نمونه دادخواست مهریه از طرف زن

نمونه دادخواست مهریه از طرف زن، سندی قانونی است که به زوجه امکان می دهد حق مهریه خود را مطالبه کند. این دادخواست شامل مشخصات طرفین، میزان مهریه، نوع آن (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) و دلایل مطالبه است و باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تقدیم دادگاه خانواده شود. آگاهی از نحوه صحیح تنظیم این سند، گام نخست برای استیفای حق قانونی مهریه محسوب می شود.

مهریه به عنوان یکی از حقوق مهم و اساسی زن در نظام حقوقی ایران، از همان لحظه وقوع عقد نکاح بر ذمه مرد قرار می گیرد. این حق، پشتوانه مالی و اجتماعی برای زن محسوب می شود و در مواقع لزوم، ابزاری قانونی برای تامین نیازهای اوست. با این حال، مطالبه و وصول مهریه فرآیندی کاملاً حقوقی است که نیازمند آگاهی دقیق از قوانین، مراحل اجرایی و نحوه صحیح تنظیم اسناد قضایی، به ویژه دادخواست مهریه است.

در این مقاله، به منظور تسهیل فرآیند مطالبه مهریه برای زنان، راهنمایی جامع و دقیقی ارائه خواهیم داد. این راهنما شامل تعاریف حقوقی مهریه، تفاوت های انواع آن، مسیرهای قانونی مطالبه (از طریق اجرای ثبت و دادگاه)، جزئیات نحوه تنظیم دادخواست، مدارک لازم، نکات مهم حقوقی و اجرایی، و همچنین ارائه نمونه های متنوع دادخواست برای سناریوهای مختلف است. هدف این است که با ارائه اطلاعات مستند و کاربردی، به شما در پیمودن این مسیر قانونی یاری رسانیم تا با اطمینان و آگاهی کامل، حق خود را پیگیری کنید.

مهریه چیست و چرا مطالبه می شود؟

مهریه، که در متون فقهی و حقوقی با واژگانی همچون صداق و نحله نیز شناخته می شود، مالی است که بر اساس قرارداد ازدواج، زوج موظف به پرداخت آن به زوجه می گردد. این تعهد مالی با وقوع عقد نکاح، بر ذمه مرد مستقر شده و زن از همان لحظه مالک آن می شود. قوانین مدنی ایران، به ویژه مواد ۱۰۷۸ تا ۱۰۸۲، به تفصیل به ماهیت حقوقی مهریه، شرایط صحت آن و حقوق مترتب بر آن پرداخته اند.

تعریف حقوقی مهریه و انواع آن

مطابق ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی، هر چیزی که مالیت داشته باشد و قابل تملک نیز باشد، می تواند به عنوان مهریه تعیین شود. این مال می تواند وجه نقد، سکه طلا، املاک، سهام، یا حتی آموزش هنری و معنوی باشد، به شرطی که ارزش مالی داشته و ابهامات آن رفع شده باشد.

انواع اصلی مهریه به دو دسته تقسیم می شوند:

• مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن هر زمان که بخواهد می تواند مهریه خود را از همسرش مطالبه کند و زوج مکلف به پرداخت آن است. شرط پرداخت این مهریه، صرفاً مطالبه از سوی زوجه است و نیازی به اثبات توانایی مالی زوج نیست. غالب مهریه های تعیین شده در ایران از این نوع هستند.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی مرد است. به این معنی که زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود مرد تمکن مالی لازم برای پرداخت آن را دارد. اثبات این توانایی مالی بر عهده زوجه است و فرآیند مطالبه را پیچیده تر می کند.

دلایل و ضرورت های مطالبه مهریه

زنان به دلایل گوناگونی اقدام به مطالبه مهریه خود می کنند. این دلایل می تواند شامل موارد زیر باشد:

• پشتوانه مالی: مهریه به عنوان یک پشتوانه مالی برای زن در طول زندگی مشترک و پس از آن، به ویژه در شرایط بحرانی، عمل می کند.
• اختلافات خانوادگی: در بسیاری از موارد که اختلافات شدید خانوادگی منجر به جدایی یا طلاق می شود، زن برای تامین معاش و حقوق خود اقدام به مطالبه مهریه می کند.
• تامین معیشت پس از طلاق: پس از طلاق، مهریه می تواند بخش مهمی از تامین نیازهای مالی زن را بر عهده گیرد.
• حق قانونی: مطالبه مهریه به عنوان یک حق مسلم و قانونی، بدون نیاز به اثبات قصور از جانب زوج، قابل پیگیری است.

گام های اولیه برای مطالبه مهریه (مسیرهای قانونی)

مطالبه مهریه در سیستم حقوقی ایران از دو مسیر اصلی قابل پیگیری است: از طریق اداره اجرای ثبت و از طریق دادگاه خانواده. انتخاب مسیر مناسب بستگی به شرایط پرونده، به ویژه وجود یا عدم وجود اموال مشخص از سوی زوج، دارد.

