرد معمولاً طلاق بائن، مگر در موارد خاص).	در طلاق به درخواست زوجه به دلیل عسر و حرج، معمولاً طلاق از نوع بائن است و مرد حق رجوع ندارد.
تأثیر بر حقوق	حقوق مالی و غیرمالی بر اساس توافق یا تکلیف مرد مشخص می شود.	حقوق مالی و غیرمالی بر اساس رأی دادگاه و قوانین مربوطه تعیین می شود.

این جدول به روشنی تفاوت های کلیدی بین این دو سند حقوقی را نشان می دهد. انتخاب مسیر صحیح برای طلاق، نیازمند آگاهی از این تمایزات و مشورت با وکیل متخصص است تا حقوق هیچ یک از طرفین تضییع نشود.

«مطابق با نص صریح قانون، در مواردی که گواهی عدم امکان سازش صادر می شود و زوج می بایست جهت اجرای طلاق، مبالغی را بابت حقوق مالی زوجه پرداخت نماید ولی زوجه جهت دریافت آن حاضر نمی شود، دفترخانه می تواند به درخواست زوج و با تحویل حقوق مالی زوجه به اجرای احکام مدنی، صیغه طلاق را جاری و ثبت نماید.»

نکات پایانی و توصیه های حقوقی مهم

مسیر طلاق، چه با دادخواست گواهی عدم امکان سازش باشد و چه با حکم طلاق، مملو از پیچیدگی ها و چالش های قانونی است. آگاهی از نکات پایانی و توصیه های حقوقی می تواند به افراد کمک کند تا این فرآیند را با کمترین آسیب و بهترین نتیجه ممکن پشت سر بگذارند.

نقش وکیل متخصص خانواده: حضور وکیل متخصص خانواده در تمامی مراحل، از تنظیم دادخواست گواهی عدم امکان سازش تا ثبت طلاق، می تواند فرآیند را تسریع و تسهیل کند. وکیل با اشراف به قوانین و رویه های قضایی، می تواند از تضییع حقوق شما جلوگیری کرده و بهترین راهکارها را در هر مرحله ارائه دهد. او می تواند در مذاکرات توافقی، تهیه مدارک و حضور در جلسات مشاوره و دادگاه، نماینده شما باشد.

پیامد عدم حضور یکی از طرفین: عدم حضور یکی از زوجین در جلسات مشاوره یا دادگاه، می تواند روند پرونده را با مشکل مواجه کند. در طلاق توافقی، عدم حضور یکی از طرفین به معنای عدم توافق و ابطال گواهی عدم امکان سازش است. در طلاق از طرف مرد نیز، عدم حضور زوجه مانع رسیدگی به پرونده نیست و ابلاغ اوراق قضایی به او انجام می شود، اما در جلسات مشاوره و دادگاه ممکن است منجر به تعیین داور یا اتخاذ تصمیم قضایی بر اساس مستندات موجود شود.

آیا بعد از صدور گواهی و ثبت طلاق، امکان رجوع وجود دارد؟ امکان رجوع بعد از طلاق، بستگی به نوع طلاق دارد. در طلاق بائن (مانند طلاق توافقی که در آن زن مهریه خود را بذل کرده یا طلاقی که پس از سه بار طلاق رجعی رخ داده باشد)، امکان رجوع وجود ندارد. اما در طلاق رجعی، مرد در ایام عده (سه طهر پس از طلاق برای زن غیر یائسه و غیر باردار) می تواند بدون نیاز به عقد مجدد به همسر خود رجوع کند. این موضوع باید در گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق به روشنی قید شود.

نحوه اقدام در صورت عدم همکاری زوجه در ثبت طلاق: همان طور که قبلاً اشاره شد، بر اساس ماده ۲۱ آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده، اگر پس از صدور گواهی عدم امکان سازش به درخواست زوج، زن برای ثبت طلاق و دریافت حقوق مالی خود حاضر نشود، مرد می تواند با تحویل حقوق مالی زوجه به اجرای احکام مدنی، از دفترخانه بخواهد که صیغه طلاق را جاری و آن را ثبت نماید و مراتب به اطلاع زوجه رسانده شود.

---

نتیجه گیری

دادخواست گواهی عدم امکان سازش، نقطه عطف مهمی در فرآیند طلاق برای زوجینی است که به جدایی رضایت داده اند یا مرد تصمیم به طلاق همسرش گرفته است. این سند حقوقی، نه تنها راه را برای ثبت رسمی طلاق هموار می کند، بلکه تکلیف تمامی حقوق مالی و غیرمالی زوجین را نیز مشخص می نماید.

درک صحیح از ماهیت، موارد صدور، مراحل دریافت و به ویژه تفاوت های آن با حکم طلاق، برای تمامی افراد درگیر در این فرآیند حیاتی است. از ثبت دقیق دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و شرکت در جلسات مشاوره بهزیستی تا رسیدگی در دادگاه و در نهایت ثبت طلاق در دفترخانه ها، هر مرحله نیازمند دقت و آگاهی حقوقی است. عدم توجه به مدت اعتبار سه ماهه این گواهی نیز می تواند عواقب حقوقی و مالی ناخوشایندی به دنبال داشته باشد.

پیچیدگی های قوانین خانواده و ظرافت های حقوقی مربوط به دادخواست گواهی عدم امکان سازش، لزوم مشاوره با وکیل متخصص خانواده را بیش از پیش نمایان می سازد. یک وکیل مجرب می تواند راهنمای شما در تمامی مراحل باشد، از حفظ حقوق قانونی تان اطمینان حاصل کند و به شما کمک کند تا با آگاهی کامل و آرامش خاطر بیشتری این مسیر دشوار را طی کنید.