مسیر اول: مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد

مطابق بند ۳ ماده ۲۸ لایحه احکام برنامه ششم توسعه، اولویت در مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی است. این مسیر زمانی ارجحیت دارد که:

• سند ازدواج به صورت رسمی و در دفترخانه ثبت شده باشد.
• زوجه از وجود اموال مشخصی (منقول یا غیرمنقول) از سوی زوج اطلاع داشته باشد که قابلیت توقیف را دارند.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت:

1. مراجعه به دفترخانه ازدواج: زوجه با در دست داشتن سند ازدواج رسمی و مدارک هویتی به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، مراجعه می کند.
2. درخواست صدور اجرائیه: در دفترخانه، زوجه درخواست صدور اجرائیه مهریه را ثبت می کند. دفترخانه، اجرائیه را صادر کرده و به اداره اجرای ثبت اسناد ارسال می نماید.
3. معرفی اموال و توقیف آن ها: پس از ارجاع اجرائیه به اداره ثبت، زوجه می تواند اموال شناسایی شده از زوج (مانند حساب های بانکی، خودرو، ملک) را به اداره ثبت معرفی کند تا نسبت به توقیف آن ها اقدام شود.
4. فرآیند مزایده: در صورت عدم پرداخت مهریه پس از توقیف اموال، این اموال از طریق مزایده به فروش رفته و از محل آن مهریه زوجه پرداخت می شود.

مزایا و معایب این روش:

• مزایا: سرعت بالاتر نسبت به دادگاه، عدم نیاز به پرداخت هزینه دادرسی اولیه بالا (هزینه اجرایی کمتر است)، عدم نیاز به اثبات اعسار یا ملائت (در مهریه عندالمطالبه).
• معایب: تنها در صورت شناسایی اموال مشخص زوج قابل اجراست. اگر زوج مالی نداشته باشد یا اموال خود را پنهان کرده باشد، این مسیر به نتیجه نمی رسد و زوجه باید به دادگاه مراجعه کند.

نکات مهم:

• مهریه های بالای ۱۱۰ سکه: برای مهریه های بیش از ۱۱۰ سکه بهار آزادی، مازاد بر این مقدار تنها در صورتی قابل مطالبه است که ملائت (توانایی مالی) زوج در دادگاه اثبات شود. این موضوع در ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده ذکر شده است.
• عدم شناسایی اموال: در صورتی که از طریق اجرای ثبت، اموالی از زوج شناسایی نشود یا کفایت نکند، پرونده برای ادامه رسیدگی به دادگاه خانواده ارجاع داده می شود.

مسیر دوم: مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

این مسیر در مواقعی انتخاب می شود که:

• زوجه از وجود اموال مشخصی از زوج اطلاع ندارد یا اموال قابل توقیف نیستند.
• مهریه به صورت عندالاستطاعه تعیین شده باشد و نیاز به اثبات توانایی مالی زوج وجود دارد.
• زوجه همزمان با مطالبه مهریه، درخواست های دیگری مانند طلاق، نفقه، یا اجرت المثل را نیز مطرح کرده باشد.
• پس از ارجاع پرونده از اجرای ثبت به دلیل عدم امکان توقیف اموال.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق دادگاه:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: زوجه ابتدا باید در سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیکی قضایی) ثبت نام کند تا امکان پیگیری پرونده و دریافت ابلاغیه ها را داشته باشد.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با در دست داشتن مدارک لازم (سند ازدواج، شناسنامه، کارت ملی)، زوجه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه را ثبت می کند.
3. تقدیم دادخواست: دادخواست مهریه تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه صالح (دادگاه خانواده محل اقامت زوجه یا زوج) ارسال می شود.
4. جلسات رسیدگی: پس از ثبت دادخواست، وقت رسیدگی تعیین شده و طرفین (زوجه و زوج یا وکلای آن ها) به جلسات دادگاه دعوت می شوند. در این جلسات، دفاعیات و دلایل هر دو طرف شنیده می شود.
5. صدور حکم: پس از بررسی مدارک و شنیدن اظهارات، دادگاه حکم مقتضی را صادر می کند.

مزایا و معایب این روش:

• مزایا: امکان پیگیری مهریه حتی در صورت عدم شناسایی اموال مشخص، امکان طرح همزمان سایر دعاوی خانواده، امکان درخواست اعسار از هزینه دادرسی.
• معایب: فرآیند طولانی تر، نیاز به پرداخت هزینه دادرسی نسبتاً بالا (۳.۵ درصد از میزان خواسته)، پیچیدگی های حقوقی بیشتر.

راهنمای جامع تنظیم دادخواست مهریه (اجزای اصلی دادخواست)

تنظیم یک دادخواست مهریه صحیح و کامل، از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا هرگونه نقص یا اشتباه می تواند منجر به طولانی شدن روند دادرسی یا رد دادخواست شود. دادخواست مهریه دارای اجزای مشخصی است که رعایت آن ها الزامی است.

خواهان، خوانده و وکیل

• خواهان: مشخصات کامل زوجه (نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، محل اقامت) که مطالبه کننده مهریه است.
• خوانده: مشخصات کامل زوج (نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، محل اقامت) که مدیون مهریه است.
• وکیل: در صورتی که زوجه از وکیل استفاده می کند، مشخصات وکیل نیز باید در دادخواست درج شود. استفاده از وکیل، به دلیل پیچیدگی های حقوقی، به شدت توصیه می شود.

تعیین خواسته و بهای آن

این بخش شامل آنچه زوجه از دادگاه درخواست می کند و ارزش ریالی آن است:

• چگونگی تعیین خواسته: خواسته باید به صورت واضح و صریح بیان شود؛ مثلاً مطالبه تمام مهریه مندرج در سند ازدواج به تعداد X سکه بهار آزادی یا مطالبه مبلغ Y ریال وجه نقد به عنوان مهریه.
• نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز: اگر مهریه به صورت سکه یا طلا باشد، مطالبه به نرخ روز انجام می شود. تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی مقرر می دارد: چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد. اگرچه این تبصره مربوط به وجه رایج است، اما در عرف قضایی برای سکه نیز محاسبه نرخ روز متداول است. در دادخواست می توان خواسته را به تعداد سکه تعیین کرد و دادگاه خود نرخ روز را محاسبه خواهد کرد.
• اهمیت تقویم خواسته: برای تعیین هزینه دادرسی، خواسته باید به مبلغ ریالی مشخصی تقویم شود. حتی اگر مهریه سکه باشد، خواهان باید مبلغی را به عنوان بهای خواسته (مثلاً معادل ارزش روز تعداد سکه در تاریخ تقدیم دادخواست) مشخص کند تا هزینه دادرسی بر اساس آن پرداخت شود.

دلایل و منضمات دادخواست

برای اثبات ادعای خود، زوجه باید مدارک و مستندات لازم را به دادخواست پیوست کند:

• سند ازدواج (رونوشت مصدق): مهم ترین مدرک و رکن اثبات وجود مهریه. حتماً باید رونوشت برابر اصل شده آن ارائه شود.
• شناسنامه و کارت ملی طرفین: برای احراز هویت خواهان و خوانده.
• گواهی عدم پرداخت مهریه از اجرای ثبت: اگر پیش از این از طریق اجرای ثبت اقدام شده و نتیجه ای حاصل نشده باشد، این گواهی به دادخواست پیوست می شود.
• وکالت نامه: در صورت استفاده از وکیل، وکالت نامه رسمی باید پیوست گردد.
• فرم استشهادیه اعسار: در صورت درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، استشهادیه مربوطه که به امضای شاهدان رسیده باشد، لازم است.

شرح دادخواست

این بخش قلب دادخواست است و باید به دقت نگارش شود:

• نکات مهم در نگارش متن: متن شرح دادخواست باید مختصر، واضح و بدون ابهام باشد. از ورود به جزئیات اختلافات خانوادگی که ارتباط مستقیمی با مطالبه مهریه ندارد، باید پرهیز شود. تمرکز بر بیان واقعیت عقد، تعیین مهریه و عدم پرداخت آن باشد.
• اشاره صریح به عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بودن مهریه: باید نوع مهریه به وضوح ذکر شود، چرا که این امر در روند دادرسی و اثبات، تفاوت ایجاد می کند.

دادخواست مهریه باید دقیق، مستند و بدون ابهام تنظیم شود. رعایت جزئیات حقوقی و پرهیز از پرداختن به اختلافات غیرمرتبط خانوادگی، مسیر رسیدگی را هموارتر خواهد کرد و به قاضی کمک می کند تا با وضوح بیشتری به اصل دعوا رسیدگی کند.

نمونه های کاربردی دادخواست مهریه از طرف زن

در این بخش، نمونه های مختلفی از دادخواست مهریه بر اساس سناریوهای رایج ارائه می شود تا راهنمای عملی برای تنظیم دادخواست شما باشد. هر نمونه با توضیحات مربوطه و بخش های قابل ویرایش ارائه شده است. توجه داشته باشید که این نمونه ها صرفاً الگو هستند و برای هر پرونده ای باید با توجه به شرایط خاص و با مشاوره وکیل متخصص، تغییرات لازم را اعمال کرد.

فرم های قابل دانلود: برای سهولت در استفاده، پیشنهاد می شود که فرم های خام این دادخواست ها در وب سایت به صورت فایل های Word و PDF در دسترس کاربران قرار گیرد.

نمونه ۱: دادخواست مطالبه مهریه عمومی (عندالمطالبه) با درخواست تأمین خواسته

این نمونه برای مواردی است که زن مهریه عندالمطالبه خود را مطالبه می کند و نگران پنهان کردن یا انتقال اموال توسط زوج است. درخواست تأمین خواسته به دادگاه این امکان را می دهد که قبل از ابلاغ دادخواست به زوج، اموال او را توقیف کند تا از تضییع آن جلوگیری شود.

توضیح: این نوع دادخواست زمانی اهمیت پیدا می کند که زوجه احتمال می دهد زوج برای فرار از دین، اقدام به نقل و انتقال اموال خود کند. با درخواست تأمین خواسته، دادگاه می تواند بلافاصله دستور توقیف اموال را صادر کند.

متن کامل دادخواست:

خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خوانده]
وکیل: [نام و نام خانوادگی وکیل (در صورت وجود)، شماره پروانه و کانون، آدرس]

تعیین خواسته و بهای آن:
۱. مطالبه [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی (مهرالمسمی مندرج در سند نکاحیه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] دفترخانه ازدواج [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر])
۲. تقاضای صدور قرار تأمین خواسته معادل میزان مهریه از اموال خوانده (اجرا قبل از ابلاغ)
۳. الزام خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل)

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. رونوشت مصدق سند نکاحیه (عقدنامه)
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۳. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خوانده
۴. وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و تقدیم احترام،
به استحضار می رساند اینجانب [نام خواهان] و آقای [نام خوانده] به موجب سند نکاحیه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] تنظیمی در دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر]، به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم. مهریه اینجانب به میزان [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی (یا مبلغ [مبلغ] ریال وجه نقد) در حین عقد تعیین گردیده و مطابق مندرجات سند نکاحیه، مهریه از نوع عندالمطالبه می باشد.
متأسفانه علی رغم مراجعات مکرر و مطالبه مهریه، خوانده تاکنون از پرداخت آن استنکاف ورزیده است. با توجه به اینکه مهریه، حق قانونی و شرعی اینجانب بوده و نگرانی از تضییع اموال و دارایی های خوانده به منظور فرار از پرداخت دین وجود دارد، لذا مستنداً به مواد ۱۰۸۲ قانون مدنی، مواد ۱۰۸ و ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی و سایر مقررات مربوطه، درخواست رسیدگی و صدور حکم مبنی بر:
۱. الزام خوانده به پرداخت [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی به عنوان مهریه به نرخ روز.
۲. صدور قرار تأمین خواسته به میزان مهریه و اجرای آن قبل از ابلاغ به خوانده.
۳. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل.
مورد استدعاست.
با تشکر
امضاء خواهان / وکیل خواهان

نمونه ۲: دادخواست مطالبه مهریه همراه با درخواست اعسار از هزینه دادرسی

این دادخواست برای زوجه ای است که توانایی مالی برای پرداخت هزینه های دادرسی مهریه (۳.۵ درصد از میزان خواسته) را ندارد. در این صورت، با اثبات اعسار، زوجه از پرداخت هزینه دادرسی معاف شده یا پرداخت آن به زمان اجرای حکم موکول می شود.

توضیح: ماده ۵ قانون حمایت خانواده امکان اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی را برای اصحاب دعوی فاقد تمکن مالی فراهم می کند. این درخواست باید همزمان با دادخواست اصلی مهریه تقدیم شود.

متن کامل دادخواست:

خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خوانده]
وکیل: [نام و نام خانوادگی وکیل (در صورت وجود)، شماره پروانه و کانون، آدرس]

تعیین خواسته و بهای آن:
۱. مطالبه [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی (مهرالمسمی مندرج در سند نکاحیه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] دفترخانه ازدواج [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر])
۲. بدواً رسیدگی و صدور حکم بر اعسار اینجانب از پرداخت هزینه دادرسی دعوای مطالبه مهریه
۳. الزام خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (پس از صدور حکم اعسار)

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. رونوشت مصدق سند نکاحیه (عقدنامه)
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۳. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خوانده
۴. فرم استشهادیه اعسار از پرداخت هزینه دادرسی (همراه با مشخصات و امضای شهود)
۵. وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و تقدیم احترام،
به استحضار می رساند اینجانب [نام خواهان] به موجب سند نکاحیه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] تنظیمی در دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر]، همسر دائم آقای [نام خوانده] می باشم. مهریه اینجانب به میزان [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی (یا مبلغ [مبلغ] ریال وجه نقد) تعیین گردیده و از نوع عندالمطالبه است.
علی رغم مطالبه مکرر، خوانده تاکنون از پرداخت مهریه استنکاف نموده است. با توجه به اینکه اینجانب فاقد شغل، درآمد و مال کافی برای پرداخت هزینه های دادرسی مربوط به مطالبه مهریه می باشم، لذا بدواً و قبل از ورود در ماهیت دعوا، تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر اعسار اینجانب از پرداخت هزینه دادرسی را دارم.
پس از صدور حکم اعسار، مستنداً به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و سایر مقررات مربوطه، درخواست رسیدگی و صدور حکم مبنی بر:
۱. الزام خوانده به پرداخت [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی به عنوان مهریه به نرخ روز.
۲. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل.
مورد استدعاست.
با تشکر
امضاء خواهان / وکیل خواهان

نمونه ۳: دادخواست مطالبه مهریه سکه ای (به نرخ روز)

این دادخواست به طور خاص برای مطالبه مهریه ای تنظیم می شود که به صورت سکه بهار آزادی تعیین شده است و درخواست می شود که پرداخت آن بر اساس نرخ روز انجام پذیرد.

توضیح: دادگاه ارزش ریالی سکه ها را بر اساس شاخص بانک مرکزی در زمان پرداخت یا اجرای حکم محاسبه و حکم به پرداخت معادل ریالی آن می دهد، مگر اینکه توافق خاصی صورت گرفته باشد.

متن کامل دادخواست:

خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خوانده]
وکیل: [نام و نام خانوادگی وکیل (در صورت وجود)، شماره پروانه و کانون، آدرس]

تعیین خواسته و بهای آن:
۱. مطالبه [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی به عنوان مهریه به نرخ روز، مقوم به [مبلغ تقریبی به ریال] ریال
۲. الزام خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل)

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. رونوشت مصدق سند نکاحیه (عقدنامه)
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۳. وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و تقدیم احترام،
به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان] و خوانده محترم، آقای [نام خوانده]، به موجب عقدنامه رسمی شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] تنظیمی در دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر]، زوجیت دائم یکدیگر را پذیرفته ایم. مهریه اینجانب به تعداد [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی به صورت عندالمطالبه در سند نکاحیه قید گردیده است.
نظر به اینکه علی رغم مراجعات و مطالبه شفاهی/کتبی، خوانده تاکنون از تأدیه مهریه استنکاف نموده و پرداخت آن را به تأخیر انداخته است، و با توجه به تغییرات شاخص قیمت سالانه و ضرورت محاسبه مهریه به نرخ روز مطابق تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، لذا مستنداً به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست رسیدگی و صدور حکم شایسته مبنی بر:
۱. الزام خوانده به پرداخت [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی به عنوان مهریه به نرخ روز.
۲. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل.
مورد استدعاست.
با تشکر
امضاء خواهان / وکیل خواهان

نمونه ۴: دادخواست مطالبه مهریه با استناد به حق حبس

حق حبس یکی از حقوق قانونی زوجه است که در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به آن اشاره شده است. بر اساس این ماده، زن می تواند تا زمانی که مهریه او تسلیم نشده است، از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند، مشروط بر اینکه مهریه او حال (عندالمطالبه) باشد. این امتناع، حق نفقه را ساقط نمی کند.

توضیح: این دادخواست برای زمانی است که زن با استناد به حق حبس خود، تمکین خاص را منوط به پرداخت مهریه کرده و در همین حین، مطالبه مهریه خود را نیز پیگیری می کند.

متن کامل دادخواست:

خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خواهان]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خوانده]
وکیل: [نام و نام خانوادگی وکیل (در صورت وجود)، شماره پروانه و کانون، آدرس]

تعیین خواسته و بهای آن:
۱. مطالبه [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی (مهرالمسمی مندرج در سند نکاحیه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] دفترخانه ازدواج [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر])
۲. الزام خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل)

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. رونوشت مصدق سند نکاحیه (عقدنامه)
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۳. وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)
۴. استشهادیه (در صورت لزوم جهت اثبات عدم تمکین به دلیل استفاده از حق حبس)

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و تقدیم احترام،
به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان] و آقای [نام خوانده] به موجب سند نکاحیه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] تنظیمی در دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر]، به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم. مهریه اینجانب به میزان [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی (یا مبلغ [مبلغ] ریال وجه نقد) تعیین گردیده و از نوع عندالمطالبه می باشد.
نظر به اینکه تا این تاریخ مهریه به اینجانب تسلیم نگردیده است، لذا با استناد به حق حبس موضوع ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، از ایفای وظایف زناشویی در قبال خوانده خودداری کرده و تمکین خود را مشروط به پرداخت کامل مهریه نموده ام. علی رغم مطالبه، خوانده تاکنون از پرداخت مهریه استنکاف ورزیده است.
لذا مستنداً به ماده ۱۰۸۵ و ۱۰۸۲ قانون مدنی و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست رسیدگی و صدور حکم مبنی بر:
۱. الزام خوانده به پرداخت [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی به عنوان مهریه به نرخ روز.
۲. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل.
مورد استدعاست.
با تشکر
امضاء خواهان / وکیل خواهان

نمونه ۵: دادخواست مطالبه مهریه پس از فوت زوج

در صورتی که زوج فوت کند، مهریه از جمله دیونی است که باید از اموال متوفی (ماترک) پرداخت شود. در این حالت، زوجه یا ورثه او می توانند اقدام به مطالبه مهریه کنند.

توضیح: مهریه با فوت زوج ساقط نمی شود و به عنوان دین ممتاز، قبل از تقسیم ارث، باید از ترکه متوفی پرداخت گردد. در صورت فوت زوجه نیز، مهریه او به ورثه اش منتقل می شود.

متن کامل دادخواست:

خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خواهان (زوجه)]
خوانده: [نام و نام خانوادگی وراث متوفی، کد ملی، آدرس کامل ورثه (مثلاً ورثه مرحوم [نام زوج متوفی])]

تعیین خواسته و بهای آن:
۱. مطالبه [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی (مهرالمسمی مندرج در سند نکاحیه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] دفترخانه ازدواج [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر]) از ماترک مرحوم [نام زوج متوفی]
۲. الزام خوانده(گان) به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل)

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. رونوشت مصدق سند نکاحیه (عقدنامه)
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۳. گواهی فوت زوج
۴. گواهی حصر وراثت
۵. وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و تقدیم احترام،
به استحضار می رساند اینجانب [نام خواهان] همسر دائم مرحوم [نام زوج متوفی] می باشم که به موجب سند نکاحیه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] تنظیمی در دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر] به عقد ایشان درآمده بودم. مهریه اینجانب به میزان [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی (یا مبلغ [مبلغ] ریال وجه نقد) در حین عقد تعیین و از نوع عندالمطالبه بوده است.
متأسفانه همسر بنده در تاریخ [تاریخ فوت] فوت نموده اند و وراث ایشان به موجب گواهی حصر وراثت شماره [شماره گواهی] صادره از [مرجع صادرکننده]، آقای/خانم [نام ورثه ۱] و ... می باشند. نظر به اینکه مهریه، دینی ممتاز بر ذمه متوفی بوده و باید قبل از تقسیم ماترک پرداخت شود، و علی رغم مطالبه، ورثه تاکنون اقدامی جهت پرداخت مهریه اینجانب از ترکه متوفی ننموده اند.
لذا مستنداً به ماده ۱۰۸۲ و ۱۰۸۹ قانون مدنی (مالکیت زن بر مهر به مجرد عقد) و سایر مقررات مربوطه، درخواست رسیدگی و صدور حکم مبنی بر:
۱. الزام ورثه مرحوم [نام زوج متوفی] به پرداخت [تعداد] عدد سکه تمام بهار آزادی به عنوان مهریه اینجانب از محل ماترک آن مرحوم به نرخ روز.
۲. محکومیت خوانده(گان) به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل.
مورد استدعاست.
با تشکر
امضاء خواهان / وکیل خواهان

نمونه ۶: دادخواست مطالبه نصف مهریه مازاد پرداختی (پس از طلاق قبل از نزدیکی)

بر اساس ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، اگر شوهر قبل از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهریه خواهد بود. حال اگر زوج قبل از طلاق و قبل از نزدیکی، کل مهریه را به زوجه پرداخت کرده باشد، حق دارد مازاد بر نصف را از او استرداد کند.

توضیح: این نمونه دادخواست از طرف زوج (مرد) مطرح می شود و در این مقاله که از منظر زن است، صرفاً برای آشنایی با حقوق متقابل و آگاهی زن از این قانون آورده شده است. این موضوع به زن کمک می کند تا در صورت دریافت کل مهریه قبل از نزدیکی و طلاق، آگاه باشد که زوج حق استرداد نصف آن را دارد.

متن کامل دادخواست (جهت آگاهی):

خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خواهان (زوج)]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل خوانده (زوجه)]
وکیل: [نام و نام خانوادگی وکیل (در صورت وجود)، شماره پروانه و کانون، آدرس]

تعیین خواسته و بهای آن:
۱. مطالبه [مقدار] نصف مهریه مازاد پرداختی (معادل [تعداد] سکه بهار آزادی یا [مبلغ] ریال وجه نقد)
۲. الزام خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل)

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. رونوشت مصدق سند نکاحیه (عقدنامه)
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۳. رونوشت مصدق طلاق نامه
۴. دلایل اثبات عدم وقوع نزدیکی
۵. مدارک اثبات پرداخت کامل مهریه به خوانده
۶. وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و تقدیم احترام،
به استحضار می رساند اینجانب [نام خواهان] و خانم [نام خوانده] به موجب سند نکاحیه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم. مهریه تعیین شده برای خوانده به میزان [تعداد] سکه بهار آزادی (یا مبلغ [مبلغ] ریال وجه نقد) بوده است.
متأسفانه قبل از وقوع نزدیکی و ایفای وظایف زناشویی، در تاریخ [تاریخ طلاق]، به موجب طلاق نامه شماره [شماره طلاق نامه]، اینجانب اقدام به طلاق همسر خود نمودم. قبل از وقوع طلاق و نزدیکی، به اشتباه یا بنا بر توافق موقت، تمامی مهریه خوانده به مبلغ [تعداد] سکه (یا [مبلغ] ریال) به ایشان پرداخت گردیده است.
نظر به اینکه مطابق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، در صورت طلاق قبل از نزدیکی، زوجه مستحق نصف مهریه است، لذا اینجانب حق استرداد مازاد بر نصف مهریه را که بدون استحقاق به خوانده پرداخت شده، دارم.
لذا مستنداً به ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی و مواد ۱۹۸ و ۲۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست رسیدگی و صدور حکم مبنی بر:
۱. الزام خوانده به بازپرداخت [مقدار] نصف مهریه مازاد پرداختی (معادل [تعداد] سکه بهار آزادی یا [مبلغ] ریال وجه نقد).
۲. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل.
مورد استدعاست.
با تشکر
امضاء خواهان / وکیل خواهان

مراحل پس از تقدیم دادخواست و نکات مهم اجرایی

پس از تنظیم و تقدیم دادخواست مهریه، فرآیند حقوقی وارد مراحل جدیدی می شود که آگاهی از آن ها برای پیگیری مؤثر پرونده ضروری است.

ابلاغ دادخواست به زوج، جلسات رسیدگی و صدور حکم

1. ابلاغ دادخواست به زوج: دادخواست شما از طریق سامانه ثنا به زوج ابلاغ می شود. اهمیت ثبت نام در سامانه ثنا برای هر دو طرف دعوا در این مرحله مشخص می گردد، چرا که تمامی اوراق قضایی به صورت الکترونیکی به طرفین ابلاغ می گردد.
2. تعیین وقت رسیدگی و جلسات دادگاه: پس از ابلاغ، دادگاه وقت رسیدگی را تعیین و به طرفین اعلام می کند. در جلسات رسیدگی، قاضی به اظهارات و دلایل هر دو طرف گوش می دهد. حضور به موقع و ارائه مستندات محکم در این جلسات از اهمیت بالایی برخوردار است.
3. صدور حکم: پس از بررسی های لازم و شنیدن دفاعیات، قاضی حکم مقتضی را صادر می کند. این حکم می تواند مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت مهریه به صورت نقدی، سکه، یا تقسیط باشد.

فشارهای قانونی و توقیف اموال

در صورت صدور حکم قطعی مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت مهریه و عدم تمکین وی، زوجه می تواند از ابزارهای قانونی برای اجرای حکم استفاده کند:

• ممنوع الخروجی: در صورتی که زوج از پرداخت مهریه استنکاف کند، زوجه می تواند درخواست ممنوع الخروجی او را صادر کند تا زوج امکان خروج از کشور را نداشته باشد.
• جلب: در موارد خاص و پس از طی مراحل قانونی، در صورت عدم پرداخت مهریه و عدم شناسایی اموال، امکان صدور حکم جلب (بازداشت) زوج نیز وجود دارد. این اقدام عموماً بر اساس ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی صورت می گیرد.
• شناسایی و توقیف اموال: زوجه می تواند با معرفی اموال زوج (شامل حساب های بانکی، خودرو، ملک، سهام و …) به دایره اجرای احکام دادگستری، درخواست توقیف و فروش این اموال را برای وصول مهریه نماید. بانک مرکزی، اداره ثبت اسناد، راهور و سایر نهادها موظف به همکاری در شناسایی اموال زوج هستند.

نحوه اعتراض به حکم و مراحل تجدیدنظر

اگر هر یک از طرفین به حکم صادره اعتراض داشته باشند، می توانند در مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز) نسبت به آن اعتراض کرده و درخواست تجدیدنظر، فرجام خواهی یا واخواهی (در صورت عدم حضور در دادگاه بدوی) را ارائه دهند. این مراحل در دادگاه های تجدیدنظر استان و دیوان عالی کشور انجام می پذیرد.

قوانین و مقررات کلیدی مرتبط با مهریه

برای درک عمیق تر فرآیند مطالبه مهریه، آشنایی با مهم ترین مواد قانونی مرتبط ضروری است. این قوانین چارچوب حقوقی مهریه را تعیین می کنند و در تمامی مراحل قضایی مورد استناد قرار می گیرند.

قانون مدنی

قانون مدنی ایران، سنگ بنای مقررات مربوط به مهریه را تشکیل می دهد. از جمله مهم ترین مواد آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. ماده ۱۰۷۸: هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می توان مهر قرار داد.
2. ماده ۱۰۷۹: مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود معلوم باشد.
3. ماده ۱۰۸۰: تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است.
4. ماده ۱۰۸۱: اگر در عقد نکاح شرط شود که در صورت عدم تأدیه مهر در مدت معین نکاح باطل خواهد بود نکاح و مهر صحیح ولی شرط باطل است.
5. ماده ۱۰۸۲: به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.
   • تبصره: چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.
6. ماده ۱۰۸۳: برای تأدیه تمام یا قسمتی از مهر می توان مدت یا اقساطی قرار داد.
7. ماده ۱۰۸۵: زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظائفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
8. ماده ۱۰۸۷: اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد مهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین، بین آنها نزدیکی واقع شود زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.
9. ماده ۱۰۸۹: ممکن است اختیار تعیین مهر به شوهر یا شخص ثالثی داده شود در این صورت شوهر یا شخص ثالث می تواند مهر را هرقدر بخواهد معین کند.
10. ماده ۱۰۹۲: هرگاه شوهر قبل از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را قبلاً داده باشد حق دارد مازاد از نصف را عیناً یا مثلاً یا قیمتاً استرداد کند.

قانون حمایت خانواده

قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، برخی از مقررات مربوط به مهریه را تکمیل و به روزرسانی کرده است:

• ماده ۲۲: هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکّه تمام بهارآزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.

  این ماده به موضوع سقف ۱۱۰ سکه مهریه اشاره دارد و تعیین می کند که برای مهریه های بیش از این مقدار، اثبات توانایی مالی زوج (ملائت) برای پرداخت مازاد بر ۱۱۰ سکه ضروری است.

• ماده ۵: در صورت عدم تمکن مالی هریک از اصحاب دعوی دادگاه می تواند پس از احراز مراتب و با توجه به اوضاع و احوال، وی را از پرداخت هزینه دادرسی، حق الزحمه کارشناسی، حق الزحمه داوری و سایر هزینه ها معاف یا پرداخت آنها را به زمان اجرای حکم موکول کند. همچنین در صورت اقتضاء ضرورت یا وجود الزام قانونی دایر برداشتن وکیل، دادگاه حسب مورد رأساً یا به درخواست فرد فاقد تمکن مالی وکیل معاضدتی تعیین می کند.

  این ماده، امکان درخواست اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی را برای زن فراهم می سازد.

لایحه احکام برنامه ششم توسعه

این لایحه نیز بر فرآیند مطالبه مهریه تأثیرگذار بوده است:

• بند ۳ ماده ۲۸: تمامی دعاوی ناشی از اجرا نشدن اسناد رسمی تنظیمی در دفاتر اسناد رسمی و دفاتر رسمی ازدواج و طلاق، در مرحله بدوی از طریق ادارات اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور رسیدگی و اجرا شود.

  این بند قانونی، اولویت را به مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد می دهد و تاکید می کند که قبل از مراجعه به دادگاه، باید این مسیر طی شود.

آگاهی از این مواد قانونی، به زن کمک می کند تا با دید روشن تری نسبت به حقوق خود و مسیری که باید برای مطالبه آن طی کند، اقدام نماید.

نتیجه گیری

مطالبه مهریه، هرچند یک حق مسلم و قانونی برای زن است، اما فرآیندی پیچیده و نیازمند آگاهی دقیق از مقررات و رویه های حقوقی است. همان طور که در این مقاله شرح داده شد، از تعریف مهریه و انواع آن گرفته تا مراحل قانونی مطالبه از طریق اجرای ثبت و دادگاه، تنظیم دادخواست، مدارک لازم و نکات اجرایی، هر گام باید با دقت و اطلاعات کافی برداشته شود.

انتخاب مسیر صحیح (ثبت یا دادگاه)، تنظیم دقیق دادخواست با رعایت تمامی اجزا و منضمات، و آگاهی از قوانین مرتبط مانند مواد قانون مدنی و قانون حمایت خانواده، می تواند به طور چشمگیری در تسریع و موفقیت آمیز بودن فرآیند مطالبه مهریه مؤثر باشد. برای زنانی که قصد مطالبه مهریه خود را دارند، توصیه قاطع این است که حتماً از مشاوره وکلای متخصص در حوزه حقوق خانواده بهره مند شوند. یک وکیل مجرب می تواند با دانش و تجربه خود، شما را در تمامی مراحل راهنمایی کرده، از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند، و شانس موفقیت شما را به حداکثر برساند. این اقدام نه تنها به صرفه جویی در زمان و هزینه می انجامد، بلکه آرامش خاطر بیشتری را در یک دوره پر استرس فراهم می کند.